Taksit taksit büyüyüp borç altında peşin peşin ezileceğiz!

Bülent FALAKAOĞLU
İstanbul

Başbakan Binali Yıldırım’ın bir süredir gündemde olan kredi kartları ve kredilere ilişkin alınan yeni kararları açıklaması sonrası yeni sorular gündeme geldi: Uygulama ekonomiye can verir mi uygulamanın bedeli ne olur?
Yeni uygulamaya göre kredi kartında 9 ay olan taksit sayısı 12 aya çıkarılacak. Kredi kartı borcu ve ihtiyaç kredileri 72 aya kadar yeniden yapılandırılabilecek. Hükümet taksit sayısının artmasının tüketimi artıracağını ve tüketimin de ekonomiyi canlandıracağını var sayıyor. Taksitle ekonomik büyümeye gaz vermeyi düşünüyor. 
Taksit sayısının artmasının harcamaları artırdığı kesin. Sınırlamasının uygulandığı 2.5 yılda taksitli alış veriş rakamındaki azalış bunun kanıtı. Sınırlama getirilmeden önce 48 milyar lira olan taksitli kredi kartı harcamaları şimdi 36 milyar liraya inmiş durumda. 
Eğer kısıtlama getirilmeseydi 48 milyar lira düşmez hatta aradan geçen 2.5 yıl zarfında 56 milyar lira düzeyine rahatlıkla erişirdi. Çünkü taksit sayısı arttıkça vatandaş daha bir satın alabilir oluyor, harcama isteği daha bir artıyor. Taksit sayısı artıkça vatandaşa alınan mal veya hizmet bir o kadar düşük fiyatlı görünüyor. Örneğin 600 liralık bir ürünü bir seferde ödeyip alamayacak biri, işin ucunda 12 taksit olunca “Hem ‘ne olacak ayda 50 lira’ deyip düşük görme psikolojisi ile hem de ‘50 lirayı ödeyebilirim’ duygusuyla ürünü satın alıyor. Satıcı da zaten vatandaşın dikkatini toplam fiyattan çok, aylık taksitin ne kadar düşük olduğuna yönlendiriyor. Hem ihtiyaç hem de alma hevesi nedeniyle müşteri de, toplama bakmak yerine, düşük taksiti görmeyi tercih ediyor. 
Taksitin satın almayı kolaylaştırması ve fiyatı düşük göstermesi nedeniyle vatandaşa cazip göründüğünü bilen hükümet de adeta buraya oynuyor. 

20 MİLYARI TÜKETTİRME HEDEFİ

Yukarıda belirttiğimiz üzere 56 milyara çıkacak taksitli alış veriş rakamının şu an 36 milyara düşmüş olması nedeniyle hükümet aradaki 20 milyar liralık tüketimi yeniden kışkırtmanın peşinde. Çünkü söz konusu rakam piyasalarda bir canlanma yaratacak büyüklükte. Bu nedenle hükümet de 2.5 yıl önce kredi kartları ve tüketici kredilerine getirilen kısıtlamaları kaldırmaya hazırlanıyor. 
Peki hükümet kısıtlamayı neden getirmişti? Bunun iki sebebi vardı. Bir; kredi kartıyla uzun vadeli ve taksitli borçlanmanın ithal ürünlere yönelik talebi ve böylece cari açığı artırması. İki; tehlike sinyalleri veren ailelerin borçlanma durumunun, ailelerin dağılmasına yol açacak boyuta gelmesini engellemek. 
Şimdi ne oldu da hükümet adım attı? Bunun da iki sebebi var. Birincisi... Enerji ve emtia fiyatlarındaki hızlı gerileme Türkiye’nin cari açığını da önemli ölçüde azalttı. Bu da hükümete cesaret verdi. İkincisi... Ekonomi bir türlü canlanmıyor yeniden tüketim ipine sarılmak zorunda kalındı. 

