Suudi Arabistan ile ABD arasında neler oluyor?

Suudi Arabistan Kralı Selman, ABD’de Obama ile planlanan ve Beyaz Saray tarafından kamuoyuna duyurulan özel görüşmesini iptal etti. Kral Selman bu hafta gerçekleştirilecek Camp David Zirvesi’ne de katılmayacak. Suudi Arabistan’ın tavrı, ABD’nin İran’la nükleer görüşmeler nedeniyle ilişkilerini geliştirmesine bir tepki olarak yorumlanıyor.

BEYAZ SARAY AÇIKLAMIŞTI

Geçtiğimiz Cuma, Beyaz Saray Sözcüsü Eric Schultz, Kral Selman’ın “bölgesel ve ikili konularda istişare yapmak üzere” Beyaz Saray’da olacağı açıklaması yaptı. Pazar günü ise resmi Suudi Haber Ajansı, Kral’ın yerine Velihat Prens ve İçişleri Bakanı Muhammed bin Nayef’in ve Savunma Bakanı Muhammed bin Salman’ın ABD’ye gideceğini duyurdu. Ajans, Kral Selman’ın Yemen’deki ateşkes süreciyle ilgili gelişmelerle ilgileneceği gerekçesiyle ABD’ye gidemediğini duyursa da siyasi analistler bunu gerçekçi bulmuyor.  Görüşmenin insani yardımların ulaşması gerekçesiyle karar verilen Yemen’deki 5 günlük ateşkes sürecinde gerçekleşeceğini yazdı.

Kral’ın görüşmeye katılmaktan vazgeçmesi, ABD’nin görüşmeyi, bölgesel etkinliği artan İran’a karşı Arap müttefiklerini “destekler görünmek için” düzenlediği algısı nedeniyle olduğu düşünülüyor. Kral Selman’ın, Obama’yı arayarak neden katılmadığını açıklaması da bekleniyor.  

DOST MU MÜTTEFİK Mİ MESELESİ

New York Times gazetesi, Kral Selman’ın geçtiğimiz hafta ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile yaptığı görüşmede Beyaz Saray’daki görüşmeyi iple çektiğini belirttiğini ve Cuma gecesi, Beyaz Saray’ın Obama’nın Kral Selman ile Washington’da görüşeceğini resmi olarak duyurduğunu yazdı. Gazete bu açıklamanın ardından Beyaz Saray yetkililerinin Suudi Dışişleri Bakanı’ndan Kral’ın görüşmeye katılmayacağına dair telefon aldığını belirtti.  

New York Times’a konuşan bir yetkili telefon görüşmesinde “herhangi bir hoşnutsuzluk işareti” olmadığını ileri sürdü.
Durumu gazeteye yorumlayan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi Başkan Yardımcısı Jon Alterman, “Yakın bir müttefikin, daha birkaç gün önce  Beyaz Saray’ın özel bir görüşme olacağını açıklamasının ardından Başkan ile birlikte Camp David’de katılmaktan daha önemli işleri olduğunu belirtmesi bir işarettir” dedi.

Kral Selman’ın ABD’ye gelmekten vazgeçmesi ABD ile ipleri tamamen kopartılması olarak değerlendirilmiyor. Suudi Arabistan’ın bölgedeki çıkarları açısından ABD dışında –Çin ya da Rusya gibi- bir alternatif ittifak ihtimalinin henüz olmadığı yorumları yapılıyor.

Yine de Beyaz Saray’da Suudi Arabistan’ın “dost olduğu ancak müttefik olmadığı”, İran’ın ise “dost olmadığı ancak müttefik olduğu” fikrinin yayıldığı ileri sürülüyor.

