Phil Plait’in BBC’de yayımladığı ‘Düz Dünya’ yazısından sonra ilginç bir fikir geldi aklıma. ‘Phil, Düz Dünya Topluluğu’nu (Flat Earth Society) boşa çıkartmanın bile saçma olduğunu ifade ediyor. Buna katılıyorum. İnsanlığın uzay arayışıyla ilgili bazı tarihi gerçeklerin tadını çıkartmak için tüm bilim ve bilgiyi reddetmeniz ve çılgın komplo teorisine inanmanız gerekmez.
DÜZ DÜNYA SAÇMALIĞI
Video: Pixabay
İşte, Dünya'nın yuvarlak olduğunu kanıtlayan bilgiler...
Video: Envato
Dünya’nın küresel doğası hakkında oldukça fazla gözlem yapan Aristoteles ay tutulması sırasında Ay’ın yüzeyindeki gölgesinin yuvarlak olduğunun farkına vardı. Dünya'nın, her ay tutulmasında ürettiği oval gölge, dünyanın sadece yuvarlak değil, küresel olduğunu kanıtlıyor.
#1 DÜNYA'NIN AY'DAKİ GÖLGESİ
Video: Pixabay
Bir limanda veya sahilde ufka doğru baktıysanız, yaklaşan gemiler ufuktan ‘belirmiyor’, daha ziyade denizin altında ortaya çıkıyor gibi görünür. Gemilerin sanki “dalgalardan çıkıyor” gibi görünme nedenleri dünyanın düz değil, yuvarlak olmasıdır.
#2 GEMİLER ve UFUK ÇİZGİSİ
Fotoğraf: Jumpstory
Aristoteles, Mısır gezisinden döndükten sonra, “Mısır’da ve Kıbrıs’ta, kuzey bölgelerden görülmeyen yıldızlar görünüyor” dedi. Ekvatordan ne kadar uzaklaşırsanız, “bilinen” takımyıldızları o kadar ufka doğru yönelir ve yerine farklı yıldızlar gelir. Bu, dünya düz olsaydı olmazdı.
#3 DEĞİŞEN TAKIM YILDIZLARI
Video: Pixabay
Zemine sapladığınız sopa bir gölge oluşturur. Gölge, zaman geçtikçe hareket eder. Eğer dünya düz olsaydı, farklı yerlerde saplanan iki sopa aynı gölgeyi üretirdi. Fakat öyle değil. Erastosthenes (MÖ 276-194), bu ilkeyi Dünya’nın çevresini oldukça doğru bir şekilde hesaplamak için kullandı.
#4 GÖLGELER ve ÇUBUKLAR
Fotoğraf: Jumpstory
Ne kadar yükseğe tırmanırsanız o kadar uzağı görürsünüz. Ufukla aranızda engelsiz bir platformda dursanız bile, yüksekteyken daha fazla şey göreceksiniz. Bu fenomen de Dünya'nın yuvarlaklığından kaynaklanıyor.
#5 YÜKSEKTEN UZAĞI GÖREBİLMEK
Video: Jumpstory
Uçaklar herhangi bir kenardan düşmeden çok uzun bir sure boyunca nispeten düz bir çizgide yol alabilir. Ayrıca, hiç durmadan dünyanın etrafında bir daire çizebilir. Bir trans-Atlantik uçuşunda camdan dışarı bakarsanız, çoğu kez ufukta yeryüzünün eğriliğini görebilirsiniz.
#6 UÇAKTAN UFKA BAKMAK
Fotoğraf: Jumpstory
New York’ta saat öğlenden sonra 12.00 iken Güneş tam tepede. Pekin’de saat 12.00, gece yarısı ve güneş ortalıkta yok. Avustralya’nın Adelaide kentinde saat 01.30. 13 saatten fazla ileride. Orada, gün batımı çoktan bitti. Bu, ancak Dünya yuvarlaksa ve kendi ekseni etrafında dönüyorsa açıklanabilir.
#7 ZAMAN DİLİMLERİNİN VARLIĞI
Video: Jumpstory
Dünya diğer gezegenlerden farklıdır, bu doğru. Ne de olsa bizde yaşam var ve hayat olan başka bir gezegen bulamadık. Fakat tüm gezegenlerin belirli özellikleri vardır ve gezegenimizin de benzer olduğunu farz etmek mantıklı. Bütün gözlemlerimiz, diğer gezegenlerin küresel olduğunu gösteriyor.
#8 BAŞKA GEZEGENLERE BAKIN
Video: Jumpstory
1610’da Galileo Galilei, Jüpiter’in etrafında dönen ayları gözlemledi. Onları, daha büyük bir gezegenin etrafında dönen küçük gezegenler olarak tanımladı. Bu gözlem, kilisenin kabul etmesi zor bir açıklamaydı çünkü her şeyin Dünya’nın etrafında dönmesi gerektiği şeklindeki modele meydan okuyordu. Bu gezegenlerin küresel olduğunu gösterdi.
Video: Jumpstory
Bir kürenin üzerinde dolaşan karıncayı hayal edin. Böceğin bakış açısından, hareket ettiğinin tek göstergesi, karıncanın ayaklarının oynamasıdır, yüzeyin şekli hiç değişmez. Bir kürenin kütle merkezi, kürenin merkezindedir.
#9 ÇEKİM KUVVETİ (YER ÇEKİMİ)
Fotoğraf: Jumpstory
Şimdi de düz bir yüzey düşünün. Düz yüzeyin kütle merkezi, ortasındadır. Bu nedenle, yer çekimi kuvveti yüzeydeki herhangi bir şeyi yüzeyin ortasına doğru çekecektir. Eğer yüzeyin kenarında duruyorsanız, yer çekimi sizi yan yan yüzeyin ortasına doğru çekecektir, yani normalde dünyada durduğunuzda olduğu gibi, yere doğru değil.
Fotoğraf: Jumpstory
Geçtiğimiz 60 yıllık uzay araştırmasında uyduları, inceleme cihazlarını ve insanları uzaya gönderdik. Bazıları geri döndü, bazıları hâlâ güneş sisteminde veya ötesinde seyahat ediyor ve birçoğu Dünya üzerindeki alıcılarımıza muhteşem görüntüler iletiyor. Bu fotoğrafların tümünde Dünya’nın şekli küresel.
#10 UZAYDAN ÇEKİLEN GÖRÜNTÜLER
Video: Envato
Peki, dünya düz olsaydı ne olurdu? Yassı bir gezegen, gezegenlerin nasıl oluştuğu ve nasıl davrandığına dair bildiğimiz her şeye karşı olacak kadar inanılmaz bir gözlem olacaktır. Sadece gezegen oluşumu değil, yıldız oluşumu ve uzaydaki hızlar ve hareketler hakkında bildiklerimizi de değiştirir. Kısacası, gezegenimizin küresel olduğuna dair varsayımda bulunmuyoruz, bunu biliyoruz.