Son anket sonuçları: Müzakereye ‘evet’, başkanlığa ‘hayır’

Sultan ÖZER
Ankara

Avrasya Kamuoyu Araştırmaları Merkezi (AKAM) tarafından yapılan “Merkez Sağda Yeni Oluşumlar ve Genel Gündem Araştırması” adlı anket, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Ahmet Davutoğlu ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin hoşuna gitmeyecek. Yüzde 41.3’ü AKP seçmeni olan 1.214 kişi ile yüz yüze yapılan anket, bugün bir seçim olması halinde, AKP’nin yüzde 32’lere düşeceğini,HDP ve MHP’nin barajın altında kalacağını gösteriyor. Ankette müzakere süreci ve başkanlık sistemine ilişkin ise çarpıcı sonuçlar yer alıyor. Buna AKP seçmeninin 55,8’i, CHP’li seçmenin 75,1’i, MHP’li seçmenin yüzde 47,8’i, HDP’li seçmenin yüzde 98,2’si müzakere masasının yeniden kurulmasını istiyor.  Başkanlık sistemine ilişkin anayasa referandumu yapılması halinde evet diyenlerin oranı ise yüzde 35’te kaldı.  

BİN 214 KİŞİYLE YÜZ YÜZE GÖRÜŞÜLDÜ
Kemal Özkiraz Koordinatörlüğünde 10-14 Nisan 2016 tarihlerinde 24 il ve 60 ilçede yüzyüze mülakat yöntemi ile yapılan ankette çarpıcı sonuçlar ortaya çıktı. Anket, İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Konya, Kayseri, Erzurum, Kars, Diyarbakır, Şanlıurfa, Van, Gaziantep, Trabzon, Adana, Antalya, Mersin, Malatya, Sivas, Çorum, Aydın, Balıkesir, Samsun, Tokat, Ordu’da 1.214 kişi ile yüzyüze mülakat yöntemi ile yapıldı. Ankete katılanların yüzde 41.3’ü AKP, yüzde 21.5’i CHP, yüzde 10.00’u  MHP, yüzde 9.1’i HDP seçmeni.  Ankete katılanların yüzde 2.5’i diğer partilere oy verirken, “oy kullanmadım, geçersiz oy kullandım” diyenlerin oranı ise yüzde 15.6.
Seçime katılım oranına göre 1 Kasım’da partilerin oy oranının, AKP 49.4, CHP 25.3, MHP 11.9, HDP 10.7 diğer partiler 2.7 olduğu hatırlatılan ankette, “Araştırmamıza katılan kişilerin 1 Kasım cevaplarının, genel seçim sonuçlarıyla uyumlu olduğu görülmektedir” yorumu yapıldı. 

BUGÜN SEÇİM OLSA...
“Bugün seçim olsa hangi partiye oy vereceğinizi pusulaya işaretler misiniz?” sorusuna verilen yanıtlar başta AKP olmak üzere parlamentodaki tüm partiler açısından düşündürücü. Anket sonucu; AKP 32,0; CHP 19,0; MHP 7,4; HDP 7,2; diğer 2,2; kararsız 14,2 ve oy kullanmayacak ya da geçersiz oy kullanacaklar yüzde 18.
AKP’nin yüzde 32’lere düşeceğini, HDP ve MHP’nin barajın altında kalacağını gösteren ankette, kararsızların partilere eşit oranda dağılımı halinde bile AKP yüzde 47,2 ile 1 Kasım’da aldığı yüzde 49,4 oy oranının gerisine düşecek. (AKP 47, 2; CHP 28.0; MHP 10.9; HDP 10,6, diğer partiler 3,3.) 

AKAM, “Mevcut gerilimli ve çatışmalı ortamın sürmesi seçmenin siyasetten ümidini kesmesine sebep olabilir. Böyle bir durumda yapılacak seçimlerde tıpkı 7 Haziran seçimlerinde olduğu gibi oy kullanma oranı düşer ve bu seçmenlerin çoğunluğu yine 7 Haziran’da olduğu gibi AKP seçmenlerinden oluşabilir” tespiti yaptı.

