26 Temmuz 2005 21:00
Nem ve sıcak mantara davetiye çıkarıyor
Cilt ve Zührevi Hastalıkları Mütehassısı Doç. Dr. Lütfiye Ersoy, sıcak ve nemli ortamlarda kolayca ortaya çıkan hastalıkların başında mantarın geldiğini söyledi. Ersoy, mantarların doğada yaygın olarak bulunan mikroorganizmalar olduğunu ve bunların uygun ortam bulduğu zaman insanlarda cilt hastalıklarına neden olduğunu anlattı. Mantarın, kolayca bulaşması nedeniyle sık sık görüldüğünü ve vücutta çok değişik görünümlerde ortaya çıktığını dile getiren Ersoy bu hastalık, nedenleri ve tadavisi hakkında bilgi verdi.
Mantar hastalığı nasıl bulaşır?
Doç. Dr. Lütfiye Ersoy:
Mantar hastalıklarının en belirgin özelliğini kolay bulaşabilir olmaları. Bu da korunmak için dikkatli davranmanın önemini artırıyor. Mantarlar mikroorganizmalardır ve özellikleri rutubeti sevmeleri. Evlerimizde bile 'küf' diye adlandırdıklarımız aslında mantardır. Cildimizin PH değeri düşükse, veya cilt nemli ise mantar oluşur. İnsanlar sanır ki çok su, çok sabun kullanmak mantarı önler. Hayır, tam tersi. Bu mantarı arttırır. Mantarı aşırı terleyen insanlarda ve temizlik yapan kadınlarda daha sık görüyoruz.
En çok görülen mantarlar hangileridir? Bunları önlemek için neler yapılmalı?
El ve ayaklarda görülen mantarlara oldukça sık rastlıyoruz. Bunun dışında, vücutta görülen kahverengi lekeler, çocuklarda saç dökülmesine neden olan mantarlar, kedi ve köpeklerden geçen mantarlar da vardır.
Kedi ve köpeklerden geçen mantarların oldukça ilginç bir görüntüsü vardır. İç içe geçmiş halkalar şeklindedir. Bu mantarlar ilerlerse iltihaplanır ve çok derin yaralar olabilir.
Ayakların havasız kalması nedeniyle ayakların terlemesi veya ıslak kalması ayakta mantar oluşmasına neden olur.
Bunun dışında, kasıkta oluşan mantarlar da vardır. Kasıktaki mantarların en büyük nedeni, insanların denize girdikten sonra ıslak mayola gezmeleri ya da 'kurudu' diye üzerine kıyafetlerini giymeleridir. Ayrıca, sentetik mayo daha çok terletir ve bu mayoları kullananlarda daha çok mantar görülür.
Tırnak mantarları daha çok pedikür ve manikürle bulaşır. Çünkü güzellik merkezlerinde aynı törpü birçok kişide kullanılıyor. Eğer törpü, mantar olan birinde kullanıldı ise ve aynı törpü diğer insanlarda da kullanılıyorsa mantar bulaşır. Ben münkünse pedikür, manikür aletlerini kişilerin kendilerinin yanlarında götürmelerini tavsiye ediyorum. Çünkü ortak kullanılan bu aletler steril edilmezse mutlaka bulaşır.
Eğer birinde mantar varsa, aynı havuzu, aynı kumu, aynı eşyaları kullanan insanlara veya saunada aynı yerde yatan insanlara bulaşır. Başkalarının çamaşırlarını kullanmamak lazım. Denizden çıkıldığı zaman - her nekadar havuzlara klor kullanılsa da - vücuttaki mantarları öldüren bir şampunın veya sabunun kullanılmasını öneriyorum.
Çamaşırları yıkarken bir çay kaşığı çamaşır suyu koymak, kıyafetleri ütülemek bile mantarları öldürür. Ayakta oluşabilecek mantarı önlemek için de, ayakkabıların içini çamaşırsuyu konulmuş sulu bezle silmek mantarın oluşmasını engeller.
Nasıl tedavi edilir?
Şu anda kullanılan pek çok tedavi yöntemi vardır. Şunu belirteyim ki cilt mantarları tedavi edilir edilmez iz kalmayacak şekilde kaybolur. İnsanlar onu geçti zanneder, ancak 3 ay kadar tedaviye devam edilmesi gerekiyor.