Kredi kartı limiti 5.200 TL oldu, taksit sayısı 12 aya çıktı

HÜKÜMET RAHAT YA VATANDAŞ

Aradan geçen 2.5 yıllık süreçte, kısıtlama borçların artış hızını frenlese de, borçlar yine de arttı. Azalan tek şey kredi kartı harcamalarıydı. Örneğin bu süre zarfında taksitsiz kredi kartı harcamaları 7 milyar arttı. 36 milyar liradan 43 milyar liraya yükseldi. 
Taksit sayısı arttıkça tüketicinin üstlendiği borç daha da büyüyecek. Vatandaş daha uzun vadeyle daha yüksek aylık borcun altına girecek.
Bu aslında sorun demek. Çünkü Türkiye’de borçluların yüzde 70’i yakını düşük gelirliler. Artık borçlarını ödeyemez hale gelmiş durumdalar. Giderek daha az kişi daha hızlı bir şekilde borçlanıyor. Borcunu ödeyemez duruma düşenlerin sayısı artıyor. Taksit kısıtlamasının kaldırılmasıyla hane halkının harcamaları ve borçluluğu artıracağı gibi yaşanan sorun daha da büyüyecek.  
Hükümetin zorunlu bireysel emeklilik kesintisiyle tasarrufları artırma eylemiyle çelişen yeni düzenleme kısa vadede ekonomiye can verse bile uzun vadede emekçilerin soluğunu kesecek cinsten!

TELEFONA TAKSİT YOK

Ekonomi Koordinasyon Kurulu toplantısında tüketici kredileri ve kredi kartlarına ilişkin yenilik ve değişikliklere göre telefona taksit yok. Telekomünikasyonla ilgili harcamaların yanı sıra akaryakıt, gıda ve yemek, hediye kart, hediye çeki ve benzeri şekillerde herhangi bir somut mal ve hizmeti içermeyen ürünlerin alımlarında taksit yasağı uygulaması sürecek. 

BİLGİSAYARDA TAKSİT SAYISI DÜŞTÜ

9 aylık genel taksit sınırına tabi tutulan elektrik elektronik eşya (Beyaz eşya hariç) ve bilgisayar alımlarında ise taksit sınırı 6 ay olacak. Hava yolları, taşımacılık, seyahat acenteleri, konaklama, sağlık ve sosyal hizmetlerle ilgili harcamalar, sağlık ürünü alımı, dernek ödemeleri ve vergi ödemelerinde 9 ay taksit sınırı sürecek. Yurt dışında yapılan harcamalar, alkollü içecek, kozmetik ve ofis malzemesinin yanında doğrudan pazarlama ile ilgili alımlar taksit yasağına tabi tutulacak. 
Kurumsal kartlarla yapılan mal ve hizmet alımlarında 9 ay olan genel taksit sınırı ise 12 aya çıkarılacak.

GELİRİN 4 KATI HARCANABİLİR

Vatandaşlar, kredi kartı gelirinin 4 katıyla sınırlı kredili alışveriş yapabilecek. 1000 lira geliri varsa 4 bin lira sınırı uygulanacak. Geliri belirlenemeyenlere, 1000 lira olan alt limitte de değişiklik yapıldı. Asgari ücret 1300 olduğu için bu rakam da 1300 liraya çıkarıldı. Böylece 1300 liranın 4 katı olarak, en az kredi kartı kullanma limiti de 5 bin 200 liraya çıkmış oldu.

YENİ DÜZENLEMEDE NELER VAR?

- Kredi Kartı Taksitlendirme sınırı dokuz aydan 12 aya çıkartıldı.
- Kredi kartı borçları 72 aya (6 yıl) kadar yeniden yapılandırılacak.
- Tüketici kredilerinde azami vade 36 aydan 48 aya (4 yıl) çıkarılacak.
- 100 bin TL’ye ev alan bir kişi, 80 bin liralık banka kredisi çekebilecek.