Irak’ta yolsuzluk ve yoksulluğa isyan

Ali KARATAŞ / Yusuf ERTAŞ

Irak’ta iki haftayı aşkın bir süredir gösteriler devam ediyor. Bu hafta da yüzbinlerce Iraklı farklı illerde sokağa döküldü. Elektrik kesintilerine karşı başlayan gösterilere katılım gittikçe arttı ve yeni talepler eklendi. Gösterilerde öncelikle olarak ülkedeki yolsuzlukların son bulması, ülkede temel hizmetlerle ilgili sorunlar ve en son partilere ve siyasi hareketlere olan güvensizliğin bir sonucu olarak “teknokratlar hükümetinin kurulması” talepleri yer aldı. Irak’taki yolsuzluk dosyalarının halk üzerinde yarattığı etki azımsanmayacak derece önemlidir. Irak Dürüstlük Komisyonu Hassan el Yasiri Haziran ayında yaptığı açıklamada, 15 eski bakan, 122 üst düzey bürokrat ve 1668 memurun yolsuzluk yaptığını, Irak’ın 2014 bütçesinden 45 milyar dolara ilişkin kayıtlarda eksiklik olduğunu, devlet hazinesinden 766 milyon doları ise tamamen kayıp olduğunu ifade etmiştir.
Irak’ta zaten vahim olan yaşam koşullarının daha da kötüleşmesinde IŞİD’in ortaya çıkması belirgin bir rol oynadı. Başta Bağdat’ta yoğun olarak yapılan protesto gösterileri, daha sonra özellikle Irak’ın güney vilayetlerine yayıldı. Necef, Kerbela, Hille, Nasıriye ve Divaniye’de de binlerce kişi sokağa döküldü.  

İBADİ’DEN REFOR HAMLESİ

Gösterilerin sonucunda Başbakan İbadi adım atarak geçen hafta bir reform paketi açıklamak zorunda kaldı.Haydar İbadi, genel kamu yararı ve anayasanın 78. maddesi uyarınca, cumhurbaşkanı ve başbakan yardımcılığı mevkilerinin kaldırılması talimatını verdi. İbadi’nin ayrıca Irak’ta geçmiş ve hâlihazırdaki yolsuzluk dosyalarının derhal açılması, bu dosyaların incelenmesi için de uzman yargıçlardan oluşan bir komite oluşturulmasını istedi. Irak başbakanı İbadi, tüm başkanlık ve devlet kurumlarına tahsis edilen istisnai bütçenin de kaldırılmasına karar verdi.İbadi’nin bu hamlesini olumlu karşılayan Irak’ın en büyük Şii din adamı Ayetullah Ali El Sistani ancak, özellikle yargıda bundan çok daha fazlasına ihtiyaç olduğunu belirtti.

MEVCUT KURUMLARLA BU REFORM OLMAZ

Irak’ta devam etmekte olan siyasi sürecin bir kilitlenmenoktasına geldiğine dikkat çeken Gulf News yazarı Muhammed Akif Cemal “Mevcut kurumların gerçek ve kapsamlı bir reform planını yürütebilecekleri kuşkuludur” diye yazdı. Iraklı yazar Muhammed Akif Cemal, krizden çıkış içinen iyi yolun bir teknokratlar hükümetinin oluşturulması olduğunu belirtti. Londra’dan yayın yapan Alarab gazetesi de Bağdat ve çok sayıda diğer Irak illerinde sokaklara dökülen göstericilerin Sünni ve Şii vakıfların kaldırılması, tarikatçılık ve mezhepçiliği suç sayan yasanın onaylanması ve bir teknokratlar hükümetinin oluşturulması gibi taleplerine dikkat çekerek “gösteriler Irak ulusal uyanış projesine doğru ilerliyor” yorumunu yaptı.AlkusAlarabi de gösterilere katılan herkesin sadece Irak bayrağını taşıdığına işaret ederek“Bu ayaklanma partileri ve mezhepleri bir tarafa bırakan ve ulusal bir nitelik taşıyan bir özellik taşıyor gibi gözüküyor” diye yazdı.

