Cerattepe davasında avukatlardan reddihakim talebi

Sinem UĞURLU
Uğur ZENGİN
Rize

Türkiye’nin en büyük çevre davalarından Cerattepe duruşması, Rize İdare Mahkemesinde olağanüstü önlemler ve yasakların gölgesinde görüldü. Duruşma öncesi Artvin ve Rize’de tüm eylemler yasaklanmıştı, duruşmaya da yasaklamalar damgasını vurdu. Adeta polis ablukasına alınan Rize’de dava için gelenler defalarca aramadan geçirildi ve engellendi. Avukatlar mahkeme heyetinin tarafsızlık görüntüsünü kaybettiği, adil yargılama koşullarının ortadan kalktığı ve kararın önceden siyasi iktidar tarafından bilindiğini savunarak reddihakim talebinde bulundu ve davadan çekilerek duruşma salonunu terk etti. Adliye önünde açıklama yapan avukatlar “Burada adalet aramanın bir anlamı kalmamıştır. Müvekkillerimiz olmadan yargılama yapmanın anlamı kalmadığı için davadan çekildik” dedi.

Artvin Cerattepe’de Cengiz Holdinge bağlı ETİ Bakır AŞ tarafından işletilmek istenen altın madenciliğine karşı “ÇED olumlu raporunun iptali” istemiyle açılan davanın Rize İdare Mahkemesinde görülen karar duruşması öncesinde Türkiye’nin dört bir yanından ve Rize’nin  ilçelerinden gelen yaşam alanı savunucuları engellemelerle karşılaştı. Gece saatlerinden itibaren, Trabzon istikametinden Rize’ye giriş yapmak isteyen otobüsler Ordu’dan itibaren 7 farklı noktada durdurularak, kimlik kontrolü yapıldı. Artvin’den gelmek isteyen ve içinde müdahillerin de olduğu 3 otobüs polis tarafından saatlerce bekletildi. Kent merkezi de polis ablukasına alındı. Şehrin pek çok noktasına çevik kuvvet ekipleri konuşlandırılırken, adliyeye giden yollar da bariyerlerle kapatıldı. Rize’ye varmayı başaran avukatlar ve müdahiller dışında kimse duruşmaya alınmadı. Polis, Adliye girişinde gazetecilerin duruşmaya katılmasına engel olmaya çalıştı.

Rize ve Artvin Valiliği iki kentte de her türlü eylem, gösteri ve etkinliğin yasaklandığını duyurmuştu. 26 yıldır Cerattepe’de madencilik faaliyetlerine izin vermeyen Cerattepeliler, maden girişimine karşı 751 gerçek ve tüzel kişi ve 61 avukat ile Türkiye’nin en büyük çevre ve yaşam hakkı davasını açmıştı.

‘ADİL YARGILAMA TALEP EDİYORUZ’

Dava başlamadan önce söz alan Avukat Mehmet Horuş, avukatların dahi arandığını, milletvekillerinin yolda tutulduğunu, tehditlere maruz kaldıklarını ifade ederek davanın ertelenmesini talep etti. Horuş, “Adil yargılama istiyoruz. Baskı altında karar verilmesini ve adil yargılanma görüntüsünün zedeleyeceğini düşünüyoruz” dedi.

Avukat Bedrettin Kalın da, dava öncesinde “Vatansever Rizeli Gençler” imzasıyla dağıtılan tehdit içeren bildiriyi okuyarak “Güvenliğimiz yok” dedi. Mahkeme başkanı ise; “Mahkemeyi kimse baskı altına alamaz, duruşma aleni açık yapılıyor, ama 150 kişiye söz verme şansımız yok, orada yaşanan ifadeler, tehditler de bizi bağlamaz” dedi. Avukatlar, halkın ve müdahillerin adliye önüne gelmesi ve davaya katılması yönünde ısrar ederken mahkeme başkanı talepleri kabul etmedi.

‘TELEFERİK İÇİN AYRI ÇED OLMALI’

Duruşmada konuşan Avukat Bedrettin Kalın, Rize İdare Mahkemesinin daha önce iptal ettiği ÇED raporunda şirket tarafından küçük değişikler yapılarak hazırlanan ÇED raporunun birbirinden farklı değerlendirilmemesi gerektiğini ifade etti. Kalın, daha önce yayımlanan bilirkişi raporlarını hatırlatarak, bilirkişi raporlarında ‘Ya Artvin ya maden’ dendiğini, mahkemenin de bu rapora dayanarak iptal kararı verdiğini söyledi. Yeni hazırlanan ÇED raporunda rezervin taşınması için teleferik projesi yer alıyor. Ancak Avukat Bedrettin Kalın teleferik projesi için yeni bir ÇED raporu alınması gerektiğini söyledi. Bedrettin Kalın, ÇED raporundaki eksikleri sıralayarak, “Projeyi nereden tutsanız baştan savma” dedi.

