Türkiye, NATO’dan uzaklaşıyor mu?

15 Temmuz darbe girişimi sonrası, tüm ülkede tutuklama furyası başladı. Tutuklamalar, ordudan polis teşkilatlarına, üniversitelerden kamu alanlarına kadar devam ediyor. Gazeteci Dan De Luce, Foreign Policy dergisinde kaleme aldığı yazısında, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın darbe girişimi sonrası aldığı kararları ve bu kararlara Batıdan gelen tepkileri değerlendirdi. Yine Foreign Policy’ye yazan Eski NATO Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanı James Stavridis de, darbe girişiminin  Türkiye’yi NATO müttefiki olarak nasıl etkilediğini inceledi. 

‘NATO ÜYELİĞİNİ RİSKE ATABİLİR’

Dan De Luce yazısında, Obama’nın ve Dışişleri Bakanı Kerry’nin açıklamalarına vurgu yaptı: “ABD Başkanı Obama, darbe girişimi sonrasında yaptığı açıklamada diğer Batılı hükümetlerin de kaygılarını dile getirerek sorumlulara karşı soruşturmalar başlatılırken, demokratik kurumlar ve hukukun üstünlüğü çiğnenmemeli uyarısında bulundu. Ayrıca, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry yaptığı açıklamada geniş kapsamlı tutuklama ve görevden almaların ve bu süreçte Türkiye’nin demokratik ilkelerden ödün vermesinin NATO üyeliğini riske atabileceğini belirtti. Kerry, ‘NATO üyesi olmanın demokrasiye saygı mecburiyeti getirdiğini ve NATO’nun üye ülkelerde yaşanan gelişmeleri dikkatle incelediğinin’ altını çizdi.”

‘OPERSAYONLAR TÜRK ORDUSUNU ZAYIFLATABİLİR’

De Luce, yazısında Eski ABD Türkiye Büyük Elçisi Eric Edalman’ın yorumlarına da yer veriyor. Buna göre Edelman, geniş çaplı operasyonların Türkiye ordusunu zayıflatabileceği görüşünde. Edalman, 125 general ve paşanın tutuklandığına ve bunun tüm ordudaki en yüksek rütbeli askerin üçte birine denk geldiğine dikkat çekiyor. Ayrıca, Erdoğan’ın “düzinelerce generali” darbe ihtimaline karşı geçen yıllarda görevden aldığını da hatırlatarak, “Sizin geçtiğimiz yedi yıl boyunca yapılan tutuklamalarla zaten yıpranmış bir ordunuz vardı. Şimdi 125 kurmay subayı daha görevden alıyorsunuz. Bütün bunlardan sonra etkin bir ordunuzun olmasını beklemek gerçekten zor” diyor. 

Bir NATO müttefiki olarak Türkiye’den, IŞİD’e karşı etkin bir savaş vermesi beklendiğini vurgulayan Edalman, Türkiye’nin zaten IŞİD ile mücadele konusunda Batılı müttefikleri ile “sorun yaşadığını” fakat bu şartlarda beklentiyi karşılamanın iyice zorlaşacağını ileri sürdü. 

İNCİRLİK KARMAŞASI

Darbe girişimi boyunca AKP’nin, ABD’nin İncirlik’teki hava üssünün elektriğini kesmesi ise ABD ve Türkiye arasında gerilim yarattı. Türkiyeli yetkililer, darbe liderlerinin hava üssünü kullandıklarına ve İncirlik’te yakıt ikmali yaptıklarına dair rapor aldıklarını iddia ettiler.  Suriye ve Irak’taki IŞİD operasyonlarını İncirlik üssü üzerinden yürüten ABD için ise, elektrik son derece önemli. 

Eski NATO Müttefik Kuvvetleri Yüksek Komutanı James Stavridis ise, İncirlik Üssüne dair diğer sorun yaratabilecek unsurun, NATO tarafından rapor edilen nükleer silahlar olduğunu belirtti. ABD’den gelen açıklamada nükleer silahların varlığına karşı herhangi bir doğrulama ya da yalanlamada bulunulmamıştı. Stavridis’e göre, “Eğer silahlar gerçekten mevcutlarsa silahların korunması için ABD’nin Ankara’nın tam iş birliğine ihtiyacı var, bunun için ilişkiler sıcak tutulmalı”. Fakat Stavridis de Eski Büyükelçi Edalman gibi, yeni Türk ordusunun zayıflığı sebebiyle silahları koruyabilme kapasitesinden şüpheli.  

DARBE, NATO MÜTTEFİĞİ OLARAK TÜRKİYE’Yİ NASIL ETKİLEDİ?

Eski NATO Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanı James Stavridis’e göre, başarısız darbe girişimi Türkiye ordusu üzerinde kesinlikle negatif etki yarattı. Türkiye daha önce bütün NATO operasyonu için asker, uçak ve gemi desteğinde bulunmuştu. Fakat şu anki iç çatışma ortamı, bitmek bilmeyen soruşturmalar, geçmiş incelemeler sebebiyle Türkiye, kendi iç hesaplaşmalarından fırsat bulup verimli bir NATO üyesi olamayabilir. Stavridis, “AKP Hükümetinin, olası yeni bir darbe tehlikesi nedeniyle eski Türk ordusu kadar güçlü bir ordu yaratmak isteyeceği ise şüpheli” yorumunda bulunuyor. Stavridis ayrıca, güçlü olmayan ordusuyla Türkiye’nin, NATO için hayal kırıklığı yaratacağını ve IŞİD ile mücadelesindeki yetersizliğe dikkat çekiyor. 

*Foreign Policy’den çevirerek derleyen: Elif Özmen Belek