Evrensel: Kadınların mücadele sözlüğü

Sevda KARACA

Kadınların toplumsal değişime nasıl mihmandarlık edebileceklerinin izinin sürülebileceği bir dönem romanı gibi düşünebiliriz 21 yıllık Evrensel’i. Sadece içinde nefes alıp verdiğimiz dönemin değil ama... İnsanlığın nefes alıp vermeye başladığı tarihin ilk anından bu yana kadınların verdiği mücadelelerden beslenen, kadınların emekleriyle oluşturdukları tarihsel birikime sırtını yaslayan bir dönem(ler) romanı... Üstelik, kimin tuttuğu bilinmez bir kalemin yazdığı bir roman değildir bu, tarihi yazanların, dönemi yaratanların bizzat kendi dilleri ve sözleriyle kurduğu, okuduğu bir roman...

Makbul, yetkin, etkili bir “politik varlık” olarak görülmez kadınlar. Sözleri hep dolayımlanır. Sesleri hep “Onlardan daha iyi bilen” bir dış sesle ekolanır. Evrensel’de ise kadınlar yazdıkları mektuplarla, yaşamlarını, sorunlarını, çözümlerini anlattıkları dolaysız haberlerle “konuşurlar”. Kendi gündelik dilleriyle... Genellikle kişisele dayanan anlatılarıyla... Günlük yaşamın idame edilmesi yükünü en çok üstlenenler olarak gündelik olanın sadeliğiyle... Hiçbir aracıya ihtiyaç duymadan kendi sözlükleriyle konuşurlar.

KONUŞMAK, DEĞİŞTİRMEK...

Konuşmak karşılıklı bir eylemdir. Bu karşılıklılık Evrensel’de bir ilkedir. 

Bir fabrikada bir kadının anlattığı zor şartlara başka bir işçi kadından gelen “Biz de aynı şeyleri yaşıyorduk, sonra mesai arkadaşlarımla bir araya geldik, şöyle şöyle yaptık…”yanıtı… Memleketin bir köşesinde “Sesimi duyan yok” diye ahlanan kadına cevaben yazılan “Buradayız, yalnız değilsin” mektupları… Bir mahallede dernek kurma girişiminin yarattığı heyecana ve kaygıya kendi dernek deneyimlerini anlatarak yol gösteren kadınlar… Şiddet sarmalında asla kurtulamayacağını düşünüp hayatını sonlandırmaya karar vermiş bir kadının eline geçen Evrensel’de okuduğu güçlü bir kadın hikayesinin ona “Ben de yapabilirim” duygusunu vermesi… O kadının adım adım yaşadığı dönüşümü her adeta bir günlük gibi gazetede paylaşması… O paylaştıkça başka kadınların güçlenmesi, benzer süreçleri anlatmaya başlaması… Evrensel aracılığıyla başlayan kadın kampanyaları, dayanışma çağrıları, buluşmalar… 

Evrensel’de kadınların haberle, yazıyla, röportajla karşılıklı konuşması yaşamlarını nasıl değiştirdiklerinin, değiştireceklerinin de anlatısıdır. 

“Ben bu dergide hayat kadınlar için başka türlü de olabilirmiş demenin imkanını gördüm” diye yazan Bursalı işçi kadının “o imkanla” neleri değiştirebildiğini Evrensel’de görürsünüz. “Size şiddet ve gözyaşı dolu hayat hikayemi yazmıştım ilk, sonra adım adım nasıl da öz güven ve umut dolu bir kadın haline geldiğimi okudunuz. Şimdi birlikte mücadele ettiğim kadınlarla başka kadınların da hayatı değişsin diye neler yapmayı planladığımızı paylaşacağım sizinle...” diye yazan kadının kendini anlatma öz güvenidir Evrensel.

Yerel muhabirimizin röportaj talebini önce reddeden, ama bir süre gazete almaya başlayınca “Anlatsam ne değişir ki diye düşünüyordum, sonra gazeteye baktım, anlatınca bir şeyler, hem de çok şeyler değişiyormuş” diye mektup gönderen tekstil işçisi kadının değiştirme gücüdür.

