İki yılda bir arpa boyu yol alınmadı

Özgür ÖZEL
CHP Manisa Milletvekili

13 Mayıs günü büyük bir katliam yaşadık. 301 madencimizi göz göre göre toprağa verdik. Dünyanın en büyük maden facialarından birini yaşamış bir ülkenin olanlardan ders alması gerekirken, ders alınmadığı gibi Soma ve diğer tüm madenler kaderine terk edilmiş durumda. Tüm bu yaşananların ise iki nedeni var; daha fazla kömür, daha fazla kâr diyen bu sistem ve “güzel öldüler” ya da “fıtrat” diyen zihniyet! 

O günden bugüne bir arpa boy yol alınmadı desek, abartmış olmayız. Faciadan önce sunduğumuz Meclis Araştırma önergemiz, 29 Nisan 2014 tarihinde TBMM’de görüşüldü ve reddedildi. Bu önergenin reddinden sadece 14 gün sonra Soma katliamını yaşadık. Faciadan önce kurulması kabul edilmeyen Meclis Araştırma Komisyonu, faciadan 8 gün sonra kurulabildi. Soma faciasının üzerine kurulmuş bir Komisyon çalışırken Ermenek katliamı yaşandı. Ermenek faciası Soma’dan hiç ders almadığımızı da bir kez daha gün yüzüne çıkardı. Peki, Ermenek’ten sonra bir şeyler değişti mi? Hayır! Gerek Soma’dan gerekse Ermenek facialarından sonra yapılanlar göstermelik olmaktan öteye gitmedi. Peki, aylarca çalışan Soma Araştırma Komisyonunun hazırladığı rapor Meclis’te görüşüldü mü? Hayır! 

İKİ YIL ÖNCE NE KADAR GÜVENLİ İSE…

12 Kasım 2014 tarihinde Başbakan Davutoğlu bir iş güvenliği paketi açıkladı, ancak söz konusu pakette Komisyonun önerilerine yer verilmedi bile. 250 sayfalık bir muhalefet şerhi yazdık. Komisyonun görüşlerinden ayrıldığımız çok husus var ama hep şunu dedik; “Hiç değilse 4 siyasi partinin prensipte uzlaştığı 50 sayfalık çözüm önerilerini dikkate alın.” Birileri o raporun kapağını açıp okudu mu, bundan bile emin değiliz. Özetle; 2 yıl önce Soma Eynez maden ocağı ne kadar güvenli ise, bugün diğer tüm madenler ancak o kadar güvenli. 

CHP olarak, 28 Kasım 2014’te iş güvenliği paketi için 47 maddelik bir kanun teklifi sunduk. Soma Komisyonu’nun CHP’li Milletvekilleri olarak da hazırladığımız muhalefet şerhinde çözüm önerilerimizi sıraladık. Örneğin; 

- Derhal, tüm sektör bileşenlerinin katılımı ile ulusal düzeyde acil durum ve eylem planı hazırlanmalı, 

- Taşeron sistemine son verilmeli, sendikasızlaştırma ile mücadele edilmeli, 

- Madenlerde, anayasal güvencenin arkasından dolaşan büyük muvazaadan kurtarılarak rödovans sistemi kaldırılmalı, 

- Risk haritaları acilen çıkartılmalı, 

- Çalışma yaşamını iş sağlığı ve güvenliği açısından düzenlemek ve denetlemek üzere, idari ve mali özerkliğe sahip işçi, işveren, devlet ve meslek odaları temsilcilerinden oluşan bağımsız bir “Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Kurumu” kurulmalı. Bu kurul tavsiyeden daha çok yaptırım gücüne sahip bir kurum olarak düzenlenmeli,

- Denetim zafiyetinin önüne geçebilmek için teknik nezaretçi ve iş güvenliği uzmanlarının ücretleri doğrudan işveren tarafından değil, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Kurumu bünyesinde oluşturulacak fondan karşılanmalı, işveren ile aralarındaki amir-memur bağı koparılmalı, 

- Müstakil bir maden ve kömür kanunu ile madenlerdeki işçi sağlığı ve güvenliğini düzenleyecek ayrı bir kanun derhal çıkartılmalı. 