BAŞKANLIK SİSTEMİNE ‘HAYIR’ 
Ankette başkanlık sistemine ilişkin anayasa referandumu yapılması halinde evet diyenlerin oranı yüzde 35 çıktı. Kararsızların dağıtılması durumunda bile referandumda evet diyenlerin oranı yüzde 43,37’de kaldı. Ankete göre başkanlık sistemini içeren bir anayasa referandumunda “evet” diyenler yüzde 35,0; “hayır” diyenler yüzde 45,7 kararsız ya da oy kullanmayacaklar ise yüzde 19,3. 
Kararsızların dağıtılması durumunda ise seçmenin yüzde 56,63’ü hayır derken, yüzde 43,37 oranındaki seçmen ise evet dedi. 

ÇATIŞMALI ORTAMIN SORUMLUSU KİM? 
Ankette “çatışma ortamının artmasında kim/kimler sorumludur?” sorusuna MHP’liler PKK ve HDP yanıtı verirken, CHP seçmeni Cumhurbaşkanı ve hükümet yanıtı verdi. 
Ankete katılan AKP seçmenlerinin yüzde 9,1’i şiddet olaylarının artmasında hükümeti, yüzde 7,1’i cumhurbaşkanını sorumlu tuttu. 
CHP seçmenlerinin yüzde 95,2’si hükümeti, yüzde 96,7’si cumhurbaşkanını, yüzde 54,6’sı PKK’yi sorumlu tutarken, “HDP sorumlu” diyen CHP seçmeninin oranı ise yüzde 7,2 oldu.
HDP seçmenlerinin içerisinde PKK’yi sorumlu tutanların oranı da yüzde 11,4.
MHP seçmenlerinin yüzde 50’si cumhurbaşkanı ve hükümeti çatışmalı ortamın sorumlusu olarak görürken, yüzde 79’u PKK, yüzde 63’ü de HDP’nin sorumluluğa ortak olduğu görüşünde. 

‘MÜZAKERE SÜRECİ YENİDEN BAŞLASIN’
“Açılım ve müzakere sürecinin yeniden başlamasını olumlu karşılar mısınız?” sorusuna MHP seçmeni dışındaki diğer partilerin seçmenlerinin verdiği yanıtlarda “evet” diyenlerin oranı daha fazla. Toplumda “müzakere sürecine dönülmesi”nin ağır bastığını  gösteren yanıtlar şöyle; 

AKP evet 55,8; hayır 44,2; 
CHP evet 75,1; hayır 24,9
MHP evet 47,8; hayır 52,2
HDP evet 98,2; hayır 1,8
diğer evet 59,8; hayır 40,2  

DOKUNULMAZLIKLAR 
Milletvekili dokunulmazlığı konusunda da ankete katılanlara üç soru yöneltildi. “Dokunulmazlıklar kaldırılmamalı” ifadesine HDP seçmenleri yüzde 75,3 oranı ile “evet katılıyorum” yanıtı verdi. AKP seçmeninden “Dokunulmazlıklar kaldırılmamalı” diyenlerin oranı ise sadece yüzde 14,7. Bu soruya CHP seçmeni yüzde 15,1; MHP yüzde 5,6, “diğer” yüzde 13,4 oranı ile “Kaldırılmamalı” dedi. 

“Sadece kürsü dokunulmazlığı olmalı” diyenlerin partilere göre dağılımı da şöyle; AKP 73,5; CHP 88,2, MHP 52,7 ve HDP 96,8. Diğer yüzde 77,2

“Sadece HDP’li milletvekillerinin dokunulmazlığı kaldırılmalı” diyen HDP’li olmazken, yüzde 35,6 ile MHP seçmeni “evet”in başını çekti. AKP yüzde 24,3; CHP yüzde 4,1 diğer partiler de yüzde 17,2 oranı ile sadece HDP’lilerin dokunulmazlığının kaldırılmasını istedi. 

MHP LİDERİ MERAL AKŞENER OLURSA...
“Meral Akşener’in MHP Genel Başkanı seçilmesi durumunda hangi partiye oy verecekleri” sorusuna verilen yanıta göre MHP yüzde 20’lere yaklaşırken; AKP yüzde 42’lere düşecek. Kararsızların ve oy kullanmayacakların dağıtılması ile parti liderlerinin alacağı oy oranları şöyle; Ahmet Davutoğlu 42,7; Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 25,7; Meral Akşener yüzde 18, 7 ve Selahattin Demirtaş yüzde 10,4. Diğer partilerin oranı ise yüzde 2,5.

