26 Nisan 1999 21:00
Gecekondular sosyal konut ihtiyacını gösteriyor
Sürekli olarak gecekonduların yarattığı çirkinliğe vurgu yapılırken, siyasi iktidarlar bu durumun milyonlarca insanın konut ihtiyacını gösterdiğini görmezden geliyorlar.
Gecekondular sosyal konut ihtiyacını gösteriyor
Tarımın yok edilmesine ve kırsal alanlarda yoksulluğun artmasına bağlı olarak yoğunlaşan gecekondulaşma, Türkiye'deki sosyal konut eksikliğinin de bir göstergesi. Sürekli olarak gecekonduların yarattığı çirkinliğe vurgu yapılırken, siyasi iktidarlar ve devlet kurumları bu durumun milyonlarca insanın konut ihtiyacını ortaya çıkardığını görmezden geliyorlar.
Türkiye'de gecekondulaşmanın ve bunun beraberinde getirdiği çarpık kentleşmenin önüne bir türlü geçilemiyor. Yıkım bir çözüm olarak sunuluyor ancak gecekondu gerçeğinin sosyal konut ihtiyacını daha acil bir biçimde gündeme getirdiği dikkate alınmıyor.
2 milyona ulaştı
Özellikle 1980'li yıllarla birlikte sosyal konut yapımının durdurulması ve müteahhitlere, özel kooperatiflere arsa ve arazilerin verilmesi, Emlak Bankası'nın faaliyetlerinin daha çok uydukent inşaatlarına yöneltilmesi, gecekondulaşmanın artmasında etkili oldu. Türkiye'de, son 30 yılda tam 1 milyon 600 bin yeni gecekondu yapıldı.
Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan "Gecekondu" raporuna göre, 1966 yılında çıkarılan bir kanunla Türkiye'de gecekondu inşa etmenin kesinlikle yasaklanmasına karşılık, gecekondu yapımı engellenemedi. 1960'ların başında 400 bin dolayında olan gecekondu sayısı 1970'li yıllarda 600 bine, 1980'li yıllarda 1 milyon 150 bine, 1990'lı yılların başında 1 milyon 750 bine, günümüzde ise 2 milyona ulaştı.
Nüfus 10 milyona çıktı
Bundan 30 yıl kadar önce 2 milyon 250 bin dolayında kişinin yaşadığı gecekondulardaki toplam nüfus 10 milyona çıkarken, kentlerde gecekondularda kalanların payı da zaman içinde yüzde 35'i buldu. Gecekondulaşmanın organize sanayi bölgeleri ile fabrikaların yanıbaşlarında yoğunlaşması da dikkat çekiyor. İstanbul'da gecekondular bir yandan Rami, Kocamustafapaşa, Zeytinburnu, Taşlıtarla, Ümraniye ve Kartal gibi sanayi semtlerinde fabrika civarlarına kurulu.
Rapora göre, Türkiye'de 45 bin hektar toprak, gecekondularla kaplanmış durumda. Bu haliyle ggcekondu, Türkiye'nin bir büyük kent ve gelişmiş bölge sorunu olarak çözüm bekliyor. Araştırmalarda, gecekondu tipi konutlarda ortalama büyüklük, Bursa'daki gecekonodularda 35 metrekare, Erzurum'da 49 metrekare, Samsun'daki gecekondularda da 30 metrekare olarsak belirleniyor. İstanbul'un gecekondu bölgelerinde hektar başına 320 kişi düşerken, bu rakam kentin zengin semtlerinde 250 kişiyi aşmıyor. Aynı şekilde bir kişinin yararlandığı alan ortalaması gecekondularda 7-8 metrekare, kentin diğer semtlerinde ise 24.3 metrekare düzeyinde seyrediyor.
Emlak Genel Müdürlüğü'nün önerileri
Milli Emlak Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan rapordaki önlemlerden bazıları şöyle:
"Devletin ve kamu kurumlarının mülkiyetinde bulunan taşınmazlardan toplu konut yapımına elverişli olanlar satış dışı bırakılmalı ve Milli Emlak ve Arsa Ofisi Genel Müdürlükleri ile yerel yönetimler arasında sağlanacak işbirliği çerçevesinde buraların altyapıları kısa sürede tamamlanarak, konut yapımına hazır hale getirilmeli. Belediyeler, Hazine'den veya başka yollarla sağladıkları araziler üzerinde arsa üretmeli ve bunları evi olmayanlara taksitle satmalı. Bu arsaları alanlara belirli süre içinde inşaat yapma ve belediye tarafından hazırlanacak projelerden uygun birisini seçme zorunluluğu getirilmeli. Devletin elinde bulunan taşınmazların daha iyi idare edilmesini sağlamak ve işgalini önlemek amacıyla Milli Emlak teşkilatının bölgesel düzeyde örgütlenmesi sağlanmalı, teknik personel takviyesine gidilmeli. 
