kal?c? bar?? m?mk?n m?? - 7 -

T?rkiye, ABD ve Kuzey Irak ekseninde s?rd?r?len bir dizi g?r??me ve ikna turlar? sonucu, PKK taraf?ndan al?nan ate?kes/eylemsizlik karar?, K?rt meselesinin demokratik ve bar????l ??z?m?ne yeni bir f?rsat sunmas? a??s?ndan ?nemsenmesi ve dikkate al?nmas? gereken bir karard?r. Bunu bir f?rsat bilip, bu karar? silah b?rakma karar?na d?n??t?rebilmenin ve b?ylelikle kal?c? bar??? sa?layabilmenin ?areleri/yollar? aranmal?d?r.
Ate?kes karar?, K?rt meselesinin ??z?m?n? kolayla?t?rmas? a??s?ndan gerekli olmas?na kar??n, yeterli de?ildir. Zira, eylemsizlik i?inde bulunmalar?na ra?men, elinde silah tutan insanlar?n var oldu?u bir ortamda, ?at??mas?zl?k halini uzun bir s?re muhafaza etmek ?ok g??t?r. Bu g??l?k, bizzat silahl? ?rg?t?n var olu? mant???ndan kaynakland??? gibi, ?e?itli i? ve d?? g?? odaklar?n?n provokasyon ihtimalinden de kaynaklanabilir. Bu nedenledir ki, T?rkiye?de bar?? yanl?s? herkesin ?ncelikli hedefi, ate?kes karar?n? silah b?rakma karar?na d?n??t?rebilmek ve silahlar? bir daha kullan?lmamak ?zere topra?a g?m?lmesini sa?lamak olmal?d?r. Bu ise, ancak da?daki silahl? g??lere hukuki bir g?vencenin sa?lanmas?yla m?mk?n olabilir. Bu hukuki g?vence, ad? ne olursa olsun (af, topluma kazand?rma, eve d?n?? vb.), sonu?ta silahl? ?rg?t mensuplar?n?n silahlar?n? b?rak?p normal/sivil ya?amlar?na d?nmelerini sa?lay?c? bir form?l i?ermelidir. Daha ?nce sekiz kez ger?ekle?tirilen ve beklentilere cevap vermedikleri i?in sonu?suz kalan palyatif tedbirlere ba?vurmaktan ka??n?lmal?; ger?ek?i ve samimi bir yasal d?zenleme yapma yoluna gidilmelidir. Bu ba?lamda getirilecek yasal d?zenleme, herhangi bir ayr?m yap?lmaks?z?n b?t?n ?rg?t mensuplar?n?n da?dan indirilip cezai takibata u?rat?lmadan topluma kazand?r?lmas? amac?n? g?tmelidir. ?te yandan, s?z konusu yasal d?zenleme, silahlar?n? b?rakacak ?rg?t mensuplar?n?n sivil ya?ama uyumlar?n? sa?lay?c? bir dizi sosyal ve ekonomik ?nlemleri de i?ermelidir.
K?lt?rel ve kimlik haklar?
Ku?kusuz K?rt meselesinin kal?c? ??z?m? i?in, ?rg?t?n silah b?rakmas?n? sa?lay?c? yasal d?zenlemenin yan? s?ra, bu alana ili?kin siyasi, sosyal ve ekonomik reformlara da h?z verilmelidir. Bu ba?lamda, k?lt?rel kimlik haklar?n?n serbest?e kullan?m?n?n ?n?ndeki b?t?n engeller kald?r?lmal?; siyasi temsilin ?n? a??lmal?; ?niter devlet yap?s? i?inde adem-i merkeziyet?i bir idari yap?lanmaya gidilmeli; k?y koruculu?u sistemi la?vedilmeli; zorunlu g?? ma?durlar?n?n ma?duriyetleri giderilmeli; e?itim, sa?l?k, yol, su, elektrik gibi kamu hizmetlerinin b?lge halk?na etkin bir ?ekilde sunulmas? sa?lanmal?; Do?u ve G?neydo?u b?lgelerinde yayg?n olan i?sizlik ve yoksullukla etkin m?cadele y?ntemleri geli?tirilmelidir.
Ger?ek?i olmak gerekirse, T?rkiye?de siyasi karar alma mevkiinde olan hi?bir ki?i ya da kurum, b?yle bir reform s?recinin sorumlulu?unu tek ba??na ?stlenmek istemez. Uzun y?llar s?ren silahl? ?at??man?n yaratt??? ac?lar?n tazeli?ini korudu?u bir d?nemde, ?zellikle da?daki silahl? unsurlar?n topluma kat?lmalar?n? sa?layacak t?rden bir radikal karar alman?n g??l??? ?ok a??kt?r. Hele ?n?m?zdeki d?nemin bir genel se?im d?nemi oldu?u dikkate al?nd???nda, bu g??l?k daha da anla??l?r hale gelir. Kald? ki, b?t?n bunlar?n ?tesinde, T?rkiye?de cari olan a??r askeri-b?rokratik vesayet rejimi de, siyasi karar merkezlerinin vesayet?i g??lerden ba??ms?z hareket ederek K?rt meselesinin ??z?m? do?rultusunda radikal ad?mlar atmas?n?n ?n?nde ciddi bir engel olarak duruyor.
B?t?n bu g??l?kler kar??s?nda yap?lmas? gereken ?ey, K?rt meselesini g??l? bir toplumsal mutabakat zemininde ??z?m?n? sa?layacak bir strateji geli?tirmek olmal?d?r. B?yle bir strateji, at?lacak ad?mlar?n ?ncelikle toplumsal talep olarak ?ekillenmesini sa?layaca??ndan, karar organlar?n?n elini g??lendirici bir etki de yaratacakt?r. Bu ama?la geli?tirilecek stratejinin ?z?n?, demokrasi, bar?? ve karde?lik yanl?s? b?t?n kesimleri i?ine alan geni? kapsaml? bir diyalog s?reci olu?turur. Toplumun farkl? kesimlerini temsil eden siyasiler, sivil toplum ?rg?t? mensuplar?, kanaat ?nderleri, ayd?nlar, yazarlar, sanat??lar ve medya mensuplar?n?n dahil olaca?? geni? kat?l?ml? ve a??k u?lu bir diyalog s?reci, her t?rl? ?nyarg?dan uzak, kar??l?kl? olarak birbirini anlama ve iyi niyet esas?na dayal? olarak i?letildi?i takdirde, ??z?m i?in gereken mutabakat? sa?lamak g?? olmayacakt?r. Diyalog s?recinin kesintiye u?ramadan sa?l?kl? i?leyebilmesi ve beklentilere bir kar??l?k olu?turabilmesi i?in, s?recin akt?rleri, ge?mi?in muhasebesini yapmaktan ve onun ac? dolu hat?ralar?n? ka??maktan ka??nmal?, y?zlerini bug?ne ve gelece?e ?evirmelidirler.
(*) Prof. Dr. - Dicle ?niversitesi Hukuk Fak?ltesi ??retim ?yesi
YARIN: Deniz Y?kseker: G?? ve K?rt sorunu
Ayhan Bilgen: Af m?, y?zle?me mi?
Necmiye Alpay: Nas?l bir dil?
Faz?l H?sn? Erdem*