Karun hazineleri

Antikçağda Anadolu'nun batısında bulunan alana, bugünkü Uşak, Manisa ve Gediz çevresinde kurulan ve hüküm süren Lidyalılar, parayı icat ederek insanlık tarihinde önemli buluşlarından birisini gerçekleştirmişlerdi.Lidya Krallığı'nın M.Ö 6. ve M.Ö 5. yüzyıl ortaları arasında siyasal bakımdan önemli olması Hermos (Gediz) Irmağı'nın Tmoloslardan (Bozdağlardan) çıkan bir kolu olan Paktolas (Sart Çağı) alüvyonlarında altın bulunmasıydı. Bu yörenin diğer bir zenginliği de kumaş boyamada kullanılan kaliteli kök boyalarıydı. Yünü boyamayı da ilk kez Sardeslilerin bulduğuna inanılırdı. Bu yörede dayanıklı, güçlü ve hızlı atlar yetiştirilirdi. Lidya bölgesi doğal kaynaklar açısından çok zengin ve bereketliydi. Nehirler tarafından sulanan yeşil vadilerde toprak verimliydi; dağlar ormanlarla kaplıydı. Lidya işte bu zenginlik ve doğal güzellikleriyle ün salmıştır. Elbette, böyle bir devlette söz sahibi olmak için Atyad, Heraklid ve Mermnad sülaleleri mücadele içerisina girmişlerdir. Hüküm süren bu sülalelerden herkes tarafından en çok bilinen hükümdarı Kroisos yani Karun'dur. Yunan yazarları onun zenginliğinden ve cömertliğinden söz ederler. Ama günümüzde ise onun yaptıklarından değil de, paha biçilemeyen hazinelerinden tanınıyor. Akıl almaz zenginliği sayesinde "Karun kadar zengin" deyimi ile ününü günümüze kadar taşımıştır. Ama Kroisos'un hazineleri ilk olarak 1965'de 5 kişilik bir grup Toptepe tümülüsünde tünel kazmış, mezar odasına ulaşarak burada ki hazineleri ele geçirmiş ve hazineyi 15000 liraya satmışlar. İkinci soygun bir yıl sonra 1966'da İKİZTEPE tümülüsünün tavanı delinerek yapılmıştır. Oda içerisinde 150 parça altı takılar, gümüş kaplar, tütsü kapları da bulunmaktaydı. Bir süre sonra kaçakçıların yakalanmasına rağmen eserlerin büyük bir kısmı Toptepe hazinesi gibi Amerika'ya kaçırılmıştır. 3. soygun ise 1968 yılında Güre yakınlarındaki Aktepe tümülüsünde yapılır. Tesadüfen bulunan mezarda bu sefer altın veya gümüş yoktur. Ama soyguncular duvar resimlerini ve çok nadir eserleri yerlerinden sökerek 40 bin liraya satmışlardır. Hazinenin tamamı artık Amerika'daki Metropolitan Müzesi'nde. Geride ise tahrip edilmiş anıtsal mezarlar ile talan edilmiş Lidya kültürü kalmıştı. 1987 yılında hazine Metropolitan Müzesinden geri istenilir. Müze bunu kabul etmez bunun üzerine Kültür Bakanlığı dava açar. Burada mahkeme için, bir taraftan belge toplanmaya başlanırken diğer yandan Uşak Müzesi eserlerin çıktığı alanda kazılara başlamıştır. Amerika'ya kaçırılan hazineler 1993 yılında Metropolitan müzesinin davayı kaybedileceğini anlaması üzerine Kültür Bakanlığıyla anlaşmaya çalışmıştır. Kültür Bakanlığının bu teklifi kabul etmemesi üzerine müze mecburen hazineleri Türkiye'ye iade etmeyi kabul etmiştir. Bugün hazineler Uşak Müzesinde sergilenmektedir.

5. mezhep Ayrıca Uşak'ın Karahallı ilçesi yakınlarında Hristiyanlığın 5. mezhebi olan Montenizm'in izlerine rastlanıldı. Karahallı'nın, Monteizmin merkezi olduğu iddia ediliyor. M.Ö 165-500 yılları arasında Antik Pepuza kentinde yaşamış olan Monteizm Hristiyanlığın bugün yok olmuş mezheplerinden biridir. Monteizm Rahip Montanuz tarafından kurulmuş bir mezhep olup gelenekleri içerisinde uzun süreli oruç tutma, tek eş evlilikleri, kadın erkek eşitliği gibi gelenekler bulunmaktadır. Merkezi Pepuza olan mezhep Roma döneminde Roma imparatoru tarafından tamamen ortadan kaldırılmıştır. Monteizm mezhebi ile ilgili çalışmalar Karahallı'da yabancı araştırma görevlileriyle birlikte devam etmektedir.