IRAK’TA YÜZ BİNLER REFORM İÇİN AYAKTA

Al Kuds al Arabi
Başyazı

Son derece sert yaşam koşullarının ortasında, geçen Cuma günü de birçok kentte yüzbinlerce kişinin katıldığı barışçıl ayaklanmalar devam etti. Göstericiler Haydar İbadi’nin aldığı reform kararlarına desteklerini ilan ettiler. Bütün partilere olan güvensizlikten dolayı, öncelikli olarak teknokratlar hükümetinin kurulması talebini yükselttiler. 
Göstericiler İbadi’nin “sadece gerçekleşebilecek talepleri yapabileceği” sözüne karşılık verir gibi, yozlaşmışların ve hırsızların büyüklerinin küçüklerinden önce gönderilmesini ısrarla istediler. Amerikan’ın 2003 işgali sırasında tanklarının ortaya çıkmasında rolü olan “çifte vatandaşlık sahibi” Iraklı siyasilerin gitmesini talep ettiler. 

ULUSAL BİR AYAKLANMA

Bu ayaklanma partileri ve mezhepleri bir tarafa bırakan ve ulusal bir nitelik taşıyan bir özellik taşıyor gibi gözüküyor. Herkes sadece Irak bayrağını taşıdı. Irak halkının meşru hakları dışında bir talep yoktu. Göstericiler talepleri gerçekleşene kadar etkinliklerine devam etmede kararlıydı. Göstericilerden binlercesi Necef’in merkezindeki devrim meydanında haftalar sürecek bir oturma eylemini başlatmayı kararlaştırdılar. 
Olayları gözleyenler, bazı yetkililerin görevden alınmasının veya diğer bir kısmının koruma kuvvetinden mahrum bırakılmasının veya başka şeyleri denemenin Irak’ı kurtarmak için yeterli olmayacağını görebilirler. 

RÜŞVETÇİLER REFORM YAPAMAZ

Protestoculara göre hemen hepsi rüşvetle suçlanan partilerden oluşan bir hükümet nasıl reformları gerçekleştirecek? Bazıları ırak içinden ve dışından kuvvetler tarafından desteklenen rüşvetçiler rüşvet sorununu nasıl halledecek?
Esas uygulayıcı güç olan rüşvet ve mezhep imparatorluğu ile sarılmış İbadi’nin açıklamaları reformlarda çokta ileri gidemeyeceğini gösteriyor. Bu durumda yapılması gereken, Iraklılara tüm gerçeklerin açıklanmasını talep etmek ve istifa etmektir. 
Iraklıların ayaklanması, Amerika’nın işgalinden bu yana bu durumdan istifade edenler için tehdit teşkil eden bir noktaya gelmiş görünüyor. Özellikle mezheplerin yaşlılarının veya dini otoritelerin resimlerinin taşınmaması bunun bir işareti. Buna karşılık dini sembolleri,  mezhepleri, partileri istismar edenlere hücum edildi. 

