Cinayetin belgeleri!

Afşin Elbistan Kömür Havzası’nda, 29 yıllığına Ciner Grubu’nun sahibi olduğu Park Holding’e kiralanan Çöllolar Kömür Sahası’nda dört gün arayla arka arkaya iki toprak kaymasının “kaza” değil, “cinayet” olduğu belgelendi. Kurumlar arasındaki yazışmalar ve raporların gereği yapılsaydı hayatını kaybeden 11 işçi aramızda olacaktı.
Afşin-Elbistan Çöllolar Kömür Havzası’nda 9’u hala toprak altında 11 kişinin ölümüne yol açan “cinayet”in belgeleri şöyle:

BELGE 1: Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) Genel Müdürlüğü’nden AEB TS İşletme Müdür V. Arif Şahin imzasıyla, 28 Ocak 2010 tarihli, üst yazı ekinde bir sayfa rapor, fotoğrafların yer aldığı cd ve bir adet harita ile Termik Santrallar ve Maden Sahaları Dairesi Başkanlığı’na gönderiliyor.
‘KAYMA VE HEYELAN’ UYARISI
BELGE 2: Maden Mühendisleri Mehmet Salmanoğlu ve Hasan Baştürk imzalı 11 Ocak 2010 tarihinde yapılan kontrol sonucu oluşturulan rapor, bugün 9 işçinin hâlâ çıkarılamadığı toprak kaymasının zamanında önlenebileceğini gösteriyor.
Bir yıl öncesinden yetkilileri tehlike konusunda uyaran raporda; “Saha incelememiz sonucunda ilk çukur (boxcut) bölgesinin güney batı ve güney doğusunda yaklaşık 1152 kotundan başlayarak 1056 kotuna kadar olan şevlerde ve kademelerde belirgin bir şekilde çatlakların oluştuğu, 1052 kotunda da yer yer kabarmaların olduğu tarafımızdan gözlemlenmiştir.” deniliyor. Raporda ayrıca, “Park Teknik firmasının teknik elemanlarının sahaya çağrılarak, gerekli bilgilerin alındığı, işin emniyeti açısından geçici olarak iki gün kömür sevkiyatına ara verildiği” vurgulanıyor.
Rapordaki şu ifadeler ise dikkat çekiyor; “…yağışlı bir mevsimde bulunmamız, susuzlaştırmanın, çatlakların oluştuğu bölgede tamamen sonuçlanmadığı, yine çatlakların oluştuğu saha formasyonunun, üst kotları birbirinden bağımsız çakıl, kum, konglomera ve yine sahanın büyük formasyonunu oluşturan kil ve gidya bakımından incelendiğinde de nem içeriği bakımından saha formasyonunun kaymaya ve heyelana sebebiyet verdiği (vereceği kastediliyor) tarafımızdan düşünülmektedir.
… Kontrol teşkilatı olarak gerekli uyarılar yazılı olarak yüklenici firmaya bildirilmiş olup, tarafımızdan saha takibi yapılmaktadır.”
‘HEYELAN ENDİŞESİ’ KONULU YAZI
BELGE 3: EÜAŞ Genel Müdürlüğü tarafından Park Teknik Elektrik, Madencilik, Turizm, Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye bir ay sonra yazılan 16 Şubat 2010 tarihli “heyelan endişesi” konulu yazıda “önlemlerin alınması” isteniyor. Yazıda, “Çoğulhan Belediyesi’nin ilgi yazısında; kasaba hudutları dahilinde bulunan ve kamulaştırılması yapılan bir kısım taşınmazların yerleşim alanına çok yakın olması ve kazı alanından yüksek kotta olmasından dolayı heyelan endişesi duyulduğu belirtilmektedir. Bahsi geçen konunun önemle araştırılıp, varsa gerekli önlemlerin alınarak tarafımıza verilmesi…” deniliyor.
