1893’te gömülen Haymarket kapsülü bulundu!

1 Mayıs’ın, işçi sınıfının uluslararası birlik ve mücadele günü olmasının nedeni olan 1886 Şikago Haymarket işçi eylemleri nedeniyle asılan 4 işçi önderi anısına hazırlanarak 1893’te toprağa gömülen ve içinde işçi mektupları, mahkeme belgeleri, sendika bildirilerinin bulunduğu zaman kapsülü olduğu tahmin edilen bir kapsül bulundu. 10 Ekim'de açılması planlanan kapsül ile ilgili John Rice’ın, Forest Park Review’da yayınlanan yazısı şöyle: 

Tarihin perdesi, Forest Home Mezarlığı’ndaki Haymarket Şehitleri Anıtı yakınında aralanıyor. Gönüllülerin oluşturduğu büyük bir ekip, yüz yıl önce anıtın yakınında gömülen bir zaman kapsülünü ortaya çıkarmak için uzun bir süredir çalışıyordu. Hafta sonu olumsuz hava koşullarına rağmen, büyük bir ilerleme kaydederek Haymarket şehidi Oscar Neebe’nin küllerinin bulunduğu düşünülen bir küp buldular. Küpün altında, zaman kapsülü olduğu düşünülen bir silindir keşfettiler. Geçtiğimiz pazartesi öğleden sonra çıkarıldı. 

İKİ YILDIR ARIYORLARDI

Yerel halk ve arkeoloji uzmanları bu keşif için iki yıldan fazla bir süre çaba gösterdiler.  

Emek tarihçisi Mark Rogovin ve Oak Park Halk Kütüphanesi araştırmacısı Bleue Benton zaman kapsülünden ilk defa 7 Kasım 1892 tarihli Şikago Tribune gazetesindeki bir yazıda bahsedildiğini keşfetmişlerdi. Bu yazıda kapsülün törenle anıtın köşe taşının altına gömüldüğünden bahsediliyor. 

Bahsedilen törende bir konuşmacı “İlerki nesiller bu kayıtları ortaya çıkarıp, onları okuyunca, böylesi bir barbarlığın 19. yüzyılda nasıl mazur görülmüş olabileceğini merak edecektir.” demiş.

“Barbarlık” Haymarket Meydanı’nda, 4 Mayıs 1886 tarihinde patlayan bir bombadan sorumlu gösterilen sekiz işçi sınıfı liderine nasıl davranıldığı olarak tarif edilebilir. Bomba doğrudan bir Şikago polis memurunu öldürdü. Diğer subaylar ve protestocular patlama ardından süren kaotik durumda öldürüldü. Bombacının kimliği bugüne kadar açığa çıkmadı.

KAPSÜL 6 KASIM 1892’DE GÖMÜLDÜ

Bununla birlikte, Haymarket işçi liderlerinin duruşmasından sonra, sanıkların dördü idam edildi. 1893 yılında, Öncü Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, onları onurlandırmak için bir anıt dikti. Anıtın yapımı öncesinde, kapsül 6 Kasım 1892 tarihinde toprağa gömüldü. 

Öncü Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği kapsülün içeriğini listeledi. Kapsül Haymarket dönemindeki Chicago gazeteleri makalelerini içermekte. Bira Mayacıları Birliği No 18, İlerici Sigara İşçileri Birliği 160 ve Kadınlar Terzi Birliği de dahil olmak üzere birçok sendikadan çeşitli belgelerin olduğu uzun bir liste de bulunuyor. Rapora göre, Sosyalist Erkekler Korosu’ndan, Alman Kadınlar Derneği’nden ve diğer emek örgütlerinden belgeler de var.

Son olarak, daha kişisel eşyalar: şehitler tarafından yazılmış mektuplar ve aile fotoğrafları. İçindekiler listesi uzun. “Anarşistlerin Büyük Davası, 1886” mahkeme belgelerinden oluşan büyük bir koleksiyon var. Bu belgeler gelecek nesiller tarafından okunması umuduyla defnedildi.

Rogovin, kapsülün varlığını öğrendiği zaman, bölgedeki arkeologlarla temasa geçerek yerini keşfetmek için çaba gösterdi. Lake Forest College profesörü ve araştırmacı olan Dr. Rebecca Graff, bu çabaya öncülük etti. “Benimle Illinois Emek Tarihi Topluluğu temasa geçti” dedi Graf: “Benden aslında bir şey bulmam istendi. Bu gerçek bir zevkti, böylesi bir işbirliği keyifliydi”

KAPSÜL NASIL BULUNDU?

