Kendisi iyi eder, fiyatı hasta

Fırat TURGUT

Kış denilince mesela… Akla kar gelir… Ya da soba, battaniye, iç ısıtacak içecekler… Kışın yanına bir de hastalığı eklediğimizde… İşte o zaman “ıhlamur” deriz, “derde devadır.”
Anneler mesela… Bırakalım hasta olmasını, evlat bir kere hapşırsa dahi hemen atılır: “Ihlamur kaynatayım sana.” Bilir çünkü, ıhlamur iyi gelir. Herkes bilir: Ihlamur candır can... Lakin ıhlamur can olmasına candır da parası da pek bir cep yakandır. ‘İnan edin’ bu yazı için sordum soruşturdum en ucuzunu buldum. Murat’ın çalıştığı dükkanda kilosu 100 lira...

1-2 FATURA PARASI

Murat genç bir esnaf. 2,5 senedir kuruyemiş, bakliyat, baharat, şifalı bitkiler, doğal sabunlar, yağlar satıyor. “Zamanında bizim bir dükkanımız vardı. Ben de esnaf olmak istedim ve böyle gidiyorum” diyor. “Kış dedin mi ıhlamur bire bir” diyor ve vapurlarda ürün tanıtımı yapan işinin ehli bir işportacı gibi sıralıyor özelliklerini: “Soğuk algınlığına, öksürüğe, bronşite iyi gelir. Bir kere al etkisini fark et...”
“Ne kadara satıyorsun kilosunu?”
 “100 lira abi, çiçeğini de 120 liradan satıyoruz.”
100 lira... Neden ki? Neden bir çeyrek altının yarısından fazla... Neden asgari ücret alan bir işçinin maaşının 10’da 1’i... Neden 1 ya da 2 fatura parası... Neden öğrencilerin aylık akbilinden de 23 lira fazla...

TOPLAMASI ZOR BİTKİ

“Niye bu kadar pahalı babacan bu bitki?”
“Çünkü çok zor toplanan bir bitki abi. Ben çok topluyordum eskiden. Mesela ağaca çıkıp topladığın zaman ağzın-burnun hep tıkanıyor. Çünkü çok tozlu bir ürün. İstersen maske kullan, yine de seni mahvediyor. Toplarken seni hasta eder, topladıktan sonra iyileştirir. Tozu çok olduğu için, burnuna ağzına gırtlağına kaçıyor, ciğerlerinden rahatsız ediyor. Bence toplaması çok zor olduğu için fiyatı yüksek. Geçen sene de 80 liraydı. Bu sene 20 liralık bir artış oldu. Toplaması zor olduğu için de kimse toplamayı tercih etmiyor. Kışın parayla almayı tercih ediyor.”
“Peki gelen vatandaş tek seferde ne kadar alıyor?”
“Kiloyla satamıyoruz zaten” derken ellerini hassas tartıya yavaşça iki defa vuruyor: “Gram üzerinden satıyoruz. 1 liraya alan da var 20 liraya alan da.”
“10 kişiden 7’si?”
“10 müşteriden 7’si 5-10 liralık alıyor. 50-100 gram falan.”
Murat bunları anlattıktan sonra ne denebilir ki? Yoksula hastalanmak bile haram demekten başka ne denebilir? Yoksulun çilesini arttıranlar utansın demekten başka ne denebilir? Allah ‘şifalı bitkinin’ 5-10 liralığında derman bulmaya mahkum edilen fakir fukarayı 2-3 liralığında derman bulmaya mahkum etmesin demekten başka ne denebilir?

IHLAMUR YERİNE...

“Ihlamurun yerine geçebilecek daha ucuz bir bitki var mı?”
“Kilosu 30-35 liraya olan ada çayı var. Kuş burnu ya da keçi boynuzu var. Ama kokusu biraz ağır olduğu için insanlar tercih etmiyor keçi boynuzunu. Ben kokusu yüzünden yemiyordum ama faydalarını öğrendikten sonra günde 1-2 tane yiyorum.”
“Ya papatya çayı?”
“Papatya insanı sakinleştirir, uykusunu getirir. Papatya yoğurt gibidir, genelde çocuklar için kullanılıyor, uyusun diye. Stresli insanlar kullanır. Sakinleştiricidir.”