‘Cari açık beklenenden az arttı’ sevinci yersiz

Bülent FALAKAOĞLU
İstanbul

Merkez Bankası, eylül ayı ödemeler dengesi rakamlarını açıkladı. Verilerin açıklaması ile birlikte yine ‘Cari açık beklenenden az geldi’ haberleri yayıldı. 
Evet, bir önceki yılın eylül ayına göre cari işlemler, 1 milyar 684 milyon dolar açık verdi. Piyasa beklentisi ise 1.9 milyar doların üzerindeydi.
‘Artı-azaldı’ tespitleri aslında tek başına bir anlam ifade etmiyor. Ayrıntıya bakmak lazım. Ayrıntılara bakıldığında cari açığın artması (beklenenden az olsa da) normal. Son aylarda ithalat üst üste yükseliyor ve ihracatın üzerinde artıyor. Yani Türkiye son aylarda daha az ürün ve hizmet satıp daha çok satın alıyor. Haliyle bu da açığı büyütüyor. 
Türkiye’nin enerji faturasının düşmesi açığı küçültüyor. 2016 yılının il 9 ayında, geçen yılın aynı dilimine göre enerji faturası yüzde 33 azalmış. Petrol fiyatlarının geçen yıla göre arttığı bir dönemde nasıl olmuş da Türkiye’nin enerji faturası 9 aylık dönemde geçen yıla göre  fatura 29 milyardan 19 milyar dolara inmiş. Türkiye yeni enerji kaynakları bulmadığına göre  
ihracatta, sanayi çarklarının dönmesinde, üretimde sıkıntılar yaşıyor demek.
İthalata ödenen rakamın düşmesine ‘iyi’ denebilir lakin ortada başka bir sorun olduğunu görmek gerekir. 

İŞÇİ ÜRETMEYE DEVAM EDİYOR

Türkiye ekonomisi dünyadaki ve bölgedeki gelişmelere bağlı olarak bir takım sıkıntılar yaşasa da üretimini sürdürüyor. İthalattaki artış bunun göstergesi. İthalat artışının üretimi artıracağı kesin. Üçüncü çeyrekte yavaşlayan büyümenin son çeyrekte yeniden hızlanması bekleniyor. İhracatın azaldığı bir dönemdeki büyüme beklentisi Türkiye’nin iç pazara yönelik üretimini sürdürdüğünün kanıtı.
Üretim sürmesine rağmen ‘kriz var’ denilerek işçilerin zam talepleri geri çevriliyor. Gelirlerin artmadığı bir ortamda da tüketim ya borçla oluyor ya da az oluyor. Her ne kadar ekonominin yaşadığı sıkıntıyı ‘içe üretim sıkıntısı’ olarak tanımlasak da aslında sıkıntı burada!

İHRACAT MİKTAR OLARAK AZALIRKEN İTHALAT ARTTI

Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı ihracat miktar endeksine göre eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat miktarı yüzde 3.6 azaldı. İhracat miktar endeksi 2016 yılı üçüncü çeyrekte bir önceki yılın üçüncü çeyreğine göre yüzde 0.2 azaldı.
İthalat miktar endeksi ise eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4.3 arttı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre sadece ‘yakıtlar’da yüzde 10.2 azaldı.
İthalat miktar endeksi 2016 yılı üçüncü çeyrekte bir önceki yılın üçüncü çeyreğine göre yüzde 0.5 arttı.