Mithat Paşa’nın infazı

I. MEŞRUTİYET (1876) hareketinin önderlerinden olan Mithat Paşa’nın sürgüne gönderildiği Taif’te boğularak öldürülmesi, ilginç bir roman konusu oldu. Uzun yıllar gazetecilik yapan Mehmet Komşu, “Taif’te Ölüm” isimli romanında, Sadrazam Mithat Paşa’nın padişah II. Abdülhamit’in emriyle öldürülüşünün hikayesini tarihsel boyutuyla da ortaya koyuyor.
Romanda bu acımasız infazı yerine getiren Edirneli Berber İsmail’in hangi ruh haliyle hareket ettiği ve Mithat Paşa’nın tavırları sürükleyici bir üslupla ele alınıyor. II. Abdülhamit, Mithat Paşa’ya meşrutiyeti ilan etmek üzere gönülsüzce verdiği sözü Osmanlı – Rus Savaşı’nı (1877-1878) bahane ederek geri almıştı. Osmanlı İmparatorluğu, bir çöküşü yaşıyordu. Yazar Komşu, romanın örgüsü arasında imparatorluğun dağılmakta olduğunu da şu satırlarla dile getiriyor:
“Osmanlı Hanedanı’nın bitmek bilmeyen kini, aldığı nice canlara bir de Mithat Paşa’nın canını eklemekle neyi düzeltecekti? Osmanlı devleti kendi evlatlarını asıp keserek aslında kendi sonunu hazırlıyordu. 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Batı’da Balkanların büyük bir bölümü elden çıkmış, Doğu’da Batum, Ardahan ve Kars Ruslar tarafından işgal edilmiş, İstanbul Yeşilköy’e kadar gelen Rusları durdurmak için Kıbrıs rüşvet olarak İngilizlere verilmişti. Osmanlı Devleti altından kalkamayacak borçlara sokulmuştu…”
Mithat Paşa, keyfi olarak sürgüne gönderilen siyasi kişilerin İstanbul’a dönmelerine izin veren, basına hoşgörülü davranan bir sadrazamdı. Abdülhamit’le uyuşmazlığa düşünce Yıldız Mahkemesi’nde yargılanmış, kendi hakkındaki iddiaları çürütmesine rağmen önyargılı hakimler tarafından idam cezasına çarptırılmış ancak cezası daha sonra sürgüne çevrilmişti.
Mithat Paşa, Taif’teki zindanında kendini öldürmeye gelen askeri müfrezeye Komşu’nun kaleminden şöyle hitap eder:
Evlatlar hoş geldiniz. Ne için geldiğinizi bilirim; beni eziyetsiz boğun, beni boğmadan evvel size birkaç söz söylemek istiyorum: Abdest alıp iki rekat namaz kıldıktan sonra beni boğunuz.
Mithat Paşa’nın acımasız infazı kitap sayfalarında öylesini dokunaklı işlenmiştir ki, hem Paşa’nın ruh hali ve hem de öldürenlerin duyguları, sanki oradaymış gibi hissedilir…
Mehmet Komşu, “Taif’te Ölüm, Bir İmparatorluğun Çöküşü”, Bizim Kitaplar, roman, 167 sayfa.
Atilla Özsever