İŞÇİ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA BİR ŞEY YAPILMADI

Soma’da geride kalan işçilere verilen 15 maddelik sözden ilkini, daha Soma’da gözyaşları kurumadan, acılar sarılmadan hiçe saydı AKP! Neydi o söz; “Devlet tarafından denetimler yapılana ve teftiş raporları tamamlanana kadar kimse madenlere inmeye zorlanmayacak ve kimseye bu süre içerisinde çıkış verilmeyecek.” Peki, ne oldu? Facianın yaşandığı Eynez ocağında çalışan 2831 işçi 1 Aralık 2014 günü bir cep telefonu mesajıyla işten çıkartıldı. İşçiler kışın ortasında açıkta kaldı. Önce İşsizlik Fonundan, yani işçilerin kendi maaşlarından kesilen paralarla işsizlik maaşı bağlandı, ancak son işsizlik maaşı yattıktan sonra hiçbir gelirleri olmayan işçiler daha da mağdur oldu. Daha sonra partimizin yoğun çabalarıyla 3 Nisan 2015’te Meclisten bir düzenleme geçti ve Somalı madencilerin tazminatları bir formüle bağlandı. 

ÖLÜM PEŞİN TAZMİNATLAR TAKSİT TAKSİT

Nisan ayındaki bu olumlu düzenlemenin ardından yeniden beklemeye geçen işçilere, tam da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 4 Haziran 2015 tarihindeki Manisa mitingi öncesi bizzat Manisa Valisi tarafından tazminatlarının yatırılacağı müjdesi verildi, 7 Haziran seçiminin hemen öncesinde tazminatlarının 1/24’ü yatırıldı ancak tazminatların tamamı yatırılmadığı için işçiler yine mağdur edildi. Sonra yaptığım bir bilgi edinme başvurusu üzerine sendika ile şirketin anlaştığı ve bu tazminatların 24 takside bölündüğü ortaya çıktı. Facianın üzerinden iki yıl geçti; tazminatların 5 taksiti ödendi, 19 taksit hala duruyor! AKP’nin işçiye ve işçi haklarına bakışını da özetleyen bir durum bu: “Ölüm peşin, tazminatlar taksit taksit!”

YARALAR HALA SARILMIŞ DEĞİL

İşçi cinayetleri ile ilgili alınması gereken önlemler bir an önce alınmalı ve Soma’da geride kalan işçilere hakları bir an önce verilmelidir. 

Gerek Soma için, gerek yaraların sarılması, gerekse gelecekte benzer bir facianın yaşanmaması için elbette yapılması gereken çok daha fazla çalışma var. Ama en önemlisi anlayış değişmedikçe her şeyin aynı kalacağını biliyoruz. Özellikle taşeronlaşma ile ilgili gerçekçi çözümler aranmadıkça, güvencesiz, sendikasız çalışma ile ilgili önlemler alınmadıkça daha çok işçi cinayeti göreceğiz. 

UNUTTURULMAYA ÇALIŞILIYOR

Elbette en önemli isteğimiz sorumlulardan hesap sorulması. Şu an için Soma davası ve Soma unutturulmaya çalışılıyor. Şimdilerde Soma’da büyük bir yılgınlık var. Kazada yaralanan veya kaza sırasında madende bulunan çok sayıda madenci tanıklıktan çekildi. Korkumuz o ki; yargılama biraz daha uzadıkça, ölenler öldüğüyle kalmayacak, suçlu da çıkacak! İşsizlik ve açlıkla terbiye edilen madenciler artık farklı düşünüyor. Tazminatların ödenmemesi hiç tesadüf değil. Siyaset, sendika ve sermaye üçgeninin facia sonrası işbirliği insanın aklını oynatacak bir noktaya gelmiş durumda şu an Soma’da. Bu yaşananları bilenlerin yeniden Soma’ya sahip çıkmaları lazım. Biz var gücümüzle mücadele etmeye devam ediyoruz. Soma’yı unutmadığımız gibi, unutturmayacağız da!