Ankete göre, Meral Akşener’in MHP Genel Başkanlığı’na seçilmesi durumunda MHP iktidar partisinden yüzde 4,5 puan; CHP’den 2,3 puan, HDP’den 0,2 Meclis dışındaki partilerden ise 0,8 puan alabilecek. Ankette; “Böyle bir tabloda AKP’nin tek başına iktidarı mümkün değildir” tespiti yapıldı. Ankete göre, Meral Akşener’in MHP Genel Başkanlığına seçilemeyip, yeni bir parti kurması halinde hangi partiye oy verecekleri sorusuna verilen yanıtlar da Meral Akşener’in partisi yüzde 8,2 ile barajı zorlarken, Devlet Bahçeli başkanlığındaki MHP 7,4 ile barajın altında kalacak. Ankette bu soruya verilen yanıtlar şöyle; 
Ahmet Davutoğlu yüzde 46,2; Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 25,8; Devlet Bahçeli yüzde 7,4, Selahattin Demirtaş yüzde 10,4, Meral Akşener yüzde 8, 2.

ÇATIŞMALI SÜREÇ SANDIĞI ETKİLER
* Mevcut gerilimli ve çatışmalı ortamın sürmesi seçmenin siyasetten ümidini kesmesine sebeb olabilir. Böyle bir durumda yapılacak seçimlerde tıpkı 7 Haziran seçimlerinde olduğu gibi oy kullanma oranı düşer ve bu seçmenlerin çoğunluğu yine 7 Haziran’da olduğu gibi AKP seçmenlerinden oluşabilir.

* Başkanlık sistemi hala AKP seçmenlerinin bile önemli bir kısmı tarafından kabul görmüyor. AKP Başkanlık sistemini içeren bir referandumda ciddi yenilgi yaşayabilir. Başkanlık gündemiyle bir seçime gidilir ise AKP 7 Haziran’dan daha kötü bir sonuç alabilir.
* Merkez sağda değişimler kaçınılmaz, çünkü AKP ancak Meclis’e girebilecek 5. bir parti ile veya AKP’nin seçim bölgelerinde son milletvekillikleri için çekiştiği MHP’nin oy oranını ciddi biçimde artırmasıyla tek başına iktidarını kaybedebilir. 
Bu açıdan merkez seçmeni, merkez sağda olacak bir değişikliğe sıcak yaklaşacaktır. 
* Araştırmamızda MHP Genel Başkan adaylarının toplumdaki karşılığını ölçmeye çalıştık. Meral Akşener MHP Genel Başkanı olduğu takdirde yüzde 20 oy oranını zorlayacak. Sinan Oğan, Ümit Özdağ ve Koray Aydın henüz o seviyelerde gözükmeseler bile her 3 isim de Devlet Bahçeli’nin çok üzerinde oy alabilecekler. Ayrıca bu isimler genel başkan olmaları halinde saha ve medya performanslarıyla yüzde 20 civarı bir oy oranına rahatlıkla ulaşabilirler.
* Şiddet ve çatışma ortamında kimlerin sorumlu tutulduğunu ölçmek amacıyla sorulan sorudan çıkabilecek en önemli sonuç, AKP- MHP seçmeninin CHP-HDP seçmeninin birbirlerine çok yakınlaştığıdır.
Özellikle CHP seçmeninin neredeyse tamamı şiddetin artmasından hükümet ve cumhurbaşkanını sorumlu tutarken, aynı CHP seçmenlerinin HDP ile PKK ayrımını net şekilde yaptığı görülüyor. 
* Olası bir dokunulmazlıkların kaldırılması durumunda CHP, HDP milletvekillerinin Meclis’ten çıkarılmasına sebep olacak bir yönelim gösterirse kendi tabanından tepki görebilir. 

GÜL-ARINÇ FAKTÖRÜ
Ankette “Abdullah Gül-Bülent Arınç gibi isimler yeni bir parti kurarlar ise hangi partiye oy vereceğinizi pusulaya işaretler misiniz?” sorusu da yöneltildi. Kararsız ve oy kullanmayacakların orantısal dağılımı ile bu kez,  Gül ve Arınç’ın partisinin yüzde 8.0 ile barajı zorlayacağı ve Bahçeli başkanlığındaki MHP’nin yüzde 8,9 ile barajın altında kalacağı sonucu çıktı. Bu soruya verilen yanıtların oranı da şöyle: 
Ahmet Davutoğlu 43,1; Kemal Kılıçdaroğlu 27,8, Selahattin Demirtaş 9,7. Ankette, “Gül ve Arınç’ın parti kurması halinde barajı aşabilecekleri, ancak MHP ve HDP’nin barajın altında kalacağı” yorumu yapıldı.