OBAMA’NIN ‘İÇ İŞLERİNİZE BAKIN’ UYARISI ÜLKELERİ KIZDIRDI

ABD ile Suudi Arabistan’ın arasını açan bir diğer konu da Obama’nın New York Times’a verdiği röportajda, Suudi Arabistan’ın kendi iç sorunlarıyla ilgilenmesi gerektiğini söylemesi, “işsiz gençler arasında yakıcı ve nihilist ideolojilerin yayılmasını” eleştirmesi de gösteriliyor.
Arap ülkelerinin ABD’den daha fazla silah almak istiyor fakat ülke yönetiminin, İsrail’in askeri avantajını korumak için ABD’li şirketlerin Arap ülkelerine silah satışı yapmasına sınırlama getirmesinin de sorun yaratıyor.
Örneğin ABD’li silah tekeli Lockheed Martin’in ürettiği F-35 savaş jetlerinin Arap ülkelerine satması engellendi. Uçak, dünyanın en pahalı silah projesi olarak gösteriliyor. Bu silahın İsrail’e satışına ise izin var.

BAE DE PRENS GÖNDERECEK

Bu arada Birleşik Arap Emirlikleri’nin de Camp David Zirvesine veliaht prensi göndereceği öğrenildi. Devlet Başkanı Halife bin Zayid El Nahyan’ın sağlık sorunları nedeniyle zirveye katılmayacağı açıklandı.  Birleşik Arap Emirlikleri ABD Büyükelçisi Yusuf el Otaiba’nın Washington’da katıldığı bir panelde “Bu tutum ihtiyacımız olan en son şeydir. Doğru yaklaşım bu değil. Doğru yaklaşım buraya gelmek, sorunları ortaya koymak ve ihtiyaçlar doğrulturusunda nasıl çalışabileceğine bakmaktır” demesi dikkat çekti.

ARAP ÜLKELERİ ‘ANLAŞMA’ İSTİYOR

Öte yandan ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, geçtiğimiz Cuma günü Paris’te, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikteri, Katar, Kuveyt, Bahreyn ve Umman Dışişleri Bakanlarıyla Camp David’e ön hazırlık görüşmesi yapmıştı. Toplantının temel konusunun İran’la ilişkiler olduğu basına yansımıştı.
Arap yetkililerin, dış saldırılara karşı korunmak amacıyla ABD ile bir savunma anlaşmasında bastırdıklarını ancak kabul görmediği belirtiliyor. ABD’nin, böyle bir anlaşma için Kongre onayı alması gerekiyor. ABD’li yetkililere göre Obama’nın böyle bir anlaşma yerine gelecekte bağlayıcılığı daha az olan bir konuşma yapması bekleniyor.

KRAL DEĞİŞTİ POLİTİKA DEĞİŞTİ

Petrol zengini krallıkta Kral Abdullah’ın ocak ayında ölmesinin ardından yeni Kral Selman, dış ve iç politikayı yeniden şekillendirmek için hızla harekete geçmişti. Selman bir dizi iç değişiklik yaptı, genç bürokratlara ikrameye dağıttı, eski ve hantal bulduklarını işten attı ve 29 yaşındaki oğluna geniş yetkiler verdi.

Kral Selman’la birlikte gelen bir başka değişiklik ise Mısır politikası oldu. Kral Abdullah’ın tersine Kral Selman siyasi İslamcı Müslüman Kardeşleri tamamen reddetmiyor. New York Times, Kral Selman’ın Yemen’de Müslüman kardeşlerin bu ülkedeki siyasi temsilcisi olan Islah partisiyle birlikte hareket ettiğine dikkat çekiliyor. Islah Partisi aynı zamanda Katar’la da yakın ilişkileri olan bir parti. Aynı şekilde bir başka Müslüman Kardeşler destekçisi Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın mart ayındaki Riyad ziyareti de Suriye’de Esad karşıtı İslamcı grupların birlikte desteklenmesi konusunda dönüm noktalarından biri olarak görülüyor.

Analistler Kral Selman’ın zamanında Afganistan, Bosna ve diğer başka ülkelerdeki İslamcı grupların finansmanından sorumlu Kraliyet üyesi olduğuna da dikkat çekiyorlar.

CAMP DAVID YARIN BAŞLIYOR

ABD başkanlarının yazlık konutu olan Camp David’deki zirve yarın başlıyor.

Camp David Zirvesi, İran’la nükleer anlaşmaya varılması için yoğun çaba harcayan ABD Başkanının, Körfez ülkelerinin kaygılarını giderme çabası olarak görülüyor. Suriye ve Yemen’deki son gelişmeler de zirvede ele alınacak. (DIŞ HABERLER)