Esenyurt’taki gıda fabrikalarında ek zam için yapılan eylemler
İbrahim KIZILYER
DİSK/Gıda-İş Marmara Bölge Sorumlusu
On binden fazla gıda işçisinin çalıştığı Esenyurt’ta 2016 yılı ocak ayı ücretinin netleşmesi ve bankadan alınan asgari ücret tutarının 1300 lira olmasıyla beraber fabrikalarda tartışmalar da alevlendi. Özellikle 1300 liranın üzerinde ücretle yeni yıla giren operatör, kalifiye 10-15 yılını doldurmuş işçi kesimi yeni işe başlayan işçinin düzeyinde ücretle çalışmayı yetersiz buldu. AGİ’nin asgari ücrete eklemlenmesi ise tüm işçi kitlelerince eleştirildi.
Koska fabrikasındaki ustalar patron temsilcileriyle görüşmede bir sonuç alamayınca yarım gün iş bırakarak en az yüzde 30 ek zam talebinde bulundu. Sonraki tartışma ve görüşmelerde eski işçilerde zam istediler ve bir imza kampanyasıyla isteklerini meşrulaştırmaya çalışıyor. Koska fabrikasından sonra Kıraç Akçaburgaz mevkiinde Soyyiğit Gıda İşletmesinde de ek zam tartışmaları hararetli bir biçimde devam ederken; patron uyanıklık yaparak 4 ikramiyeyi ücrete ekleyeceğini ilan etti. O günün sabahında işçiler işbaşı yapmadılar. Bu iş bırakmayı gören patron eski sistemin devam edeceğini teyit etti ve ek zam talebini kurnaz bir hamleyle ötelemiş oldu. Ek zam meselesinin alttan alta tartışıldığı çikolata fabrikalarından birisi de Melodi oldu. 15-20 yıllık işçilerin ücretlerinin asgari ücret düzeyinde kalması, usta ve teknik kadronun asgari ücrete yakın bir maaş almaları her yıl yapılan rutin zamların yapılıp yapılmayacağı tartışmalarını hızlandırdı. Aslında patronlarda usta işçilere gizli bir zam yapma, diğer işçileri ise asgari ücret düzeyinde tutma düşüncesi hakimdi. Fakat tartışmalar fazla mesaiye kalmama türü tepkilere dönüşünce dengesiz de olsa bir zam yapıldı.
700-800 işçinin çalıştığı Kervan Gıda asgari ücret bordrolarını hazırlamadan bir yılın altında çalışan işçileri işten çıkararak kıdem ödentisinden kâr elde etmeyi hesapladı. Yılda ikiye bölünerek altı ayda bir yarım maaş verilen bir ikramiyenin artık verilmeyeceğini, yüzde 100 pazar mesailerini yüzde 50’ye düşürdüğünü ilan etti. Diğer yandan çalışma şartlarını ağırlaştırarak işçileri istifaya zorladı. Kendiliğinden pazar mesailerine kalmayan işçileri sorgu odalarına çektiler. Büyük bir çoğunluğu toplayarak asgari ücret yükünden dolayı zorlandıklarını anlattılar ve aba altından sopa gösterdiler. Bazı şeflere ve ustalara zam verildiği konuşuluyor. İşçiler ise “Bizi atacaklar mı?” korkusunu yaşıyor.
Saydığımız bu fabrikaların tamamı sendikasız işyerleri. Haribo’nun durumu ise belirsiz. 2012 yılında Tek Gıda-İş’in TİS uyuşmazlığı sonucunda uygulamaya koyduğu yasal grev işverenin oyunları sonucu kırılmış. Birlik, dayanışma ve mücadele azminin en yüksek seviyede olması gereken bir süreçte Öz Gıda-İş devreye sokulmuş. Sendikal rekabet, kişisel hesaplarla birleşince Tek Gıda-İş’in “Bu iş yerinde grev var” pankartı Haribo’nun önünde yıllarca asılı kalmış. Yaklaşık 4 yıldır mahkeme, Yargıtay yetkili sendika kim tartışmaları buraya kadar gelmiş. Hariba patronu bu belirsiz ortamı lehine çevirmekten uzak durmamış. Taşeron, kuralsız ve güvencesiz çalıştırmanın bin bir türlüsü uygulanagelmiş. Diğer gıda patronları gibi Haribo’da işçileri asgari ücretle çalıştırmanın hesabıyla işçilerle görüşmeye başlamış. İşçi sınıfının talebi haline gelen yüzde 30 ek zammı Haribo işçisinin de istemesi bardağı taşıran son damla olmuş. Asgari ücrete ilave ek zam talebi iki sözcünün işten atılmasıyla sonuçlanınca işçiler arkadaşlarını sahiplenmek için fiili greve başladı.
Bu direnişlerin en önemli özelliği sendikasız işyerinde başlamasıdır. Tek Gıda-İş ve Öz Gıda-İş’in Esenyurt’ta “yetkili” oldukları Elit ve Ülker Dankek gibi fabrikalardaki çalışma ve yaşam koşulları da ek zam için mücadele eden fabrikalardan farklı değil. Daha doğrusu gıda iş kolunda bu yetkili sendikaların yıllardır yaptıkları toplusözleşmelerdeki artış asgari ücret seviyesindedir. Haribo işçisinin gıda tekellerinin ve mevcut sendikal anlayışların tutumunu yıkarak yol gösterici olduğu tartışılmayacak kadar açık. Bu yol daha önce metal işçilerinin yürüdüğü yoldur.