Tırnak mantarlarını ise eskiden tırnakları sökerek tedavi ederdik. Bugün artık bu yöntem kalktı.
Verilen ilaçların dikkatli kullanılması ve tedavilerin tam olarak tamamlanması lazım. Her ilacın olduğu gibi bazı mantar ilaçlarının da yan etkileri var; bu nedenle bu ilaçların mutlaka doktor kontrolünlede kullanılması lazım.
Mantarın çok ilerlermesinin nasıl bir riski vardır?
Mantarlar su toplayıp patladığı zaman, bu yaralardan vücuda diğer mikroplar giriyor. 'Yılancık' dediğimiz bir hastalığa neden oluyor ki bu da bacakta titremelere, şişmelere ve kızarıklıklara sebep olur. El parmaklarında görülen mantarlar da bütün tırnağın iltihap kapmasına yol açar. Genellikle kırsal kesimde ve çocukların kafalarında görülen mantarlar da tedavi edilmezse bir daha buralarda saç çıkmıyor.
Belirtileri El veya ayak tırnaklarınız renk değiştirir, kırılır, kalınlaşır, el veya ayaklarınızın uçları çatlar ya da oyuk oyuk olur. Ayak tırnaklarınızın etrafında ağrı, şişme ve kızarıklık da olabilir.
Nedenleri Onikomikoz (mantar enfeksiyonu): Tırnağınız kalınlaşır ve sararır. Tırnak ucuna doğru küçük bir ayrımla bir birikinti oluşur. Tedavi edilmezse, tırnağınızın tümü bölünür, şekli bozulur veya düşebilir. Mantar sadece yaralanırsanız veya başka bir deri3 hastalığınız varsa tırnakları etkiler. Ayak tırnakları enfeksiyonu yaralanma olmadan da oluşabilir. Kendi kendinize tedavi edebilirsiniz veya doktora gitmelisiniz. El tırnaklarının iyileşmesi 6 ay, ayak tırnaklarının iyileşmesi 1-2 yıl sürebilir.
Tırnak kırılması: Tırnaklarınızda çatlaklar olur ve uçları kırılır. Bu acı vermez, iyileşir gibi görülebilir, ama kendiliğinden geçmez. Tırnak kırılması kalıtımsal olabilir ve bazen yaralanmayla görülür. Kendi kendine tedavi yeterlidir.
Kendiniz Ne Yapabilirsiniz? Ayak tırnağı batıyorsa: Ayağınızı 2 çorba kaşığı tuz katılmış ılık suda 15-20 dakika kadar tutun. Tırnakla deri ayrıldıktan sonra tırnakla deri arasına tırnak büyüyünceye ve deri iyileşinceye kadar birkaç gün küçük bir pamuk ya da gazlı bez koyun. (Şeker hastasıysanız, dolaşım sistemi sorunlarınız varsa veya iltihaplanma oluşmuşsa, bu yöntemi uygulamayın.) El tırnağı batıyorsa: tırnağınızı dümdüz kesin ve köşelerini yuvarlatmayın. Pamuklu çubukla günde iki kere köşesinden kaldırın ve bu bölgeyi temiz tutun. Tırnağı kan oturması: Kağıt atacının ucunu açıp ocakta ısıtın. Elinizi yakmamak için öteki ucunu tutamaçla tutun. Sıcak ucu bastırmadan hafifçe tırnağınıza değdirin; kanın dışarıya akması için acıtmayan bir delik oluşacaktır. Basıncı hafifletmek için bu işlemi tekrar edebilirsiniz. Tırnak kırılması: Renksiz oje sürün. Ojeyi çok sık çıkartmayın. Temizlik yaparken pamuklu lateks veya lastik eldiven giyin. Tırnaklarınızın etrafındaki deriye krem sürün. Dolama söz konusuysa, iltihabı azaltmak içn günde iki defa (5-10 dakika) sıcak su banyosu yapın; sonra mantar enfeksiyonuna karşı antibakteriyel bir ilaç ya da yüzde 1'lik gentiyan violet sürün.
