232 | 11.713 | 5.007

Ebru Nihan CELKAN*

“Tek sorumlu davranış biçimi şu olabilir: Kendi bireysel varoluşumuzu bir ideolojiye dönüştürmekten kaçınmak ve özel yaşamımızı da en alçakgönüllü, en iddiasız ve en gürültüsüz biçimde sürdürmek -ama artık iyi yetişmiş olmanın bir gereği olarak değil, bu cehennemde hala soluyabilecek havayı bulabiliyor olmanın utancından ötürü.”
Theodor W. Adorno

232
F.Scott Fitzgerald katmanlı ve unutulmaz eseri Muhteşem Gatsby’de bir aşk hikayesi ardına birçok sosyolojik katman yerleştirmiştir. İnanılmaz gösterişli çok kalabalık, büyük ve eğlenceli partiler veren, bu partiler için fütursuzca para harcayan Jay Gatsby kimine göre Alman casusu, kimine göre mafya, kimine göreyse bir Oxford’ludur. Kimse gerçekten Jay Gatsby’nin kim olduğunu bilmez. Hikaye ilerledikçe aslında gösterdiği kişi olmadığını ve yaptıklarını sınıf atlayıp, aşık olduğu kadını elde etmek için yaptığını öğreniriz. Kitap farklı bakış açılarına sahip insanlarca farklı perspektiflerden ele alınabilir. Benim için roman, uğrunda her şeyin yapılabileceği yeşil ışık, gösterişçi tüketim, para ve itibar açlığının insanları nasıl etkilediği ile ilgilidir. En vurucu sahnesi ise Gatsby’nin düzenlemiş olduğu partilere gelen insan kalabalığının onun cenazesine gelmemesidir. Gatsby’nin cenazesine gelen tek arkadaşı ev telefonu çaldığında bir an ümitlenir ancak arayan kişi Gatsby’nin evinde kalan spor ayakkabılarına talip biridir. Tüm umudunu kaybeden Gatsby’i arkadaşı olduğunu söyleyen birinin araması umutlandırır, fakat arayan kişi Gatsby’nin evinde kalan spor ayakkabılarına talip biridir.
Görgüsüzlük, kişiye zengin olmanın yetmediği, bunu her fırsatta teşhir etmenin tuhaf zevkini içeren bir varoluş şekli. Para sahibi kişi, zenginliğini ve gücünü lüks metalara sahip olarak gösterir ve bu sayede üstte olduğunun altını görsel olarak da çizer. Bireylerin serveti ve onlarla ne yaptığı kendilerini ilgilendirir. Birey yaptığı harcamayı kamuya açtığında, bir de bu birey hakkında “yolsuzluk” iddiaları varsa, o zaman bu hadsiz “gösteriş” toplumu ilgilendirir. Tutarını bir kere daha burada yazarak, bu “gösteriş” amacına hizmet etmeyeceğim uçak alım haberi de aslında bu açıdan bakınca daha anlamlı hale gelebilir. Burada toplumu rencide eden birden fazla durum oluştuğunu düşünüyorum. 17 Aralık soruşturmasına istinaden rüşvet verdiği, yasal olmayan bir çeşit altın ticareti yaptığı, devlet bankalarından uygunsuz kredi kullandığı, bakanlarla ilişkileri mahkemenin aldığı takipsizlik kararına rağmen henüz açıklık kazanmamış bir kişinin aldığı yeni uçağın fiyatının basınla paylaşılıyor olmasının iki önemli etkisi var; hakkınızda yolsuzluk iddiası olsa bile, eğer iktidarı elinde bulunduranlarla yakınsanız aklanır ve hayatınıza zenginliğinizi arttırarak devam edebilirsiniz ve bu gösterişli tüketiminizi izleyen diğerlerine karşı yüksek bir statüde olduğunuzun altını görgüsüzce çizebilirsiniz.
232: Bir iş adamının filosuna kattığı uçağın bedeliyle temin edilebilecek, her biri kırk kişiyi barındırabilen yaşam odası adedidir.

11.713
Bunca yolsuzluk iddiasına rağmen hakkında takipsizlik kararı verilen kişiye iktidar sahipleri yeşil ışık göstermiştir. Yeşil ışık, her ne yapmış olursa olsun kişiye şunları demektir; daha büyük ve daha iyi şeyler seni bekliyor, pişmanlık duymadan hayatına devam edebilirsin, bu yolda değerlerin olması gerekmez, sorunlarını biz hallederiz, şeytani kabiliyetlerini lütfen sergilemeye devam et. Yeşil ışığı gören görgüsüz için artık hiçbir değer, etik, insanlık, vicdan kavramı geçerli değildir. Uçak tüm bu durumun gösteriş nesnelerinden biri haline gelmiştir.
Sürece baktığımızda; yolsuzluk iddiası, aklanma, televizyonda iftiraya uğramış hayırsever, vatanperver iş adamı röportajları ve üzerine bu tip lüks tüketim haberleri bir gösteri bütününü oluşturuyor. Bu gösteri bir yanıyla tarihi silmeyi de amaçlıyor. Medyanın yaygaracı bir biçimde bu gösteriş haberini kullanılması aslında üzerine düşünmek gereken “yolsuzluk” gibi bir iddianın düşünüldüğü gibi altını çizmekte değil meşru bir iş adamına haksızlık yapılsa bile onun dimdik, her türlü tuzağa rağmen yatırımlarına devam ettiğinin altını çizmektedir.  
11.713: Bir iş adamının filosuna kattığı uçağın bedeliyle, bir yıllık maaşları ödenebilecek asgari ücretli sayısıdır.

5.007
“Yeni Türkiye” denen bu coğrafyada vicdan ve insanlık hızla irtifa kaybederken, her türlü demokratik tepki yolu tıkanırken, hukukun üstünlüğü kavramı darp edilirken umudu süreklemek için hala yapabileceklerimiz var. Her nerede, hangi işi yapıyorsak yapalım sistemin dayattığı etik(!) anlayışla değil evrensel ilkelerle, yaptığımız işi en iyi şekilde yapmaya devam etmek, doğru bildiğimizi söylemekten imtina etmemek ve umudumuzu kaybetsek dahi yakınımızdakilere umut vermeyi sürdürmek mümkün.
5007: Bir iş adamının filosuna kattığı uçağın bedeliyle, bir yıllık maaşları ödenebilecek öğretmen sayısıdır.

*Oyun yazarı

Not: Bu rakamlar verilirken 1.-USD = 2,3.-TL