Geçtiğimiz yaz, Graff mezarlığa yeraltı radarı getirdi ve anıtın güneye bakan tarafını taradı. (Zaman kapsülleri geleneksel olarak anıtların güneybatı köşesine yakın gömülüdür). Kapsülün boyutunu eşleşen bir nesne bulundu. Ve bunu gün ışığına çıkarmak için hazırlıklar yapıldı. En sonunda, tüm izinler sağlandıktan ve mezarlığın kutsallığı güvence altına alındıktan sonra, kazı çalışmaları geçtiğimiz cumartesi günü başladı.

İşçilerin ücretleri ve ekipmanları Lake Forest College ve De Paul Üniversitesi tarafından karşılandı. Kazı, Lake Forest’tan gelen 13 ve De Paul’den gelen 7 öğrenci tarafından 1 Ekim sabahı başladı. Öğrenciler, kent arkeologları olan Profesör Graff De Paul ve meslektaşı Profesör Jane Baxter tarafından yönlendirilip denetlendi.

Öğrenciler ilk olarak yüzeydeki toprağı eleyerek, mermer ve ziyaretçilerin bıraktığı eşyaları buldular. Bunlar normalde karşılaştıkları şeylerdi, çömlek kırıkları, düğmeler, sikkeler. Ama onlar çok daha büyük ve önemli bir şey aramaktaydı.

TARİHE DEĞEN VURUŞ 

Krause, tabiri caizse ilk “başarılı” vuruşu yapan oldu. Onun kazması aniden küple buluştu. Bunun Haymarket davası sonucu idam edilmeyip 1916’da yaşamını yitiren Oscar Neebe’nin küllerinin bulunduğu küp olduğuna inanılıyordu. Bu küp bir silindirin üzerinde yer alıyordu. Krause ve diğerleri küpü kısmen ortaya çıkartıp, bir kenara koydu. Sonra silindirin etrafını özenle kazdılar. Krause silindirin altını bulan ilk kişi oldu. 62 santimetre yüksekliğinde ve 30 santimetre genişliğinde bir cisimdi. Beyaz mermerden bir kapak ile kapatılmış, taştan yapılmış olduğu ortaya çıktı.

Krause’nin öğretmeni, Profesör Baxter, “Arkeolojik bir açıdan bakıldığında, bu çok önemlidir. Bu kapsülü yerleştiren insanlar bizleri düşünüyordu” dedi.

Bu işle sadece akademisyenler ilgilenmiyordu. Ayrıca, Nikola Egedus, Marangozlar Birliği’nin bir üyesi cumartesi günü bu proje üzerindeydi. Kazıya o da katıldı. Yardım etmek için pazar günü tekrar döndü. Pazartesi günü, işe gitmeyip ve mezarlığa gitti.

SİLİNDİRİN İÇİNDE NE VAR?

Egedus “Ben anıt hakkında daha fazla bilgi öğrendim” dedi ve anıtın restorasyonu için sendikasının yerel örgütünün bağışta bulunduğunu belirtti. 

Stephanie Fortado, Illinois Emek Tarihi Topluluğu yöneticisi de yetkililerle beraber kazı çalışmasındaydı: “Bu kadar çok insanın buraya zamanlarını ayırmasından dolayı süper şanslıyız.” 

Silindirin içinde neler var? Bu haber yayına girerken, bu konu hala gizemini koruyordu. Ama sonuç ne olursa olsun, pek çok öğrencinin ve gönüllünün işbirliği ile tarihin işçilere karşı “barbarlığın” mazur görüldüğü bir döneminden öğrenilecek birçok dersin olduğunu gösteriyordu. 

(Çeviren: Ekim Kılıç)

HAYMARKET İŞÇİ EYLEMLERİ

ABD’de 1 Mayıs 1886 günü 10’dan fazla kentte yüz binlerce işçinin katıldığı gösteriler yapıldı. 3 Mayıs 1886 günü Şikago’daki International Mc Cormick Harvester fabrikasının sahibi, fabrikasındaki grevi kırmayı denedi. Grevci işçiler, grev kırıcıları fabrikaya sokmadı. Polisin grevcilerin üzerine açtığı ateş sonucunda 4 işçi öldü. Olayları protesto etmek için 4 Mayıs 1886 günü Şikago Haymarket Meydanı’nda bir protesto gösterisi düzenlendi. 

Gösteri olaysız biçimde sürerken polis saldırdı. Kimin tarafından atıldığı belirlenemeyen bir bomba, polis şefinin ölmesine ve çok sayıda polisin yaralanmasına yol açtı. Bu sırada polisin göstericiler üzerine açtığı ateş sonucunda 10 kişi öldü, 50 kişi yaralandı. 8 işçi önderi ise tutuklandı. Tutuklananlardan 4’ü; Albert Richard Parsons, August Spies, Adolph Fischer ve George Engel asılarak öldürüldü. Cenaze törenlerine ise 600 bin işçi katıldı.