‘İDEOLOJİK BİLİRKİŞİ RAPORU’

Avukat Mehmet Horuş, bilirkişilerin raporu kendi ideolojik kalkınma anlayışlarıyla hazırladığını söyleyerek, “Rapor doğayı ham madde olarak gören bir anlayışla hazırlanmıştır, sizin mahkemeniz de ÇED raporunu iptal etmezse ideolojik bir karar vermiş olacaktır” dedi. Horuş ayrıca, Bergama, Bakırtepe,Ulukışla gibi altın madenciliğinin yapıldığı yerlerden emsal mahkeme kararlarını mahkemeye sunarak, Cerattepe için yeniden bilirkişi keşfi yapılmasını ve mahkemenin de kararını bundan sonra vermesini talep etti.

TMMOB Yürütme Kurulu Üyesi Cemalettin Küçük, bilirkişi raporunun bilimle ve mühendislikle alakası olmayan bir metin olduğunu ifade ederek, “Daha önce verilmiş olan bilirkişi raporlarının değerlendirilmesi gerekir. Bu raporu ben hoca olarak değerlendirirsem notum sıfır, ders tekrarı gerekir” dedi.

Avukatlar, bilirkişi raporunun yenilenmesini ve yasaklamaların kaldırılarak tüm müvekkillerin katılımının sağlanması için davanın ileri bir tarihe ertelenmesini talep etti.

‘AVUKATLAR DAVADAN ÇEKİLDİ’

Avukatlar mahkeme heyetinin tarafsızlık görüntüsünü kaybettiği, adil yargılama koşullarının ortadan kalktığı ve kararın önceden siyasi iktidar tarafından bilindiğini savunarak göstererek reddihakim talebinde bulunarak davadan çekildi ve duruşma salonunu terk etti.

Adliye önünde avukatlar adına açıklama yapan Bedrettin Kalın, “Biz daha önce Rize İdare Mahkemesine defalarca geldik. Daha önce sıkıntı yaratacak hiçbir faaliyet içinde olmadık. İlk kez Rize Valililiği tarafından engelleniyoruz. Duruşma için sabah 5’te yola çıktık. Rize’ye gelene kadar 5 kez arandık. Arkadaşlarımızın büyük kısmı yolda bırakıldı. Mahkemenin aleniyetliği ilkesi engellenmiş oldu. Burada adalet aramanın bir anlamı kalmamıştır. Müvekkillerimiz olmadan yargılama yapmanın anlamı kalmadığı için davadan çekildik” dedi.

REDDİ HAKİM TALEBİ SONRASINDA HUKUKİ SÜREÇ BAŞLIYOR

Cerattepe davasına bakan Rize İdare Mahkemesi, hakkındaki ‘Reddi Hakim’ talebini üst mahkeme olan Samsun Bölge İdare Mahkemesi’ne gönderecek. Samsun Bölge İdare Mahkemesi de, reddi hakim talebinin gerekçelerini inceleyerek temyiz yolu açık olmak üzere bir karar verecek. Karar temyiz edildikten sonra reddi hakim talebi kabul edilirse yeni bir mahkeme heyeti Cerattepe davasına bakacak. Ancak talep reddedilirse aynı mahkeme Cerattepe davasına bakmaya devam edecek ve kararını açıklayacak. Bu hukuki sürecin en az 1 ay süreceği belirtildi.

NE OLMUŞTU?