BELEDİYE ENDİŞELENDİ
BELGE 4: EÜAŞ Genel Müdürlüğü’nün talimatıyla Çöllolar Açık Ocağı’nın gezilerek, yapılan inceleme sonucundaki tespitler, 16 Şubat 2010 tarihli, AEL İşletme Müdürü Süha Dinç imzasıyla 8 madde halinde “bilgi notu” EÜAŞ’a gönderiliyor.
Bilgi notunda, “Güney Batı şevinde gelişen çatlak yerinde görüldü. Çatlağın Güney Batı şevine paralel 350 metre uzunluğunda olduğu görüldü. Ocak tabanında da yukarıdaki çatlağa paralel kabarma hattı gözlendi” denilerek, ilk çatlağın 08 Ocak 2010 tarihinde fark edildiğine ilişkin bilgi veriliyor. Bilgi notunda muhtemel şev hareketini (basamak kayması) önlemeye yönelik neler yapılması gerektiği de sıralandı. Çatlak sistemi ve buna bağlı gelişebilecek şev hareketlerinin etki sahasına civar yerleşim birimlerinin ve taşınmazlarının mesafesinin çok uzak olduğu, tehlike konusunda bir ilişkilendirmenin mümkün olmadığı belirtiliyor.
ÜÇ YILDA NE KADAR KÖMÜR ÇIKARILDI
Bu belgeler, toprak kaymasının çok açık “geliyorum” dediğini gösterirken, belgelerini henüz bulamadığımız kimi iddialar da “kaza” değil, “cinayeti” ortaya koyması bakımından dikkat çekici. Hemen yakınındaki B Santralına kömür veren Çöllolar Kömür Sahası 2007’de Park Teknik’e kiralandı. Sır gibi saklanan kira sözleşmesinde, devirden itibaren, “ilk üç yıl üretilen kömürün EÜAŞ’a yüzde 50 zamlı verilmesinin” yer aldığı iddiaları var. İddialara göre Park Teknik bu zammı alabilmek için, “gerekli emniyet tedbirleri alınmadan, şev açıları aşırı bir şekilde yükseltilerek, sürekli kömür üretti, riske girdi”. Bu iddianın doğru olup olmadığını araştırmak ise EÜAŞ ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na düşüyor.
ALMANLARIN RAPORU NE OLDU?
Çöllolar sahasındaki toprak kaymasının üç yıllık bir geçmişi olduğuna vurgu yapan uzmanlar, uygulama hatalarının çok büyük olduğundan söz ediyorlar. Bir yıl önce, yukarıda verdiğimiz belgelerde de görüldüğü gibi, EÜAŞ yetkilileri ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın çeşitli şekillerde uyarıldığına dikkat çeken uzmanlar, EÜAŞ’ın saha modellemesi yapmak üzere sözleşme yaptığı Alman teknisyenlerinin verdiği raporun tehditlerle ortadan kaldırıldığını söylüyorlar. ODTܒnün de bu konuda etüd çalışması yaptığı, EÜAŞ’ın da kendi içinde teknik çalışmalar yapmasına rağmen, bütün bu çalışmaların niçin göz ardı edildiği sorusu yanıt bekliyor. (Ankara/EVRENSEL)