İRAN GÖSTERİLERE KARŞI

Bu gelişmeler, kendisine yakın medya kuruluşlarının “eylemleri destekleyenleri Müslüman olmamakla” suçlayan İran’ın hoşuna gitmemiş görünüyor. İsyana katılanları zımnen “kâfir” olmakla suçladılar. Lakin umutsuz siyasi gelişmelerin ortasında protestoların başarısız olacağını söyleyenlerin iddiaları gerçekleşecek gibi gözükmüyor. IŞİD Irak’ın üçte birinden fazla bir bölgeye hükmetmektedir. Günlük olarak gerçekleştirdiği saldırılarda yüzlerce kurban verilmektedir. Dünyanın en büyük petrol rezervine sahip ülkede ekonomi ve yaşam gittikçe daha kötüye gitmektedir. Hükümet iki aydan beri maaşları ödeyememektedir. 
ABD’nin bu görüşü reddetmesi ve Irak’ın bütünlüğüne bağlılığını ilan etmesine rağmen, ABD Genelkurmay Başkanı Ray Odeirno’nun Irak’ın taksiminin tek çözüm olduğunu ifade eden son açıklamaları; başarısızlığın ulaştığı dereceyi ve yaşanan çöküşün boyutlarını göstermesi bakımından önemlidir. Bu açıklamalar gösterilerde İran veya ABD gibi herhangi bir dış gücün hegemonyası olmadan yeni bir Irak’ın kurulmasının ısrarla vurgulanmasına neden oldu.
Doğal olarak yol kolay değildir. Lakin Irak’ta yüzbinler, devrim ve yolsuzluk IŞİD’çilerine karşı gerekli olan ilk adımı atma kararı aldılar. 

IRAK’I YÖNETMEK İÇİN TEKNOKRATLARA İHTİYAÇ VAR

Muhammed Akif CEMAL 
Gulf News

7 Ağustosta Bağdat’ta gerçekleşen ayaklanma Mart 2011’den beri en büyük ayaklanma oldu. Ancak her ikisi de bazı bakımlardan farklıdır.
Her iki gösterinin arkasındaki hareket ettirici ortak neden elektrik krizi. 2011 ayaklanması bazı Arap ülkelerin başkentlerini süpüren kitlesel gösteri ve ayaklanma dalgasından etkilenirken şimdiki Irak ayaklanması farklılıklar taşıyor.
Bu ayaklanma Irak halkının büyük çoğunluğunun çektiği muazzam acının sonucudur. Iraklı vatandaşların etkin ve egemen siyasi partilerin uzağında siyasi ve sosyal gerçekliklere ilişkin bir farkındalık değişimi vardır. Üstelik bu gösteriler sivil toplum örgütleri tarafından organize edildi.
Irak’taki mevcut durum, eski rejimin çöküşünden bu yana kendilerini empoze eden dini cephe ile partilerin yıllardır başarısızlık, hayal kırıklığı, kötü performans ve yolsuzluk ile karakterize olan politikaları ile yaratıldı. Bu partiler şimdi hareketi desteklediklerini iddia ederek bu ayaklanma dalgasını yedeklemek ve kitlelerin öfkesini yatıştırmak istiyor.
Irak Başbakanı Haydar İbadi, 2011’deki gösterileri bastıran eski Irak başbakanı Nuri El Maliki gibi bu ayaklanmaları bastırmadı. İbadi bunun yerine halkın taleplerine cevap verdi.
Irak’ta devam etmekte olan siyasi süreç artık engellerle karşı karşıya olmasının ötesinde bir kilitlenmeye ulaştı. Mevcut kurumların gerçek ve kapsamlı bir reform planını yürütebilecekleri kuşkuludur.
Belki de krizden çıkışın en iyi yolu ülkenin günlük işlerini yönetmek için bir teknokratlar hükümetinin oluşturulmasıdır.

IRAK’TAKİ REFORM  PAKETİ 

* Cumhurbaşkanlığı ve başbakan yardımcılıklarının kaldırılması,
*  Bakanlık sayılarının azaltılması ile görev ve yetkilerinin sınırlandırılması,
* Devlet yetkililerinin koruma sayısının azaltılması,
* Devlet yetkilileri için ayrılan istisnai bütçelerin iptal edilmesi,
* Yolsuzlukla mücadelenin üstüne gidilmesi ve yolsuzluk dosyalarının acilen ele alınması,
* Devlet kurumları başta olmak üzere tüm üst düzey görevlerde liyakat ve adaletin sağlanarak, mezhepçi ve partizan yaklaşımdan uzak bir yapılanmanın kurulması yönünde kararlar açıklanmıştır.