Kurgu diller nasıl üretilir?

Üniversitedeki ilk yılında David J. Peterson dillere hayran kalmıştı. Sonraları kendi kelimelerini, kendi dilbilgisi kurallarını üretmeye başladı. "Örgü örmek gibi bir şeydi" diyor Peterson; "Tek farkı var, örgü örerken para da kazanılıyor." 2009'da Game of Thrones için Dothraki dili üretme yarışmasını kazandığında Peterson nihayet köşeyi dönebildi. Kısa süre içinde Defiance, The 100 gibi dizilere de yapay diller üretmeye başladı.
Dili üretmeye nasıl başlıyorsun?
İşlemi üç ayrı dala ayırıyorum: sesler, kelime anlamları, dilbilgisi kuralları. Genellikle ses düzenleriyle, isimlerle başlıyorum, bunlar da dilbilgisini etkiliyor. Sonra da dili dilbilgisi kurallarının nasıl şekillenmesini istiyorsam onun üzerine inşa ediyorum.
Gerçek dünyada diller zamanla evrim geçirir. Senin dillerin de evrim geçiriyor mu?
Dilleri sanki gerçek dünyada bir evrim süreci geçirmişler gibi yaratıyorum. Bu yüzden gerçekçi yanları olması gerekiyor. Ama binlerce yıllık dilsel evrimi kağıt üzerinde yaratmaya çalıştığım için muazzam zor bir iş çıkıyor.
Özellikle kaçındığın bir şey var mı?
Artikelleri, fiilleri sevmiyorum. Rusça gibi (Türkçe gibi -Ç.N.) ne belirli ne de belirsiz artikeli olan diller var, işi gayet de iyi götürüyorlar. Bu çok güzel bir şey tabi.

Kütleçekim dalgaları

Kütleçekim dalgaları, evrenin dokusu olan uzay-zamandaki dalgalardır. Albert Einstein, bu dalgaların varlığını 1916'da genel görelilik kuramında öngörmüştür. Şimdiye kadarsa yalnızca bir matematik kavramı olarak kaldı.
Kütleçekim dalgaları nasıl oluşur?
Kütleçekim dalgaları, karadeliklerin, aşırı yoğun nötron yıldızlarının ya da büyük yıldızların patlaması gibi muazzam kozmik olaylar sonucunda oluşur.
LIGO'nun gözlemlediği yerçekimi dalgalarının kaynağı neydi?
Bu dalgalar, 1.3 milyar ışık yılı uzakta, güneşten 30 kat daha yoğun iki karadeliğin çarpışması sonucu oluştu. Karadelikler görünmezdir, bu yüzden bilim insanları orada neler olduğunu yerçekimi dalgalarının özünü araştırarak buldu.
Bu keşif neden önemli?
Bilim insanları, bu keşfin evrene yepyeni bir pencere açtığını söylüyor. Kütleçekim dalgaları bilim insanlarının evrendeki en şiddetli olayları gözlemlemelerini sağlayabilir. Bunlara şu an hakkında hiçbir şey bilmediğimiz olaylar da dahildir.
Aynı zamanda bu dalgalar, karanlık madde ya da karanlık enerji gibi gizemlere de ışık tutabilir. Evreni oluşturan Big Bang (Büyük Patlama) de büyük ihtimalle kütleçekim dalgaları oluşturduğundan, bu buluş evrenin doğuşuyla ilgili de bir şeyler söyleyebilir.

KİTAP ÖNERİSİ

-İnsanları ırklara ayırarak sınıflandırmak çok mu gerekli?
-Irk kavramı antropoloji için artık neden bir şey ifade etmiyor?
-Neden postu olmayan tek primat türüyüz?
-Neden Afrikalılar ve Avrupalılar bu derece farklı ten rengine sahiptir?
-İnsan neden en yavaş büyüyen memeli türüdür?
-Neden bazı insanlar süt içtikleri zaman hasta olurlar?
-Teknoloji ve şehir yaşamı insan evrimini nasıl etkiledi?

İnsanlar arasında gözlenen bu şaşırtıcı çeşitliliğin nedenleri antropologlar tarafından hâlâ açıklanmayı bekleyen soruların başında gelmektedir. Bu kitap ortaya çıkan bu çeşitlilikten sorumlu faktörlerin ne olduğu ve bu çeşitliliğin ne anlama geldiği üzerinedir.