Botan Çayı faciasında ölenler de kusurlu bulundu

Nilgün YILDIZ 

Siirt'te bulunan Botan Nehri üzerine kurulan Alkumru ve Kirazlık barajlarının kapaklarının açılması sonucu 3'ü çocuk 6 yurttaşın boğularak can vermesine ilişkin başlatılan soruşturmada atanan Bilirkişi Heyeti, olaydan yaklaşık 5 ay sonra raporunu tamamladı. 25 Ağustos 2014 tarihinde yaşanan faciada, Pazar günü olması nedeniyle piknik yapmak üzere nehir kenarına giden onlarca insan bir anda yükselen sel sularının arasında kalmıştı. Yaşanan ölümlerin ardından Siirt Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından baraj işletme müdürü Kasım Eren ile kumanda operatörleri Fahri Sekli, Ahmet Faruk Hatipoğlu, H. Mehmet Temeloğlu ve Niyazi Gür hakkında "taksirle ölüme ve yaralanmaya neden olmak" suçlamasıyla soruşturma başlatılmış ve olayın incelemesi için de Bilirkişi Heyeti atanmıştı. Olaydan 3 gün sonra santral ve nehir havzasında keşfe çıkan heyet, aylar sonra 6 sayfadan oluşan raporunu tamamlayıp, savcılığa sundu. 

SU SEVİYESİ 21 KAT ARTMIŞ! 

Raporda olayın gerçekleşme şekli şu şekilde yer aldı: "Olay günü saat 16.00'da Alkumru barajına üretime başlanması için TEİAŞ Genel Müdürlüğü'ne bağlı pmum.gov.tr adresinden acil bilgi alınmıştır. Elazığ Yük-Dağıtım Merkezi'ni arayarak durumu teyit ettirildiği ve siren sisteminin devreye girmesi için ilgili sisteme mesaj gönderilmiştir. Mesajın alındığı ve sistemin devreye girerek sirenlerin çalındığı hususu mesaj olarak iletilince üretime başlanmıştır. Saat 18.00'de boğulma olayının vuku bulduğu iletilince önce 1. gurup üretim durdurulmuş, 5 dakika sonra da 2. gurup üretim durdurulmuştur. 

Enerji üretim talimatının alınmasıyla saniyede 300 m3 su salınmış olması nedeniyle su miktarının 21 kat artması ile olay yerinde su seviyesinin anlık yükselmesi ile nehirde yüzen, piknik yapan vatandaşların boğulmasına neden olunmuştur." 

Olayın oluş şeklini bu ifadelerle raporlarında anlatan heyet, incelemeleri sonucunda tespit ettikleri eksikleri ise 9 madde halinde sıraladı

9 MADDEDEN OLUŞAN BU TESPİTLER İSE ŞÖYLE: 

* Nehir havzasında çeşitli yerlerde güvenlik levhalarının olduğu ancak yeterli sayıda olmadığı. 

* Halkı uyarmak için devriye gezen araçların ve görevlilerin olmadığı. 

* Alarm sisteminin olduğu, ancak yapılan denemede siren sesinin olay yerinde duyulmayacak kadar az olduğu.
*Kum ocakları tarafından nehrin yatağını bozmuş ve su bırakıldığında girdaplara neden olacak kadar malzemenin çekilmiş olduğu. 

*Alkumru ve Kirazlık üretim tesislerinin son teknolojiye sahip, bilgisayar destekli modern tesisler olduğu ve enerji üretimini sağlayan 3 ünitenin olduğu. 

*Alarm sisteminin telefon mesajıyla devreye girdiği. 

*Nehir havzasında bazen telefon şebekelerinin çekmediği, ancak olay anında alarm sisteminin devreye alınması için yollanan telefon mesajına devreye girdiği yönünde cevap mesajı geldiği. 

*Enerji üretimini başlatan kumanda operatörlerinin gelen talimatlar çerçevesinde hareket ettiği. 

*2 üretim ünitesi aynı anda devreye konulmuştur, su seviyesi ani olarak yükselmiştir." 

ŞİRKET SAHİPLERİ VE YÖNETİCİLER 1. DERECEDE SORUMLU

Hazırladıkları raporlarında faciaya davetiye çıkaran bu önemli eksikleri tespit eden Bilirkişi Heyeti, bu yüzden de nehir yatağının 268 km uzunluğunda olması nedeniyle konulan güvenlik levhalarının yetersiz olması, alarm sisteminin 3 noktada devreye girmesi ve sesin olay yerinde duyulamayacak kadar az olmasının yanı sıra köy muhtarlarının bilgilendirilmesi dışında herhangi bir tedbir (hoparlör sistemi, arazi araçlarını kullanan gezi personel ile uyarma, televizyon-radyo vb. araçlarla bilgilendirme, üniteleri belirli zaman aralıkları ile devreye sokma) alınmaması nedeniyle Alkumru ve Kirazlık hidroelektrik işletmesinin sahipleri, işletme yöneticilerini "1. Derecede Asli Kusurlu" kabul etti.

OPERATÖRLER VERİLEN TALİMATI YERİNE GETİRMİŞ!

Heyet, diğer şüpheliler olan operatörler Fahri Sekli, Ahmet Faruk Hatipoğlu, H. Mehmet Temeloğlu ve Niyazi Gür'ün ise kendilerine verilen talimatları yerine getirdikleri için cezai sorumluluk altında olmadıklarını kaydetti. 

Raporda dikkat çeken bir diğer nokta ise nehir yatağından kum çektikleri için kum ocağı işletmeleri, güvenlik hususunda gerekli önlemlerin alınmamasından ötürü Siirt Valiliği yetkilileri ile piknik yapılacak alanların olmaması veya ihtiyacı karşılayacak düzeyde karşılanmamasından kaynaklı Siirt Belediyesi yetkilileri "2. Derecede Tali Kusurlu" bulmasının yanı sıra "sözkonusu nehir havzasında daha önce benzer bir olayın yaşanması ve güvenlik levhaları gibi kısmi güvenlik tedbirleri olduğu halde risk alıp, suya girdikleri, nehir yatağının ortasında piknik yaptıkları için" hayatını kaybedenleri de "2. Derecede Tali Kusurlu" buldu. (Siirt/DİHA)