ARA SIRA

Kapitalist dünyayı saran ekonomik ve mali krizinden en ağır şekilde etkilenen ülkelerin başında İngiltere geliyor. Her ne kadar İngiltere’nin ekonomik göstergeleri ve dengeleri bu krizin salt bir finansal kriz olmadığı; üretken ve ticari sermayeyi kapsadığı, temelinde de bunun yatığı gerçeğini su yüzüne çıkarsa da... İngiliz hükümetinin temsilcileri, sözcüleri ve yandaşları, maddeci gerçekliğini veya geleneğini yerle bir ederek; uluslararası kapitalist ekonomik krizi, “kredi krizi” olarak nitelendirmekte ve “piyasaları”, kapitalizmin genel yasalarından kopuk bir şekilde tartışmakta ısrar etmekte. Piyasa ve sermaye olgusu “kutsal” olduğu kadar “gizemli” olarak tanıtılmakta veya yutturulmak istenilmekte. Ve “sihirli kurtarma paketlerinden” medet umulmakta.
Dolayısıyla kredi piyasasının “normalleşmesi”, her şeyin ön koşulu olarak görülmekte. Neredeyse her üç ayda bir kredi akışını sağlamak için bankaları “kurtarma paketleri” açıklıyorlar. Şimdiye kadar hazırlanan “kurtarma paketleri”, var olan krizin tahribatını ve derinliğini sınırlamak bir yana, kredi piyasasında istenen “normalleşmeyi” bile yaratamadı. Yarattığı tek şey varsa, o da sermayenin biriktiği zararları kamulaştırmak oldu. Kör sübjektivistler her ne kadar krizin kaynağını, üretim alanının soyutlanması sonucunda oluşan kapitalizmin yasaları dışında arasalar da, krizin kaynağının aşırı üretimde yatığı gerçeği her geçen gün netleşiyor.
Başbakan Gordon Brown ve Hazine Bakanı Alaistair Darling, ‘3. Kurtarma Paketi’ni açıkladılar.
Yeni program uyarınca Northern Rock gibi bazı bankaların, borçlarını geri ödemek için ek süre aldıkları belirtiliyor. Ayrıca bankaların devlet tarafından alınan hisseler karşısında sunduğu imtiyazlı hisseler, “çürük hisseye” dönüştürülüyor. Bu şekilde banka, kârından bağımsız olarak, devlete önceden belirlenen bir getiri üzerinden ödeme yapmaktan kurtuluyor. Bunun yerine, devletin bankalarda sahip olduğu hisse oranı artıyor. Örneğin Royal Bank of Scotland, 5 milyar sterlin tutarındaki imtiyazlı devlet hissesini “çürük hisseler”le değiştirdiğini açıkladı.
Böylece devletin bankadaki hisse oranı, yüzde 58’den yüzde 70’e yükseldi.
“Yeni” İşçi Partisi hükümeti, bankalara destek verirken vergi mükelleflerinin parasının kullanılmasını, bunun yüksek getirili bir yatırım olacağını belirterek savunmuştu. Hazine Bakanlığı’nın da bankalardan, konut kredisi borçlarını da kapsayan alımlar için yaklaşık 50 milyar sterlin bir fon oluşturacağı açıklandı. Ancak bankaların yeniden işletmeler ve bireylere kredi vermesini sağlamayı hedefleyen yeni kurtarma paketinin, vergi mükelleflerine 350 milyar sterlinlik bir fatura çıkarabileceği kuvvetle öngörülüyor.
Ancak bu yeni girişime rağmen, bankaların hisseleri değer kaybetmeye devam etti. Ve kredi akışının yeniden normale dönmemesi durumunda krizin derinleşeceği, bu ortamda da bankaların zararının tahminlerden çok daha büyük hale gelip bankaların bütünüyle kamulaştırılması gibi senaryolar da sıkça tartışılan konular arasında yerini alıyor.
Yüklü bir zarar açıklaması beklenen ülkenin en büyük bankalarından Royal Bank of Scotland (RBS) hisseleri, yüzde 71 değer kaybetti. Birleşme sürecini tamamlayan Lloyds TSB ve HBOS’un oluşturduğu Lloyds Banking Group hisseleri yüzde 32 gerilerken, HSBC yüzde 10, Barclays yüzde 18, Standard Chartered yüzde 9 düştü. Sterlin de dolar karşısında bir ara 1.3733’e dek geriledi. Böylelikle sterlin para birimi, dolar karşısında 1985 yılından bu yana en büyük gerilemeyi yaşadı. Bütün bu gelişmeler ışığında, Rogers Holding’in Başkanı ve Quantum Fund’ı Gorge Soros’la birlikte kuran ünlü spekülatör John Rogers, şu iddiada bulundu: “Şu an Britanya’da sağlam olan bir banka yok!”
Öte yandan, Ulusal İstatistik Bürosu’nun (ONS) yayınlamış olduğu bilgilere göre işsizler ordusuna 131 bin kişi daha eklendi. Böylece, 1.92 milyon kişi İngiltere’de işsiz. Bu da, ekonomik krizin etkisinin gün geçtikçe emekçiler açısından ne anlama geldiğini somut olarak ortaya koyuyor.
Veli Yadırgı