Eksik ama güzel şeyler de oluyor: Kaya resimleri korumaya alındı

Özer AKDEMİR
İzmir

Binlerce yıl öncesinden günümüze kadar gelmiş tarih öncesi kaya resimleriyle tanınan Aydın Beşparmak (Latmos) Dağlarındaki tarihi ve kültürel varlıkları koruma yönünde önemli bir adım atıldı. Yörede faaliyet gösteren birçok maden ocağının tehdidi altındaki kaya resimlerinin bulunduğu alanın bir bölümü koruma kurulu kararıyla madencilik faaliyetlerine kapatıldı. 

AÇIK HAVA MÜZESİ GİBİ

Neolitik dönemden Osmanlı’ya kadar uzanan tarihi eserleriyle bir açık hava müzesi gibi olan Beşparmak Dağları, doğal yayılış gösteren fıstık çamlarının da en yoğun olarak bulunduğu alanlardan birisi. Beşparmak Dağlarının kuşkusuz en önemli kültürel mirası tarih öncesi çağlardan kalan kaya resimleri. Alman Arkeolog Anneliese Peschlow tarafından 30 yıldır yürütülen arkeolojik çalışmalarda birçok kaya resmi bulunarak tescillendi. Kaya resimlerinin yanı sıra yörede kaleler, manastırlar, antik taş döşeme yolları, freskler, kutsal alanlar, kaya mezarları gibi çok sayıda kültürel varlık da bulunmakta. 

MADENCİLERİ GÖZÜ LATMOS’DA

Bu kültürel varlıkları tehdit eden en önemli tehlikenin başında ise son yıllarda dağlarda pıtrak gibi çoğalan kuars ve felspat madenciliği gelmekte. Uzun zamandır özellikle kaya resimlerinin yoğunlaştığı dağın çekirdeğine yönelik madenci şirketlerin üretim izni başvuruları Latmos’un korunmasına dönük çalışmalar yapan yaşam savunucularını bir hayli endişelendirmişti. Bölgenin korunmasına dönük çalışmalar yapan Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD), Aydın Büyükşehir Belediyesi, Söke Belediyesi arkeologları ile yörede aylarca süren çalışmaların sonrasında belirli bir bölge sınırları çizilerek bu sınırların içerisinde madencilik yapılmasının yasaklandığına dair koruma kararı alındı.
Beşparmak Dağları, Türkiye’deki ekoturizm potansiyeli taşıyan en önemli doğa ve tarih alanlarından sayılıyor.  

KARAR BİR İLK

Aydın ve Muğla illeri sınırları içerisinde kalan alanların koruma ile birleştirilmesine dönük çalışmalar da devam ederken, bu kararı yorumlayan EKODOSD Başkanı Bahattin Sürücü kararı, yeterli olmasa da sevindirici bir gelişme olarak yorumladı. Koruma kararı alınan alanın Beşparmak Dağları’nın mutlak korunması gereken çekirdek bölgesi olduğunu belirten Sürücü, “Bir çok maden şirketi tarafından bu alanlara yoğun talep olmasına karşın ilk defa böyle bir karar alınıyor. Bu çalışmaların pek çoğu bizim rehberliğimizde, Kültür Varlıklarını Koruma Kurulunun (KVKK) duyarlılığı, Aydın ve Milet arkeoloji müzelerinin destekleriyle aylarca süren bir çalışma sonucu olmuştur. Sevindirici bir gelişmedir” dedi.

DAĞIN BÜTÜNÜ KORUNMALI

Belirlenen alanın dışında kalan yerlerde de kaya resimleri ve arkeolojik buluntular olduğunu kaydeden EKODOSD Başkanı Bahattin Sürücü, son iki ayda bu kapsam dışı alanlarda 15 adet kaya resmi, kaya mezarı antik yol ve bazı arkeolojik buluntuları tespit ederek, KVKK’ye bildirdiklerini dile getirdi. Bunların da tescil edilmesi için çalışma yapacaklarını aktaran Sürücü şunları söyledi; “Alan çok geniş. Uzman sıkıntısı var. Uzmanlar sadece Latmos’a değil Aydın bölgesindeki her bulguya baktıklarından zaman açısından uzun bir süreç. Bu karar Latmos’un bu bölgesini madenlerden korumuş olacak”. Sürücü, Latmos’un bütünsel olarak korunabilmesi Orman ve Su İşleri Bakanlığının Milli Park kapsamına alması, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının da Bafa Gölü Tabiat Parkı’nın doğal sit sınırlarının genişleterek Latmos’u da kapsaması gerektiğini ifade etti. 

Kırmızı çizgilerle belirlenmiş bölge koruma kararı alınan alan.