Önlemek için! Tırnaklarınızı temiz tutun. Her hafta düzenli dümdüz kesin. (Aşırı kısa kesmeyin; parmaklarınızın bitimi kadar olmalılar.) Tırnaklarınızı ve tırnak derinizi yemeyin, koparmayın ve yırtmayın. Sık aseton kullanırsanız tırnaklarınızı kurutursunuz. Tırnak güçlendiricilerinden, takma tırnaklardan ve tırnak derisi alma aletinden kaçının. Bunlar tırnakların rengini değiştirir, tırnakları kırar, etraflarındaki doğal korumayı yok eder ve tırnaklarınızın altında kötü reaksiyonlara yol açar.
Belirtileri El veya ayak tırnaklarınız renk değiştirir, kırılır, kalınlaşır, el veya ayaklarınızın uçları çatlar ya da oyuk oyuk olur. Ayak tırnaklarınızın etrafında ağrı, şişme ve kızarıklık da olabilir.
Nedenleri Onikomikoz (mantar enfeksiyonu): Tırnağınız kalınlaşır ve sararır. Tırnak ucuna doğru küçük bir ayrımla bir birikinti oluşur. Tedavi edilmezse, tırnağınızın tümü bölünür, şekli bozulur veya düşebilir. Mantar sadece yaralanırsanız veya başka bir deri3 hastalığınız varsa tırnakları etkiler. Ayak tırnakları enfeksiyonu yaralanma olmadan da oluşabilir. Kendi kendinize tedavi edebilirsiniz veya doktora gitmelisiniz. El tırnaklarının iyileşmesi 6 ay, ayak tırnaklarının iyileşmesi 1-2 yıl sürebilir.
Tırnak kırılması: Tırnaklarınızda çatlaklar olur ve uçları kırılır. Bu acı vermez, iyileşir gibi görülebilir, ama kendiliğinden geçmez. Tırnak kırılması kalıtımsal olabilir ve bazen yaralanmayla görülür. Kendi kendine tedavi yeterlidir.
Kendiniz Ne Yapabilirsiniz? Ayak tırnağı batıyorsa: Ayağınızı 2 çorba kaşığı tuz katılmış ılık suda 15-20 dakika kadar tutun. Tırnakla deri ayrıldıktan sonra tırnakla deri arasına tırnak büyüyünceye ve deri iyileşinceye kadar birkaç gün küçük bir pamuk ya da gazlı bez koyun. (Şeker hastasıysanız, dolaşım sistemi sorunlarınız varsa veya iltihaplanma oluşmuşsa, bu yöntemi uygulamayın.) El tırnağı batıyorsa: tırnağınızı dümdüz kesin ve köşelerini yuvarlatmayın. Pamuklu çubukla günde iki kere köşesinden kaldırın ve bu bölgeyi temiz tutun. Tırnağı kan oturması: Kağıt atacının ucunu açıp ocakta ısıtın. Elinizi yakmamak için öteki ucunu tutamaçla tutun. Sıcak ucu bastırmadan hafifçe tırnağınıza değdirin; kanın dışarıya akması için acıtmayan bir delik oluşacaktır. Basıncı hafifletmek için bu işlemi tekrar edebilirsiniz. Tırnak kırılması: Renksiz oje sürün. Ojeyi çok sık çıkartmayın. Temizlik yaparken pamuklu lateks veya lastik eldiven giyin. Tırnaklarınızın etrafındaki deriye krem sürün. Dolama söz konusuysa, iltihabı azaltmak içn günde iki defa (5-10 dakika) sıcak su banyosu yapın; sonra mantar enfeksiyonuna karşı antibakteriyel bir ilaç ya da yüzde 1'lik gentiyan violet sürün.
Önlemek için! Tırnaklarınızı temiz tutun. Her hafta düzenli dümdüz kesin. (Aşırı kısa kesmeyin; parmaklarınızın bitimi kadar olmalılar.) Tırnaklarınızı ve tırnak derinizi yemeyin, koparmayın ve yırtmayın. Sık aseton kullanırsanız tırnaklarınızı kurutursunuz. Tırnak güçlendiricilerinden, takma tırnaklardan ve tırnak derisi alma aletinden kaçının. Bunlar tırnakların rengini değiştirir, tırnakları kırar, etraflarındaki doğal korumayı yok eder ve tırnaklarınızın altında kötü reaksiyonlara yol açar.
Evrensel'i Takip Et