HAFIZA KAYDI

Kadınların Evrensel’de “karşılıklı konuşmaları” tarihleri, yapıtları, bilgi birikimleri görünmezleştirilen kadınların hafıza kaydının tutulmasıdır aynı zamanda. Bu hafıza kaydını güçlendirmek ve sürekli güncellemek için kadın hareketinin birikimini, hareketin farklı bileşenlerinin görüşlerini, farklı kesimlerden kadınların tartışmalarını içeren zenginlikte olmaya çalışır. Kadınların üniversitelerde, derneklerde, platformlarda, kültür sanat alanında yaptıkları çalışmalar tüm kadınların, ama özellikle işçi kadınların birikimi haline gelebilsin diye röportajlara, analizlere, forumlara, yazılara, haberlere dönüşür. İşçi kadınların birikimi de üniversitelere, derneklere, platformlara, kültür sanat alanına taşınır aynı biçimde. 

Ve sözü sadece kadınlar için kurmaz, kadınların birikimlerinin ve emeklerinin insanlığın başka bir dünya kurma mücadelesinde taşıdığı önemini anlatır erkeklere de. “Öğren” der; erk olmanın konforunu bozar. 

ÖRGÜTLENME AĞI

Günlük olarak her sayfasında kadın haberleri, haftalık bir kadın forum sayfası, aylık Ekmek ve Gül eki, farklı alanlarda yaptıkları değerli işlerle ve alanlarına katkılarıyla bilinen çok sayıda kadın yazarı ile Evrensel; kadınların memleket işlerine müdahale etmesinin bir aracı, siyasete, sanata, edebiyata, günlük hayata dair sözünü ortaklaştırdığı, mektubuyla, yazısıyla, fotoğrafıyla sözünü örgütlediği bir mecradır.  Tek tek zor hayatların aslında “yalnız”hayatlar olmadığını gösteren, aynı şeyleri yaşayıp düşünen çokça kadın olduğunu anlatan, bu çokluğun kadınları güçlü kılması için çabalayan bir araç… 

Evrensel’in kadın yayıncılığı medyada bir “eksiği” tamamlamak için değil, kadınların hayatındaki temel bir eksiği tamamlamak için bir araçtır: Bir araya gelmek, değiştirmek ve hak ettiğini yaşamak!

Bundandır ki Evrensel’in kadın eki (Ve aynı zamanda Hayatın Sesi Televizyonunun uzun soluklu kadın programı) Ekmek ve Gül bugün kadınların yaşamı değiştirmek için bir araya geldiği bir “örgütlenme ağı” haline geldi. Evine girdiği, eline değdiği her bir kadını hiç yüz yüze gelmediği bir başka kadınla bu ağ sayesinde buluşturdu. Kadınların “of” çektiği her şeye karşı “eh bee” deme cesareti bulduğu, basit, hızlı, yerel, ihtiyacın gerektirdiği esneklikte, her bir ihtiyacın gerektirdiği özgünlükte bir örgütlenme ağıdır bu...

Kimi zaman bir dernek, kimi zaman üniversitede bir kadın topluluğu, kimi zaman bir mahallede okuma grubu, kimi zaman bir kadın korosu olan, ama bir yerinde hep “ekmek ve gül” sözü olan bir kadın ağı...

Biliyoruz ki eksiğimiz, yaptığımızdan çok. Bugün, kadınların yaşamlarına kasteden uygulamalar ve politikalar bunca pervasızlıkla hayata geçirilebiliyorken tersini söylemek safdillik olur. 

Evrensel’i Evrensel yapan bir ilkeyi de bu vesileyle söylemiş olalım. 

Eksiğimizden gocunmadan, eksiği söyleyene küsmeden, eksiği tamamlamaya el atanın elini tutarak, eksiği kendine dert edip emek vermeye niyet edene kapıları sonuna kadar açarak...Yani kadınların ağır yüklerle donatılmış yaşamlarında yarına güvenle ve umutla bakabilmek için yaptığını yaparak...Yani kadın dayanışmasının birikimine yaslanarak ilerleme hedefi vardır. 

İşte bütün bunlar, kadınlar gerçek eşitlik ve özgürlüğe kavuşup da bu mücadelenin nasıl verildiğini anlatacakları günler geldiğinde Evrensel’in neden kadınların en temel kaynaklarından biri olacağını gösteren köşe taşlarımız...