2014 Irak ve Güney Kürdistan’da katliamlarla geçen yıl

Fehim IŞIK

Irak, uzun yıllardır savaşı acımasızca yaşayan Ortadoğu ülkelerinin başında geliyor. 2014 yılı, bu savaşı, bölgedeki istikrarlı alanlardan biri olan Güney Kürdistan’a da taşıdı.

Irak ve Kürdistan bölgesinde yıl içinde en çok konuşulan hiç kuşkusuz IŞİD’in saldırıları oldu.
Bölgenin yoğun çatışmalara sahne olması bir yana 2014 yılının ilk günlerinden neredeyse son ayına kadar tartışılan konulardan diğeri de Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile merkezi hükümet arasında yaşanan bütçe krizi ile petrolün Bölgesel Hükümet üzerinden dünya pazarlarına satılması girişimiydi.
Güney Kürdistan ile Rojava arasında bir önceki yıl yaşanan ve 2014’e taşınan sorunlardan bir diğeri de hatırlanacağı gibi sınır kapılarının kontrolüne dönüktü.

Elbet Musul ve Şengal’in IŞİD tarafından işgal edilmesi de var ki bu durum yalnız bölgenin değil, neredeyse tüm dünyanın gündemi oldu.

PETROL KRİZİ

Bir önceki yılın son günlerinde petrol krizini görüşmek üzere Türkiye’ye gelen Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başbakanı Neçirvan Barzani bu ziyaretinin ardından yeni yılın ilk günlerinde Bağdat’a gitti. Iraklı yetkililerle Kürt yönetiminin bütçesi ve petrol krizi konuşuldu. Ancak bu görüşmelerden, herhangi bir sonuç çıkmadı.

Sorunun çözümü Maliki’nin iktidardan gidip 30 Nisan seçimlerinden sonra başbakanlığı üstlenen Haydar Abadi döneminde oldu.

Aralık ayının ilk günü Bağdat’ta iki taraf arasında gerçekleşen toplantının üçüncü gününde taraflar anlaştıklarını ve bütçe krizinden petrol ihracına kadar birçok noktada sorunlarını çözdüklerini açıkladılar.

IŞİD ‘DEVLETİNİ’ İLAN ETTİ

IŞİD esasen Irak’taki Sünni karşıtı istikrarsız ve baskıcı Şii yönetiminden nemalandı ve etkisini kısa sürede artırdı. IŞİD ile Irak ordusu arasında Ocak ayında Felluce ve Ramadi’de başlayan çatışmalar, Bağdat’ın kuzeyi ile Kerkük kentine bağlı kasabalara da yayılmaya başladı. Nihayet IŞİD’in devletini ilan etmesi Haziran ayında oldu. Irak’ın 3 buçuk milyon nüfuslu Musul kenti, 10 Haziran günü Irak ordusuna bağlı askerlerin kenti terk etmesiyle tamamen IŞİD’in kontrolüne geçti.

Irak ordusu askerleri Musul’dan sonra Kerkük’ü de terk etti. Kentin güvenliğini Kürt peşmergeler üstlendi.

Türkiye’nin Musul Başkonsolosluğu, IŞİD tarafından, Ahmet Davutoğlu’nun “durum sakin” açıklamasından saatler sonra basıldı. Başkonsolos da dahil 49 konsolosluk personeli IŞİD tarafından esir alındı.

Örgüt mesajında, “Türkler kaçırılmadı. Sadece soruşturma prosedürleri tamamlanana kadar güvenli bir yere götürüldüler” dedi.

Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Telafer’e dikkat çekmesinin hemen ardından IŞİD Türkmenlerin yoğun olarak yaşadığı ilçenin kontrolünü de ele geçirdi.

