Doğum kontrol araçlarını tanıyor musunuz?

Bin yıllardır kadınlar kaç çocuk doğuracaklarına, nasıl doğuracaklarına kendileri karar verebilmek için mücadele ediyor. En ilkelinden en modernine onlarca doğum kontrol yöntemi geliştiriyor, devletlerin kimi zaman nüfusu artırmak kimi zaman da azaltmak için doğum kontrol yöntemlerine ilişkin uyguladıkları denetleme politikalarına rağmen bildiklerini okuyorlar!
Lakin bildiğini okumak her zaman işe yaramayabiliyor. 
Doğum kontrolüyle ilgili araştırmalar gösteriyor ki Türkiye’de doğum kontrolüne erişim hala çok büyük bir problem. Halen her 4 kadından 1’i isteği dışında gebe kalıyor. Ve halen en sık kullanılan doğum kontrol yöntemi “geri çekilme” yöntemi. E bu aslında gerçek bir kontrol yöntemi olmadığı için bu yöntemle korunmaya çalışan kadınların 4’te 1’i ilk yılda gebe kalıyor.
Peki, hangi yöntem sizin için en uygunu? Aile Sağlığı Merkezleri’ne yöntemler hakkında bilgi sahibi olarak giderseniz bu soruya doktorunuzla birlikte yanıt vermeniz kolaylaşır düşüncesiyle size bir rehber hazırladık: 

GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ HAPLAR
İçinde kadınlık hormonu olan bu haplar yumurtlamayı engelleyerek gebelikten korur. Her gün aynı saatlerde 1 tane alınır. Paketteki 21 hap bitikten sonra 7 gün ara verilip 8. gün yeni bir pakete başlanır. Adetin ilk 5 günü içinde başlandığında hemen koruma sağlar. Doğru ve düzenli kullanıldığında yüzde 99 güvenlidir. 

RAHİM İÇİ ARAÇ (RİA-Spiral)
Rahim içine yerleştirilen ve değişik şekilleri olan bu küçük araçlar kadın yumurta hücresinin sperm tarafından döllenmesini ve rahme yerleşmesini engeller. Koruyuculuğu, uygulama sonrası hemen başlar. 10 yıl süreyle gebelikten korur. Doğru ve düzenli kullanıldığında yüzde 99’dan fazla etkilidir. Adet kanamasının miktar ve süresinde artışa neden olabilir. Bu tür yan etkileri olmayan hormonlu RİA’lar da vardır. 

GEBELİĞİ ÖNLEYEN İĞNELER
Ayda ya da üç ayda bir, kas içine uygulanan, içinde kadınlık hormonları bulunan iğnelerdir. Yumurtlamayı engelleyerek gebelikten korur. Doğru ve düzenli kullanıldığında yüzde 99 etkilidir. Kullanıldığı süre içinde adet düzensizliği ve ara kanamalar, bir yılın sonunda da geçici adet kesilmesi görülebilir.

KOLA TAKILAN ÇUBUK
Kolda cilt altına yerleştirilen ince, yumuşak silikondan yapılmış bu kapsüller bu konuda eğitim almış hekim tarafından uygulanır. Koruyuculuğu hemen başlar ve üç yıl sürer. Etkinliği yüzde 100’e yakındır. Kullanıldığı süre içerisinde adet düzensizliği ve ara kanamalar, bir yılın sonunda da geçici olarak adet kesilmesi görülebilir.

KADIN KONDOMU
Kadının cinsel ilişki öncesinde haznesine yerleştirdiği, yumuşak ve ince poliüretandan yapılmış esnek bir kılıftır. İlişki sırasında meni sıvısının hazneye dökülmesini engelleyerek gebelikten korur. Doğru kullanıldığında yüzde 95-98 etkilidir. HIV/AIDS dahil cinsel yolla buluşan enfeksiyonlara karşı koruyucudur. Kullanmak için muayene ya da reçete gerekmez, ama uygulaması biraz zordur. 

TÜPLERİN BAĞLANMASI
Kadın yumurta hücresi ile erkek tohum hücresinin buluşması ve birleşmesini engelleyerek gebelikten korur. Doğurganlıklarını sona erdirmek isteyen çiftler için en etkili yöntemlerden biridir. Geriye dönüşü olmadığı için bu yöntemi kullanmaya iyi düşünerek karar vermek gerekir. 

