Barış antlaşmasının gölgesinde kokain üretimi

Joe Parkin DANİELS
news.vice.com

Kolombiya halkı, son elli yılda milyonlarca insanın yerinden edilmesine, yüz binlerce insanın ölümüne ve ülkedeki kokain üretiminin artmasına neden olan savaşı bitirecek barış antlaşmasını kutlamak için sokaklara döküldü. 

Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC), bu antlaşmayla silah bırakmayı ve eylemleri için finans sağlayan uyuşturucu ticaretinden çekilmeyi kabul etti.

Süreci yakından takip eden gözlemciler, barış antlaşmasının ülkedeki kokain üretimi üzerinde büyük bir etkisinin olacağını, uyuşturucuya erişimin daha pahalı hale gelebileceğini söylüyor.

KOKAİN ALANLARI FARC’IN ELİNDE

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisinin son araştırmasına göre 2015 yılı için Kolombiya’daki muhtemel kokain üretimi miktarı 646 ton. Bu rakam, 2014’dekinin yüzde 46 daha fazlası. Latin Amerika’da örgütlü suçlar konusunda çalışmalar yapan InSight adlı kuruluşa göre FARC, kokain üretiminde kullanılan koka bitkisinin ekili olduğu 96 bin hektarlık alanı -ki bu ülkenin yüzde 70’ine karşılık geliyor- kontrol altında tutuyor.

FARC, üreticilerden koka yaprakları alıyor, diğer yasa dışı örgütlere satmak için hazırlıyor ya da gizli laboratuvarlarında kokain üretimi için kullanıyor. Barış antlaşması tüm bu işleri sona erdirebilir. Fakat örgütün uyuşturucu ticaretinden çekileceği sözü, iki önemli soruyu akla getiriyor. Birincisi bunu gerçekten yapacaklar mı? İkincisi ise eğer sözlerinde dururlarsa, çekilmeleriyle oluşan boşluk ne olacak?

Kolombiya'da 52 yıllık savaşı bitiren anlaşma imzalandı

KOLOMBİYA İÇİN BENZER SÜREÇ 

Çoğu kişi, örgütün içinden bazı kişilerin uyuşturucu ticaretinin sebep olduğu kârlılığa kapılarak antlaşmaya karşı çıkacağını bekliyor. Yani böylesi kişiler, örgütün dağıtılmasına karşı çıkabilir. Kolombiya aslında benzer bir örneği geçmişte yaşadı. 2006’da, yaklaşık 30 bin üyesi olan ve kontrgerilla faaliyetinde bulunan Kolombiya Öz Savunma Birliği (AUC) adındaki örgütün uyuşturucu ticaretine karıştığının görülmesiyle dağıtılmasına karar verildi. 

AUC’un eski komutanlarından Germán Senna Pico cezaevinde yapılan son söyleşisinde “Örgütümüz dağıldığında politikalarımız da dağıldı. Geride sadece uyuşturucuyla ilgilenenler kaldı. Aynısını FARC da yaşayacak” diyor.  

KOKAİNİN FİYATINI YÜKSELTEBİLİR

InSight Crime’ın iddiasına göre FARC komutanları, kokain akışını devam ettirebilmek için gözü karartmış uluslararası suç şebekelerinden para ve silah teklifi alıyor. 

Ancak bazı örgüt yöneticilerinin dağılmayı reddederken, oluşacak bir belirsizlik dönemi kokainin fiyatını kısa bir süreliğine bile olsa yükseltebilir. 

Latin Amerika üzerine Washington Bürosu (WOLA) adlı kuruluşun Bölgesel Güvenlik Politikası Programı Müdürü Adam Isaacson, diğer silahlı grupların FARC’ın dağılmasıyla oluşacak iktidar boşluğunu dolduracağını ve yerel halkın daha fazla şiddete maruz kalacağını öngörüyor. Isaacson, ‘Durum gerçekten kötüye gidiyor” diyor. 

Meksika kartelleri, AUC’un mirascısı gruplar, Urabeños gibi kuzeybatı Kolombiya’da geniş uyuşturucu ticareti bağlantılarına sahip ve Meksika’nın Sinaloa uyuşturucu karteli ile bağlantılı olduğu bilinen yerli paramiliter suç örgütleri, FARC’ın çekilmesiyle oluşacak boşluğu doldurmaya adaylar. 

Urabeños, şu an saldırgan bir biçimde eskiden FARC’ın egemen olduğu bölgelerde varlığını artırıyor. Birleşmiş Milletlerin (BM) bir raporuna göre örgütün hakimiyet kurmak istediği Chocó Şehri gibi yerlerde çatışmalar artarken binlerce insan da o bölgelerden uzaklaşmak zorunda kalıyor. 

Ayrıca üst düzey Urabeños üyeleri son süreçte nüfuz alanlarında olmayan muhitlerde yakalanıyor ya da öldürülüyor.

ELN ÖNE ÇIKABİLİR

Ülkenin en büyük ikinci isyancı örgütü olan Ulusal Kurtuluş Ordusu’nun (ELN) da FARC’ın kendisini feshetmesinden sonra oluşacak boşluk için öne çıkacağı düşünülüyor. Öyle ki ELN ve Urabeños arasında Pasifik sahilleri boyunca çatışmaların olduğuna ilişkin bilgiler var. 

FARC ile olan barış antlaşması, örgüt üyelerine yardımcı olması için zararlı böcek ilaçlarıyla tütsüleme yerine yalnızca elle imhayı içeren ve gönüllülük esasına dayalı ülke çapında koka yerine alternatif ürün ekimini esas alan bir programa gereksinim duyuyor. Bogotá merkezli Fundación Paz y Reconciliación adlı araştırma enstitüsünden Ariel Ávila, “İnsanları koka yetiştirmekten vazgeçirmek ve bunun yerine diğer ürünleri yetiştirmeleri zaman alacak. Biranda hiçbir şey değişmeyecek” sözleriyle sürecin zorluğunu özetliyor.

Isaacson, barış antlaşmasının himayesinde koka üreticilerini diğer tarım ürünlerine yönlendiren alternatif bir program için beklenilmemesi gerektiğini savunuyor. Isaacson, hükümetin artık kendi yolunda ilerleyebileceğini söylerken, diğer suç örgütlerinin de boşluğu doldurmak için hızlı hareket edebileceğini sözlerine ekliyor. 

Ayrıca Isaacson, kuzeye doğru kokain akışını önemli ölçüde engelleyecek olan ve kimsenin hayal edemediği bir barış antlaşması için tarihin halihazırda bir ders verdiğine dikkat çekiyor. “Hatırla. 20 yıl önce ABD’de kokain temininde hiçbir etkisi olmayan Medellín ve Cali kartelleri bile saf dışı kalıyor.” 

Çeviren: İlyas Coşkun
Ara başlıklar Evrensel’e aittir.
Orijinal başlığı: Kokain üretiminin geleceği barış antlaşmasına bağlı