Cerattepe’de 26 yıldır altın madeni karşıtı mücadele veriliyor. Son olarak Mehmet Cengiz’e ait Cengiz Holding tarafından işletilmek istenen altın madenine karşı açılan davada, şirketin aldığı “ÇED olumlu” kararı iptal edilmişti. Şirket eski rapor üzerinde küçük değişiklikler yaptı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığından yeniden “ÇED olumlu” raporu aldı. Bunun üzerine Yeşil Artvin Derneği öncülüğündeki 751 kişi ile 61 avukat, bu karara karşı Türkiye’nin en büyük çevre ve yaşam hakkı davasını açtı. Dava süreci devam ederken, şirket Cerattepe’ye iş makineleriyle çıkmak istedi. Ancak Artvinliler nöbet tutarak iş makinelerinin girişine engel oldu. 21 Haziran 2015’te nöbete başlayan Artvin halkı 15 Şubat 2016’da polis ve jandarma saldırısıyla karşılaştı. Saldırı üzerine neredeyse tüm Artvin sokağa döküldü. Günler süren direnişin sonunda dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu, içerisinde Yeşil Artvin Derneği yöneticilerinin bulunduğu bir heyetle görüşmek zorunda kaldı. Görüşmeden “Mahkeme süreci bitene kadar faaliyetlerin durdurulması” sonucu çıktı. Ancak, bu sırada şirkete Orman Müdürlüğü tarafından yer tahsisi yapıldığı ortaya çıktı. 14 Mart’ta keşfe giden bilirkişi heyetini Artvinliler 1.5 kilometrelik insan zinciriyle karşıladı. Bu sürede yüzlerce Artvinliye madene karşı çıktıkları için soruşturmalar ve davalar açıldı.

Artvin Kafkasör Yaylası Cerattepe’de işletilmek istenen altın madenciliğine karşı “ÇED olumlu raporunun iptali ve madencilik faaliyetlerinin durdurulması” istemiyle açılan dava kapsamında tüm Artvin’in ve yaşam savunucularının beklediği bilirkişi raporu haziran ayında yayımlanmıştı. ÇED raporunu olumlu bulan bilirkişi heyeti madenin çevreye zararının az olacağını savunmuştu. Artvin halkı ise raporun ardından “Artvin’in bilirkişisi Artvin halkıdır” diyerek madencilik faaliyetlerine izin vermeyeceklerini açıklamıştı.

DAVADAN DAKİKA DAKİKA

14.00 Avukatlar reddihakim talebinde bulundu. Salon boşaltıldı.

13.49 Avukat Bedrettin Kalın. Buradan çıkacak kararı biliyorlar. O yüzden bu kadar polis yığıldı. Artvinlilerin bu karara tepkisini önlemek için polis yığıldı sonra da Cerattepe'ye iş makineleriyle çıkılacak.

13.35 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı avukatları ÇED olumlu raporunun hukuka uygun olduğunu öne sürdü.

13.25 Uğur Bayraktutan, mahkemenin tarafsız olmadığı, kararı siyasi iktidarın önceden bildiğini söyledi. Bayraktutan, mahkemeden bu ithamlara açıklık getirmesini istedi. Ancak mahkemede başkanı "Bu konuda delilleriniz varsa usuller bellidir, başvurun" dedi.

12.46 Prof. Dr. Doğan Kantarcı: Önünüze gelen bilirkişi raporu hem bilim hem de bilim ahlakı bakımından kabul edilebilir değildir.

12.21 Marmara Üniversitesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu mahkemeye 12 sayfalık hukuki görüşünü sundu.

11.45: Duruşmaya 15 dakika ara verildi.

11.31 TMMOB YK Üyesi Cemalettin Küçük: Bilirkişi raporu bilimle ve mühendislikle alakası olmayan bir metindir. Alıntı metinlerden oluşturulmuştur. Daha önce verilmiş olan bilirkişi raporlarının değerlendirilmesi gerekir. Bu raporu ben hoca olarak değerlendirsem notum sıfır olur. Ders tekrarı yapması gerekir.

11.12 Avukat Mehmet Horuş, Bergama, Bakırtepe, Ulukışla gibi altın madenciliğinin yapıldığı yerlerden emsal mahkeme kararlarını sunarak Cerattepe için yeniden bilirkişi keşfi yapılmasını ve mahkemenin de kararını bundan sonra vermesini talep etti.

11.05 Avukat Mehmet Horuş da son bilirkişi raporunu eleştirerek, raporun kopyala yapıştır yöntemiyle hazırlandığını ifade etti.

Horuş şöyle devam etti: Bilirkişi raporu kendi ideolojik kalkınma anlayışıyla hazırlamıştır. Rapor, doğayı hammadde olarak gören bir anlayışla hazırlanmıştır. Sizin mahkemeniz de raporu iptal etmezse ideolojik bir karar vermiş olacaktır.

10:47 Cerattepe'de hem ÇED raporu ve hemnde Bilirkişi Raporlarını aynı üniversiteden (KATÜ) bilim insanlarının hazırladığını belirten avukat Kalın,  bu durumun şaibeli olduğunu,aynı üniversiteden olamayacağına dair Danıştay kararlarının mevcut olduğunu söyledi                         
Bedrettin Kalın: "Çoruh nehri yok edildi. Yukarı da da ormanlar yok edilirse Artvinlinin yaşayacak yeri kalmaz."