---

İŞTE BELGELER

BELGE 1: EÜAŞ Genel Müdürlüğü’nün 28.02.2010 tarihli “Termik Santrallar ve Maden Sahaları Daire Başkanlığı”na gönderdiği, İşletme Müdür Vekili Arif Şahin imzalı yazı.

BELGE 2: Yazı ekindeki, Maden Mühendisleri Mehmet Salmanoğlu ve Hasan Baştürk imzalı 11.01.2010 tarihli rapor.

BELGE 3: EÜAŞ’ın Park Teknik ve Elektrik Madencilik, Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye yani Çöllolar kömür sahasını işleten Park Teknik’e gönderdiği “önlemlerin alınmasını” isteyen 16.02.2010 tarihli yazı.

BELGE 4: AEL İşletme Müdürü Süha Dinç imzalı, yapılan tespitleri 8 madde halinde sıralayan ve tehlikeye işaret eden, 16.02.2010 tarihli Bilgi Notu…

---

YANITI BEKLENEN SORULAR
*Bu sahada, çok önemli bir uygulama olan ‘susuzlaştırma’ yeterince yapılmış mıdır?
*EÜAŞ ve ilgili firmanın Alman Proje Firması’na yaptırdığı ‘şev analizi’ ve ‘modelleme’ çalışmasına neden uyulmamıştır?
*Genel şev açıları 2 kilometre yakındaki EÜAŞ Kışlaköy Kömür Sahası’nda 22-24 derece iken, Çöllolar sahasında neden 45-50 derece ile çalışma yapılmıştır?
*‘Bu olayı deprem tetiklemiş olabilir’ diye beyanat veren Enerji Bakanı, 2 kilometre yakındaki Devlete ait kömür sahasının hiçbir şekilde etkilenmediğini neden sorguladı mı?
*Park Teknik, 3 yıl yüzde 50 zamlı kömür için emniyet tedbirlerini almadan, şev açıları aşırı bir şekilde yükseltilerek, bir riske girmiş midir?
*EÜAŞ’ın Park Teknik’ten kömürü üç yıl süreyle yüzde 50 zamlı aldığı doğru mudur?
*Bu riski, denetim görevi bulunan EÜAŞ teşkilatı neden durdurmamıştır?
*EÜAŞ’ın kendi sahasından kömür alımı yıllardır devam ederken, bu çalışma yavaşlatılıp; Çöllolar sahasına neden öncelik verilmiştir?
*Çöllolar sahasında çalışan teknik kadrolar neden sürekli değiştirilmiştir?
*Mehmet Ağar ve Korkut Eken’in zaman zaman Çöllolar’a geldiği doğru mudur?
*Korkut Eken’in oğlu söz konusu firmada yöneticilik yapmakta mıdır?
*Heyelan endişesi taşıyan kimi rapor ve ikazlara şiddetle karşı çıkan, bu konudaki uyarıları dinlemeyen EÜAŞ Termik Santral Maden Sahaları Müdürlüğü görevinde bulunan Necmettin Erdoğan bir ay önce Park Teknik Firması’nda önemli bir göreve getirilmiş midir?
*Park Teknik’e EÜAŞ Çayırhan Termik Santralı kömür temini işi Eylül 2010 ayında ihale yapılmadan, ‘imtiyaz devri’ ile verilmiş midir?
*TKİ, MTA gibi kurumların uzmanlarının uyarıları neden dikkate alınmamıştır?
*Toprak kaymasının ve oluşan çatlakların bir kilometre yakınına yaklaştığı ifade edilen B Termik santralı da risk altında mıdır?
*Riskin büyük olduğu ifade edilerek, Çoğulhan Beldesi ve Sinekli Köyü gibi yerleşim yerlerinin kaldırılmasının düşünüldüğü doğru mudur?
*Son toprak kaymasından bugüne neler yapıldı?

---

MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI UYARMIŞTI
ARKA arkaya toprak kaymalarının olduğu Afşin-Elbistan kömür havzasına ilişkin Maden Mühendisleri Odası’nın da, B santralının yeri konusunda yetkilileri uyardığı ortaya çıktı.
MMO’nun 02 Kasım 2007’de Elbistan‘da gerçekleştirdiği çalıştayın sonunda açıklanan sonuç bildirgesinde şu uyarı yapılmıştı:
“Linyit rezervlerimizin yüzde 46‘sını oluşturan Elbistan Linyit Havzasında ekonomik olarak üretilebilecek yaklaşık olarak toplam 4.3 milyar tona yakın linyit bulunmakta olup, bu miktar, toplam 9450 MW gücünde termik santrallere karşılık gelmektedir.
Odalarımız, madenlerimizin kaynak kaybına neden olmadan rasyonel olarak değerlendirilmesi için havza madenciliğini savunmaktadır.
…Kaynak kaybı olmaması için de, havza genelinde planlama ve işletmecilik zorunludur. Elbistan havzasında çok geniş bir alana yayılan linyit rezervlerinin doğal sınırlar yerine yapay olarak yaratılmış sektörlere bölünmesi ve planlanması bu açıdan yanlış bir yaklaşımdır. Saha sınırlarının tam olarak belirlenmeden üretim projesi yapılması da çeşitli sorunlar yaratmaktadır. Bu çerçevede sahada kurulan ikinci termik santralın (B Termik Santralı) yer seçimi hatalıdır.
Söz konusu santral kömür rezervinin üzerine kurulmuş önemli miktarda kömür rezervinin üretilebilme imkanı engellenmiştir. Havza bazında planlamalar bir an önce yapılmalı, sektör bazında yapılacak çalışmalar bu doğrultuda değerlendirilmelidir.
(…) Elbistan havzasında bugüne kadar yapılan planlama hatalarından vazgeçilmelidir. Rezerv belirleme çalışmaları hızlıca sonuçlandırılmalı, havza sınırları net olarak belirlenmeli ve işletme projeleri bu doğrultuda yapılmalı, kömür ocaklarını ve santralın çalışmalarını koordine edecek idari yapı, havzanın büyüklüğüne uygun hale getirilmeli, gerekli mühendis ve diğer teknik eleman ihtiyacı karşılanmalıdır….”
Sultan Özer