Yeni anayasa çalışmaları başlıyor: Kahraman, tarafsızlığını koruyabilecek mi?

Tamer Arda ERŞİN
Ankara

Yeni anayasa çalışmaları bugün Anayasa Uzlaşma Komisyonunda başlıyor. AKP’li üyelerin başkanlık sistemini de dayatacağı belirtiliyor. Komisyon Başkanlığını ise tarafsız olması beklenen Meclis Başkanı İsmail Kahraman yürütecek. Ancak Karaman’ın 2012 yılında hazırladığı Yeni Anayasa önerisi metninde üniter başkanlık sistemi bulunuyor. Dahası öneri “Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları olarak, Yüce Allah’ın devletimizi sonsuza kadar koruması dileğiyle bu anayasayı kabul ediyoruz” sözleriyle başlıyor.

Yeni Anayasa tartışmaları 2012 yılında da yaşanmıştı. Bu tarihte İstanbul Hukukçular Kulübü Başkanı olan Meclis Başkanı İsmail Kahraman, Meclise Anayasa metni önerisinde bulunmuştu. Parlamenter sistem mi, başkanlık sistemi mi tartışmalarında Kahraman, üniter başkanlık sistemi öneriyordu. Kahraman’ın anayasa önerisini ise şu sözlerle başlatıyor: “Adalet, hürriyet, hukukun üstünlüğü, eşitlik, insan hakları, demokrasi, manevi ve milli değerlere bağlı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları olarak, Yüce Allah’ın devletimizi sonsuza kadar koruması dileğiyle bu anayasayı kabul ediyoruz.”

TEK SORUMSUZ ADAM

Milletvekilleri için “İsteyen milletvekili inandığı kutsal kitap üzerine yemini edebilir” denilen 2012 yılındaki anayasa önerisinde, devlet başkanın ise yürütme organın tek yetkilisi olması ve yetkilerini kullanırken sorumsuz olması öngörülüyor: “Yürütme yetkisi Devlet Başkanı’na aittir. Devlet Başkanı yürütme organını tek başına temsil eder. Yetkilerini kullanırken sorumsuzdur. Meclise karşı siyasi sorumluluğu yoktur. Vatana ihanet suçlaması hariç, aldığı kararlardan dolayı düşürülemez ve görevden alınamaz. Devlet Başkanı, meclisin üçte iki çoğunlukla yapacağı suçlama neticesinde, meclisin beşte dördünün suçlamayı kabulü halinde yüce divanda vatana ihanetten yargılanır.”

BAŞKAN SORUMSUZ, ONLAR BAŞKANA SORUMLU

Başkanın yetkilerini kendi atadığı bakanlar aracılığıyla kullanması ve bu bakanların sadece başkana karşı sorumlu olması planlanıyor: “Başkan yürütme yetkisini bizzat veya meclisin tasdikiyle tayin ettiği bakanlar ve müsteşarlar aracılığıyla kullanır. Bakanlar ve müsteşarlar, başkanın emirlerini yerine getiren görevlilerdir, kendi başlarına davranamaz ve karar veremezler, sorumlulukları yalnız başkana karşıdır. Bakanlar ve müsteşarları başkan istediği zaman azledebilir, azilde Meclis onayına gerek yoktur. Genel müdür ve üstü yüksek dereceli memurları, valileri ve büyükelçileri Başkan tayin eder. Bu tayinler meclisin onayına tabiidir.”

MESAJLI KANUN

Başkan kanunu teklif edemiyor ama mesaj yollayabiliyor: “Başkan başkomutandır. Tayin, görevden alma ve azil yetkisini haizdir. Kanun tüzük, atama ve diğer hususların Resmi Gazete’de yayımlanması başkanın görevleri arasındadır. Uluslararası anlaşmaları başkan yapar ancak meclisin onayına tabiidir. Bütçenin ve kesin hesap raporunun hazırlanması ve meclise takdim yetkisi başkana aittir. Başkan meclis çalışmalarına katılamaz, Meclisi feshedemez ve kanun teklifi veremez. Bakanlar ve müsteşarlar da meclis çalışmalarına katılamazlar. Ancak başkan meclise mesajlar gönderebilir. İhtiyacı olan kanunlar hususunda açıklama yapabilir. Başkanın bütçe kanunu dışında Mecliste kabul edilen tüm kanunları veto etme yetkisi vardır.”