10: 30 Mahkeme heyetine Cerattepe müdahaleleri sırasında hastanenin çocuk servisine isabet eden gaz kapsülünün fotoğrafı gösterildi.

10: 16 Bedrettin Kalın, mahkeme heyetinin ÇED raporuna karşı yürütmeyi durdurma kararı vermemesini eleştirerek, Cerattepe'de yaşanan polis saldırısını mahkeme heyetine anlattı.

10:09:Kalın: “Maden faaliyetindeki en önemli sorun rezervin nasıl taşınacağı sorunuydu, bu sorunu çözmek üzere diğer ÇED raporuna teleferik projesi ekleniyor. Ancak bu teleferik projesinin eski ÇED raporuna eklenemeyeceğini, teleferik için yeni bir ÇED raporu alınması gerekiyor” dedi.

Bedrettin Kalın ÇED raporundaki eksikleri sıralayarak, "projeyi nereden tutsanız baştan savma" dedi
 

10:07:Kalın 2015 Haziran ayına gelindiğinde maden şirketinin Cerattepe ye çıkacak hiç bir yasal dayanağı olmamasına rağmen, şirkete yeni ÇED raporu verildiğini söyledi.

Kalın, daha önce yayınlanan bilirkişi raporlarını hatırlatarak, bilirkişi raporlarında 'Ya Artvin ya maden' dendiğini hatırlatarak mahkemenin bu raporlara dayanarak ÇED olumlu raporunu iptal ettiğini söyledi.

09:50:Avukat Bedrettin Kalın, Mahkeme heyetine Cerattepe madencilik sevdasının tarihini anlatıyor

09:45: Avukat Bedrettin Kalın, Rize İdare Mahkemesnin daha önce iptal ettiği ÇED raporuyla, ardından şirket tarafından küçük değişikler yapılarak hazırlanan ÇED raporunun birbirinden farklı değerlendirilmemesi gerektiğini ifade etti. Kalın, bölgenin özelliklerini anlatarak, özen gösterilmesi gereken bir bölge olduğunu söyledi 

09:40: Avukatlar halkın ve müdahillerin adliye önüne gelmesi davaya katılması yönünde ısrar
ederken mahkeme başkanı talepleri kabul etmedi, “duruşmaya başlayalım savunmanızı yapın” dedi

09:30Mahkemeye katılan bir vatandaş ise söz alarak “tehdit altındayız akşamdan beri” diyerek tepki gösterdi    

09:20 Mahkeme başkanı da; “Mahkemeyi kimse baskı altına alamaz, böyle birşey yok, duruşma aleni açık yapılıyor, ama 150 kişiye söz verme şansımız yok yargılama düzzeni olmaz, orada yaşanan ifadeler tehditler bizi bağlamaz” dedi              

09:15Davada söz alan Avukat Bedrettin Kalın, ‘Vatansever Rizeli Gençler’ imzalı bildiriyi okuyarak “Güvenliğimiz yok, saldırı altında mıyız bilmiyoruz, Fındıklı’da durdurulan ama tutulan müdahillerin mahkemedeki konumu ne olacak?” diye sordu.  Kalın davaya vatandaşların alınmamasını eleştirerek bu tutumun mahkemeyii baskı altına aldığını ve adil yargılama olmayacağını söyledi    

09:05Davada söz alan Avukat Mehmet Horuş “Milletvekilleri yolda kolluk güçleri tarafından tutuluyor, avukatlar 3 kere arandı. Rize ve Artvin valisinin tehditleri var. Davanın ertelenmesini istiyoruz uygun fiziksel koşullarda tekrar yapılmasını istiyoruz, adil yargılama istiyoruz. Bu baskı altında karar verilmesini adil yargılanma görüntüsünün zedeliyeceğini düşünüyoruz” dedi   

Davaya CHP İzmir Milletvekili Zeynep Altıok,  İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, Ankara Milletvekili Necati Yılmaz, Çanakkale Milletvekili Muharrem Erkek, Edirne Milletvekili Erdin Bircan, Ordu Milletvekili Seyit Torun, Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Bekaroğlu, Giresun Milletvekili Bülent Yener Bektaşoğlu, Artvin Milletvekili Uğur Bayraktutan, Bağımsız Milletvekili Aylin Nazlı Aka,  ÖDP Başkanlar Kurulu Üyesi Alper Taş katıldı.