SPERMİSİTLER
Krem, köpük, köpük tablet, fitil, sünger ya da jel gibi değişik şekilleri olan kimyasal maddelerdir. Spermleri etkisiz hale getirir ve rahim ağzından geçmelerini engeller. Cinsel ilişkiden 10-15 dakika önce hazne derinine yerleştirilir. Tek başına etkinliği, kullanıcı başarısına göre yüzde 71-82 arasında değişmektedir. Kondom ile birlikte kullanıldığında, gebeliğe ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı daha etkin koruma sağlar. Kullanmak için muayene olmak ya da reçete gerekmez. Bu da kadın kondomu gibi uygulaması deneyim gerektiren bir yöntemdir. 

ERTESİ GÜN HAPI
Bu yöntem, korunmasız ya da yetersiz korunma ile gerçekleşen bir cinsel ilişkiden sonraki ilk 72 saat içinde etkili olur. Bu amaçla ülkemizde kullanılan iki çeşit hap var. Biri, östrojen ve progesteron hormonları içeren 4 haplı pakettir. Diğer hap ise sadece progesteron hormonu içeren 2 haplı pakettir. Doğru kullanıldığında olası gebeliği yüzde 75-95 oranında önleyebilir.
Ama unutmayın, sadece acil durumlarda kullanılmalıdır.

GELENEKSEL YÖNTEMLER
Hazneyi Yıkama: Cinsel ilişkiden sonra hazneyi yıkayıp, meniyi temizlemek gebeliği önlemeye yaramadığı gibi vajinanın doğal ortamını bozduğu için enfeksiyonlara yol açar. 
Hazneye çeşitli maddeler koyma: Bazen kadınlar cinsel ilişki öncesinde haznelerine meni içindeki spermleri etkisiz kılmak için çeşitli maddeler yerleştirir. Limon suyu, sirke emdirilmiş pamuk ya da bez ile bunlara benzer çeşitli maddeler, gebeliği önleyemeyeceği gibi kadının haznesini tahriş eder, çeşitli enfeksiyonların gelişmesine zemin hazırlar. 

ZARARI YOK, FAYDASI ÇOK
Doğum kontrol hapları konusunda ise Türkiye’nin yüzde 30’unun hala efsanelere inandığı görülüyor.
O efsanelerden biri; “Doğum kontrolü bir daha çocuk sahibi olamayacağın anlamına gelir.” Yanlış! Doğum kontrolü bir daha asla çocuk sahibi olmamak değil, çiftler ne zaman planlıyorlarsa o zaman çocuk sahibi olmaları anlamına gelir. Üstelik bu, anne-bebek sağlığı açısından çok önemlidir. Doğum kontrolü plansız gerçekleşen gebeliklerdeki riskleri azaltır.
Bir başka efsane; “Doğum kontrol araçları/ hapları kadının vücudunda geri dönülmez etkiler bırakır.” Yanlış! Yöntemlerin hangisinin sizin için en iyisi olduğunu doktorunuzla birlikte kararlaştırdığınız durumda doğum kontrolü bedene zarar vermez, tam tersine yararları vardır. İngiltere’de Oxford Üniversitesi tarafından yürütülen ve The Lancet Oncology tarafından yayımlanan araştırma doğum kontrol haplarının kanıtlanmış faydalarını şu şekilde özetliyor:
-    Yumurtalık ve rahim kanseri riskinde yüzde 50-60 oranında azalma
-    Adet döneminde düzen
-    Adet kanaması miktarında azalma
-    Adet öncesi gerginlik tedavisi 
-    Adet ağrılarında azalma
-    Aknede iyileşme
-    Tüylenmede azalma
-    Cilt ve saç güzelliği
-    Over kistleri ve miyomda azalma
-    İyi huylu meme hastalığı riskinde azalma
-    Dış gebeliği engelleme
-    Ödem azaltıcı etki gösterme
-    Kemik yoğunluğunu artırarak kemik erimesini azaltma
-    Yumurtalık kistleri ve memedeki fibrokistik hastalıkların engellenmesine fayda sağlama