Tarımın yok edilmesine ve kırsal alanlarda yoksulluğun artmasına bağlı olarak yoğunlaşan gecekondulaşma, Türkiye'deki sosyal konut eksikliğinin de bir göstergesi. Sürekli olarak gecekonduların yarattığı çirkinliğe vurgu yapılırken, siyasi iktidarlar ve devlet kurumları bu durumun milyonlarca insanın konut ihtiyacını ortaya çıkardığını görmezden geliyorlar.
Türkiye'de gecekondulaşmanın ve bunun beraberinde getirdiği çarpık kentleşmenin önüne bir türlü geçilemiyor. Yıkım bir çözüm olarak sunuluyor ancak gecekondu gerçeğinin sosyal konut ihtiyacını daha acil bir biçimde gündeme getirdiği dikkate alınmıyor.
2 milyona ulaştı
Özellikle 1980'li yıllarla birlikte sosyal konut yapımının durdurulması ve müteahhitlere, özel kooperatiflere arsa ve arazilerin verilmesi, Emlak Bankası'nın faaliyetlerinin daha çok uydukent inşaatlarına yöneltilmesi, gecekondulaşmanın artmasında etkili oldu. Türkiye'de, son 30 yılda tam 1 milyon 600 bin yeni gecekondu yapıldı.
Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan "Gecekondu" raporuna göre, 1966 yılında çıkarılan bir kanunla Türkiye'de gecekondu inşa etmenin kesinlikle yasaklanmasına karşılık, gecekondu yapımı engellenemedi. 1960'ların başında 400 bin dolayında olan gecekondu sayısı 1970'li yıllarda 600 bine, 1980'li yıllarda 1 milyon 150 bine, 1990'lı yılların başında 1 milyon 750 bine, günümüzde ise 2 milyona ulaştı.
Nüfus 10 milyona çıktı
Bundan 30 yıl kadar önce 2 milyon 250 bin dolayında kişinin yaşadığı gecekondulardaki toplam nüfus 10 milyona çıkarken, kentlerde gecekondularda kalanların payı da zaman içinde yüzde 35'i buldu. Gecekondulaşmanın organize sanayi bölgeleri ile fabrikaların yanıbaşlarında yoğunlaşması da dikkat çekiyor. İstanbul'da gecekondular bir yandan Rami, Kocamustafapaşa, Zeytinburnu, Taşlıtarla, Ümraniye ve Kartal gibi sanayi semtlerinde fabrika civarlarına kurulu.
Rapora göre, Türkiye'de 45 bin hektar toprak, gecekondularla kaplanmış durumda. Bu haliyle ggcekondu, Türkiye'nin bir büyük kent ve gelişmiş bölge sorunu olarak çözüm bekliyor. Araştırmalarda, gecekondu tipi konutlarda ortalama büyüklük, Bursa'daki gecekonodularda 35 metrekare, Erzurum'da 49 metrekare, Samsun'daki gecekondularda da 30 metrekare olarsak belirleniyor. İstanbul'un gecekondu bölgelerinde hektar başına 320 kişi düşerken, bu rakam kentin zengin semtlerinde 250 kişiyi aşmıyor. Aynı şekilde bir kişinin yararlandığı alan ortalaması gecekondularda 7-8 metrekare, kentin diğer semtlerinde ise 24.3 metrekare düzeyinde seyrediyor.
Emlak Genel Müdürlüğü'nün önerileri
Milli Emlak Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan rapordaki önlemlerden bazıları şöyle:
"Devletin ve kamu kurumlarının mülkiyetinde bulunan taşınmazlardan toplu konut yapımına elverişli olanlar satış dışı bırakılmalı ve Milli Emlak ve Arsa Ofisi Genel Müdürlükleri ile yerel yönetimler arasında sağlanacak işbirliği çerçevesinde buraların altyapıları kısa sürede tamamlanarak, konut yapımına hazır hale getirilmeli. Belediyeler, Hazine'den veya başka yollarla sağladıkları araziler üzerinde arsa üretmeli ve bunları evi olmayanlara taksitle satmalı. Bu arsaları alanlara belirli süre içinde inşaat yapma ve belediye tarafından hazırlanacak projelerden uygun birisini seçme zorunluluğu getirilmeli. Devletin elinde bulunan taşınmazların daha iyi idare edilmesini sağlamak ve işgalini önlemek amacıyla Milli Emlak teşkilatının bölgesel düzeyde örgütlenmesi sağlanmalı, teknik personel takviyesine gidilmeli.
