'Müstakbel Türk'ten 'Sözde Vatandaş'a

Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) tarafından düzenlenen "Türkiye'de Azınlık Hakları Sorunu: Vatandaşlık ve Demokrasi Eksenli Bir Yaklaşım" konulu uluslararası konferans, geçtiğimiz hafta sonu yapıldı. İki gün süren konferans boyunca, Türkiye'de azınlıkların tarih boyunca yaşadıkları süreç ve günümüzde karşı karşıya kaldıkları sorunlar masaya yatırıldı. Konuşmacılar, "etnik, dilsel ve dinsel ögelerden arındırılmış eşitlikçi, demokratik ve insan haklarına dayalı anayasal vatandaşlık" çerçevesinde çözüm önerileri sundu. Kürtlerin de konu edildiği konferansta konuşan ODTÜ Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Mesut Yeğen, Kürtlerin gayrımüslimlerin yaşadığı "ayrımcılık" politikası yerine "asimilasyon" politikasına tabi tutulduğunu söyledi.

Cumhuriyet Kürtleri Kürtlere yönelik tarihten gelen algılamalara değinen Yeğen, Cumhuriyet'in Kürtlere dair algısında dramatik bir kopuş yaşadığını ifade ederek şöyle devam etti; "Cumhuriyet'le birlikte Kürtler Meclis'te etnik hukukları tanınabilir kavimlerdir. Bu algı 1924 Anayasası ile değişiyor. 1924'te Kürtlere siz varsınız, ama haklarınızı tanıyamam diyor Cumhuriyet. 1930'larda fiziki mecburiyetini de reddedecektir. 60'lara gelindiğinde Kürtler yoktur. Devlet, hukuki ve fiziki mevcudiyeti reddeder ama her seferinde bunlardan söz eder. Çünkü rahatsız ediyor Kürtler. Bu kez de 'eşkıya'dır, 'asi'dir, 'geri kalmış'tır. 90'lara kadar durum budur, ama sabit bir şey hep kalmıştır: Kürtler Türkleştirilebilirler. Yani asimile olduğunuzda birinci sınıf yurttaşlık hakları sizi bekliyor."

'Paralel ulus' Kürtlerin Güneydoğu'da 15 yıl süren bir savaş sürecinin ardından "paralel ulus" olarak Türklerin karşısına çıktığını anlatan Yeğen, AB sürecinin ve Irak'taki "Kürdi otorite"nin de bu kavramda etkili olduğunu ifade etti. Yeğen şöyle devam etti; "Mahabad'ı saymazsak Kürtler ilk kez Irak'ta otoriter bir devlet kurdular. Barzani, Kürtler için muteber şahsiyetlerden. Bugün Irak Kürtleri bir model olabilir. Dolayısıyla geri dönülmez bir aşamadayız. Bütün bunlardan dolayı Kürtler üzerindeki algı zayıfladı."

Alevilerin sorunları Konferansın diğer bir konusu ise Alevilerdi. Yaşama Dair Vakfın'dan Uğraş Ulaş Tol, Alevilerin de asimilasyona tabi tutulduğunu söyledi. 2005 yılında, Pirsultan Abdal ve Yaşama Dair Vakıf tarafından Alevi vatandaşların yaşadıkları sorunlara ilişkin yapılan araştırmanın sonuçlarına değinen Tol, farklı ibadet biçimlerini benimseyen Alevilerin, eğitim ve çalışma hayatında ayrımcılığa uğradığını ve istismar edildiğini dile getirdi.