10 soruda Kolombiya barış süreci

Kolombiya’da hükümet ile FARC (Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri) arasında, 52 yıldır süren çatışma sürecini sonlandırmak için yürütülen müzakerelerin sonunda nihai anlaşmaya varıldı. Anlaşma Pazar günü referanduma sunulacak ve onaylanması durumunda yarım asırlık savaş sona ermiş olacak. BBC Türkçe, barış süreci ile ilgili olrak öne çıkan sorulara yanıt aradı. 

1) DEVLET-FARC ÇATIŞMASI SÜRECİ NEDEN VE NASIL BAŞLADI?

Kolombiya’da 1948’de, Liberal Parti liderinin bir suikast sonucu öldürülmesiyle Liberal Parti ve Muhafazakâr Parti yanlıları arasında bir iç savaş patlak verdi. La Violencia (Şiddet) dönemi olarak adlandırılan bu iç savaş döneminde Komünist Parti ve sol örgütler yoksul köylüler arasında güç kazanmaya başladı.

Bu süreçte Komünist Parti yoksul köylülere kendi kontrollerindeki tarım alanları oluşturma ve devlet destekli toprak sahiplerinin saldırılarına karşı ‘öz savunmalarını’ geliştirme çağrısı yaptı. Bu kapsamda 1964’te bir kırsal bölgede Marquetalia Cumhuriyeti olarak adlandırılan, bir komünal alan oluşturdu. Bunu sistem için büyük bir tehdit olarak algılayan iktidar, ordu güçlerini bu bölgede yaşayanların üzerine gönderdi. Bu saldırıya karşı çıkan, çatışmalar sonrası hayatta kalıp ormanlık alanlara çekilen bir grup Komünist Parti mensubu silahlı mücadeleye yönelme kararı aldı. Bu da FARC’ın oluşumunu sağladı. 

2) ÇATIŞMALARIN ÜLKEYE ‘MALİYETİ’ NE OLDU?

Yarım asırlık çatışmalar boyunca yaklaşık 220 bin kişi yaşamını yitirdi.

6 milyondan fazla kişi evlerinden ayrılmak zorunda kaldı.

Uyuşturucu kartelleri ve dönem dönem devletin bazı birimleri ve ABD’ye bağlı güçlerle de birlikte çalışan birlikte çalışan bu örgütlerin saldırılarında on binlerce kişi yaşamını yitirdi. Yaşamını yitirenler arasında sendikacılar, siyasetçiler ve gazeteciler de bulunuyor.

Barıştan sonra FARC gerillaları neler yapacak?

3) BARIŞ SÜREÇİ NASIL BAŞLADI?

1980’lerden 2000’lere kadar çeşitli barış süreci denemeleri yaşandı ancak bunlar başarısızlıkla sonuçlandı. 2010’da iktidara gelirken de FARC’la mücadele sözü veren, iktidarının ilk aylarında da FARC’ın üzerine operasyonlarla giden Juan Manuel Santos, kısa süre sonra müzakere siyasetine doğru yöneldi.

Son barış süreci 2011’de başladı. 2012’den sonra görüşmeler kamuoyuna açık şekilde sürdürüldü.

4) ELİNİ TETİKTEN İLK ÇEKEN KİM OLDU?

İlk olarak FARC tek taraflı ateşkes ilan etti. Hemen ardından Kolombiya ordusu da örgüte yönelik operasyonlarını durdurdu. Bu tek taraflı ateşkesler dönem dönem çöktü. Ancak buna rağmen müzakere masası devrilmedi. Çift taraflı ateşkes ancak Temmuz 2016’da geldi.

5) ARABULUCULAR KİMDİ VE İŞLEVLERİ NEYDİ?

Barış sürecinin resmen başlamasından önceki dönemde Venezuela eski devlet başkanı Hugo Chavez’in FARC ve Kolombiya devleti arasında temas sağlanması için aracılık yaptığı biliniyor. Kamuoyuna bildirilerek yapılan ilk resmi formattaki görüşme ise Norveç’in başkenti Oslo’da gerçekleştirildi. Görüşmeler daha sonra Küba’nın başkenti Havana’da sürdü.

Müzakereler resmi olarak başladıktan sonra taraflar iki garantör yabancı ülke seçti. Bu ülkeler, Küba ve Norveç oldu.

Bunun dışında iki de ‘kolaylaştırıcı’ ülke belirlendi.

FARC Venezuela’yı, Kolombiya hükümeti ise Şili’yi seçti.

FARC gerillaları barışı şarkılarla ve danslarla kutluyor

6) SÜREÇ SIRASINDA ŞİDDET TAMAMEN DURDU MU?

Hayır. Şiddet olayları önceki dönemlere göre önemli oranda azalsa da dönem dönem operasyonlar, saldırılar ve çatışmalar yaşandı. Bunlar süreci krize soksa da, müzakereciler bu krizlerden çıkmayı başardı. Temmuz 2016’da gelen çift taraflı ateşkesle, şiddet hemen hemen tamamen sona erdi.

7) KAMUOYU BARIŞ SÜRECİNE NASIL BAKIYOR?

Kamuoyu yoklamaları halkın büyük bir bölümünün sürece destek verdiğini ortaya koyuyor.

Ancak anlaşmaya karşı kampanya yürüten gruplar ve FARC’ı affetmeyi kabul etmeyen bir toplumsal kesim bulunuyor.

8) UZLAŞMA HANGİ BAŞLIKLARDA GERÇEKLEŞTİ?

Barış süreci altı başlık üzerinden yürüdü.

Bunlar şöyle: Toprak reformu, siyasete katılım, silahsızlanma, yasa dışı uyuşturucu sorununa çözüm, kurbanların hakları, barış anlaşmasının uygulanması.

Müzakereler kapsamında ilk olarak toprak reformu konusunda uzlaşmaya varıldı ve adım adım diğerleri geldi. Bu son anlaşma artık uygulanma aşamasının teyidi oldu.

9) SİLAHSIZLANMA HANGİ AŞAMADA VE NASIL GERÇEKLEŞECEK?

Silah bırakma sürecin son aşamasında, yani bu hafta imzalanan nihai anlaşmadan sonra hayata geçirilecek. FARC gerillaları, anlaşma kapsamında belirlenen 20 ‘geçiş bölgesine’ ve sekiz kampa giderek silahlarını bırakacak.

Gerillaların güvenliğini sağlamak üzere hiçbir sivilin bu alanlara girişine izin verilmeyecek.

Yaklaşık 7 bin gerillanın, önümüzdeki altı ay içerisinde silah bırakma sürecini tamamlamış olması gerekiyor. Nisan 2017’ye kadar ‘geçiş bölgeleri’ kapatılacak ve FARC gerillaları sivil hayata dönecek.

10) FARC’A BUNDAN SONRA NE OLACAK?

FARC anlaşma kapsamında bir siyasal partiye dönüşecek. Bu parti 2018’de gerçekleştirilecek milletvekili seçimlerine katılabilecek. İlk yasama döneminde partiye, ne oranda oy alırsa alsın Kongre’de en az 10 sandalye ayrılacak. (DIŞ HABERLER)

FARC ile Hükümet arasındaki barış anlaşması resmen imzalandı