Tarihsel referanslarıyla Star Wars: 'Zulme direniş meşrudur'

Mithat Fabian SÖZMEN

Star Wars devasa bir popüler kültür ikonu ve üçüncü üçlemenin ilk filminin vizyona girdiği şu günlerde onun etrafında yaratılan heyecandan kaçınabilmek mümkün değil.

Sosyal medyayı kaplayan her trendde olduğu gibi “Hayatımda hiç –x(o anın güncel trendi)- izlemedim” demenin “cool” olduğu o döngüye de varmış noktadayız ve genellikle bunu mevzubahis trende dair daha niş bilgi ve ayrıntılarla bezeli makale yahut listelerin yayımlanması takip eder.

Star Wars’u dünyanın merkezi(şu aralar hatırı sayılır bir çevre için öyle) kabul edersek ben merkezle çeper arasındaki daha sağlıklı bir noktadayım. Seriyi birkaç kez elden geçirdim ve literatüre hakimim ama bir “Star Wars hayranı” sayılmam. “Star Wars’la sahip olduğu etki sebebiyle içli dışlıyım” desem daha doğru olur.

Hal böyleyken “Nedir Star Wars” sorusuna vereceğim yanıtın taraflı olmadığına emin olabilirsiniz.

‘NEDİR STAR WARS?’

Çok açık değil mi? Baskıcı, zalim, haksız bir iktidara karşı başkaldıranların hikayesidir.

Star Wars’un yaratıcısı George Lucas, 1973’te henüz bir proje olan seriye dair değerlendirmesinde “Dev, teknolojik bir imparatorluğa karşı bir grup özgürlük savaşçısının mücadelesi” demişti.

O sıralar ABD’nin gündemi Vietnam Savaşı’ydı ve 1971’de, çizgi roman serisi Flash Gordon’dan ilham alarak başlatılan proje, kısa süre içerisinde politik bir arka plan kazanmaya başladı.

ABD, 1975’te korkunç hasarlar vererek Vietnam’dan çekildi. Kimilerine göre “yenildi” kimilerine göreyse savaş boyunca ülkenin altyapısına yaptığı büyük tahribatla, devrimi geleceksiz bıraktı. 20 yıla yaklaşan emperyalist işgalin öldürdüklerinin sayısı milyonları aştı. Bu büyük saldırganlık, ABD halkının geniş kesimlerinin tepkisini çekerken arkasından gelen dönemin film endüstrisini de etkiledi. Apocalypse Now(Kıyamet), Platoon(Müfreze), Born on the Fourth of July(Doğum Günüm 4 Temmuz), Full Metal Jacket gibi filmler, savaşı mahkum eden örneklerin öne çıkanları oldu. Ancak bununla sınırlı değildi. Vietnam metaforları çok sayıda filme sızdı ve bunlardan biri de Star Wars’tu.

STAR WARS VE VİETNAM

2005’te George Lucas’ın da açıkladığı gibi “İlk Star Wars gerçekten de Vietnam savaşıyla alakalıydı.”

“İmparatorluk” açıkça dönemin ABD’si, isyancılar, “özgürlük savaşçıları” idi. Ancak tarihsel esinlenmeler bunların da ötesine geçiyordu. Bazı kaynaklar, ilk üçlemede isyancıların Amerikan, İmparatorluk güçlerinin İngiliz aksanıyla konuşmasına dikkat çeker ve 18. yüzyıl sonundaki Amerikan Bağımsızlık Savaşı’na göndermeler yapıldığını belirtir. İlk üçlemenin 3. filmi “Return of the Jedi”da isyancılara yardım eden, avcı-toplayıcı, ufak tefek orman halkı Ewok’ların Viet-Kong’u simgelediği George Lucas tarafından açıklanmıştır. Teknolojik açıdan geri Ewok’ların İmparatorluk güçlerini alt etmesi açık bir göndermedir. Aynı zamanda Ewok’ların adını Amerikan yerli kabilesi Miwok’lardan alması da...

2. ÜÇLEMENİN HEDEFLERİ

Göndermeler ikinci üçlemede de devam eder. The Phantom Menace’ta hedefteki “İmparatorluk” Britanya idi. Üzerinde güneş batmayan imparatorluğun meşhur “East India Company”si, “Galactic Trade Federation”da cisimleşmişti. Hedefte emperyalistleşen kapitalizm ve onun yarattığı haksızlıklar da vardı.

İkinci üçlemenin fırtınası ise ABD’nin Afganistan ve Irak işgali sonrası koptu. George Lucas’ın da dediği gibi esasında göndermelerin George W. Bush’un yediği nanelerle ilgisi yoktu çünkü senaryolar yazıldığında ortada ne işgal vardı ne de savaş ama Yapımcı Rick McCallum’u alıntılarsak “Aman Tanrım. Yaşananlar bizi kahin gibi gösterdi.”

‘YA BENİMLESİN YA DÜŞMAN’

2005 yapımı ‘Revenge of the Sith’te Anakin Skywalker’ın “Ya benimlesin ya da düşmansın” sözü, Bush’un “Teröre karşı savaş”ta kullandığı “Ya bizdensiniz ya terörist”e denk düşerken Galaksi Senatosu’nun Senatör Palpatin’e verdiği geniş yetkiler sonrası Senatör Padme Amidala’nın “Özgürlük işte böyle ölür: gürültülü alkışlarla” sözü de yeterince manidardır.

Örnekler çoğaltılabilir, yeni tarihsel referanslar bulunabilir ancak değişmeyen bir şey var o da Lucas’ın en başta söylediği gibi: “Özgürlük savaşçılarının, dev bir imparatorluğa karşı savaşı.” Popüler kültürün kalbinden, bu mesajın verilmesi zalime karşı her türlü direnişi karalamaya çalışanlara(içinden geçtiğimiz günlerde olduğu gibi) karşı güzel bir goldür.