IŞİD YÖNÜNÜ KÜRDİSTAN’A ÇEVİRDİ

Gelişmeler sonrasında Kürt yönetimi kendi geleceğini baskıcı Şii yönetiminin insafına bırakmayacağını açıklayarak bağımsızlığı tartışmaya başladı, Kürdistan Parlamentosu bağımsızlık referandumu ile ilgili yasa çıkarma kararı aldı.

Referandum tartışmaları ile birlikte IŞİD yönünü bu kez Kürdistan Bölgesine verdi.
IŞİD’in hedefindeki kent Êzidî nüfusun yoğun olduğu Şengal oldu. Büyük bir trajediye neden olan saldırı sonrasında IŞİD, 3 Ağustos günü Şengal’i işgal etti.

IŞİD’in saldırdığı Êzidî kenti Şengal’de katliamdan kurtulmak için dağlara kaçan on binlerce insanın açlık ve susuzlukla mücadelesi başladı. Dram dağlarda yaşanıyordu. IŞİD, binlerce Êzidî kadınını, çocuğu, yaşlıyı esir alıp katlederken, on binlercesi de dağlara kaçmak zorunda kaldı.

ROJAVA SINIRI VE KAZILAN HENDEKLER

2014’ün hatırlanması gereken tartışmalı konularından biri de kuşku yok Kürdistan Bölgesel Yönetiminin Rojava sınır hattına hendek kazmasıdır. Rojava’nın Sıhêle köyü civarındaki sınır bölgesine kazılan hendek nedeniyle, Rojavalılar birçok kez sınıra yürüdü. Uzun süre devam eden ve Rojava ile Güney Kürdistan Yönetimi arasında ciddi krize neden olan hendek tartışmaları, IŞİD’in 10 Haziran’da Musul’u, ardından 3 Ağustos’ta Şengal’i işgal etmesiyle nihayete erdi.

KOBANÊ SALDIRISI VE DİRENİŞ

IŞİD, Şengal işgalinin ardından 15 Eylül’de Kobanê’ye saldırdı. IŞİD’in Kobanê saldırısından yaklaşık 1 ay sonra Kürdistan Parlamentosu, Mesud Barzani’nin talebi üzerine toplandı. Parlamento üyeleri, Kobanê’ye peşmerge gönderilmesine ilişkin teklifi kabul etti.

Kürdistan Bölgesi’nden Kobanê’ye gönderilen peşmerge güçleri 29 Ekim günü yola çıktı. Kasım ayının ilk gününden itibaren de Kobanê direnişine katılmaya başladı.
Kabul etmek gerekir ki IŞİD bir yandan Kürtlere saldırıyor, diğer yandan da Kürtlerin bir araya gelmesine, kenetlenmesine neden oluyordu.

DİRENİŞ BÜYÜDÜ

Yılın sevindiren haberi sonlara doğru geldi. 3 Ağustos’ta işgal edilen Şengal, 17 aralık günü başlayan operasyondan kısa süre sonra Kürt güçlerinin stratejik noktalarda kontrolü sağladığı bir kente dönüştü. 8 binden fazla peşmergenin yanı sıra PKK’nin askeri kanadı HPG 500 gerilla, Rojava’nın Halk Savunma Birlikleri YPG ve YPJ ile Şengal Direniş Birlikleri YBŞ de 200’er kişiden oluşan askeri güçleri ile Şengal operasyonuna katıldılar.

ACILARLA BİR YIL GERİDE KALDI

Irak ve Güney Kürdistan’da acılarla başlayan 2014 yılı çok sayıda peşmergenin yaşamını yitirmesine ve yaralanmasına da neden oldu.

Elimizde resmi bir rakam olmasa da Kürdistan bölgesinde tüm yıl boyunca yaşamını yitiren peşmerge ve gerillaların sayısının binin üstünde olduğunu biliyoruz.

Irak’ta da çok sayıda insan saldırılar sonucu yaşamını yitirdi. Özgürlük, 2014 yılında da Araplara ve Kürtlere ağır bedeller ödetmeye devam etti; ediyor.