Ordu tartışmasına Trump benzini

Yücel ÖZDEMİR
Köln

Önümüzdeki dört yılın planını Hillary Clinton’un başkanlığına göre planlayan, bu nedenle de çok fazla değişiklik beklemeyen Avrupa ülkeleri, Donald Trump’ın seçilmesinden sonra, özellikle Avrupa ordusuna dair yaptığı planlara hız vermek istiyor. Trump’ın seçilmesinin ardından Avrupa Parlamentosu, AB’ye üye ülkelerin askeri iş birliğini güçlendirmesi için ‘ortak bir savunma gücü’ oluşturulması ve bir askeri operasyonel merkez kurulmasını içeren tavsiye kararını onayladı. 

8 KASIM SONRASI PLANLAR KARIŞTI

Trump öncesi Rusya ve Çin’in dünya siyasetindeki yükselişine, Ortadoğu, Doğu Avrupa ve Afrika’daki gelişmelere seyirci kalmak istemeyen Avrupa ülkeleri, gelişmelere daha çok NATO üzerinden müdahil olmayı öngörüyordu. Ancak, 8 Kasım’da ABD’de yapılan başkanlık seçimlerini kazanan Trump, seçim meydanlarında NATO’nun rolünün değiştirileceğini, ABD bütçesinden daha az bütçe ayrılacağını, bazı alanlarda kısıtlamalara gideceğini ifade etti. Trump ayrıca terör saldırısına uğrayan bir üye ülkeye yapılacak yardımın, ancak söz konusu ülkenin NATO’ya daha fazla bütçe ayrılmasıyla mümkün olabileceğini söyledi. 

Seçildikten 10 gün sonra NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile telefonda görüşen Trump, NATO’nun gelecekte de önemli bir örgüt olacağı konusunda genel sekretere güvence verdi. Alman basınında yer alan haberlere göre Stoltenberg, Trump’a NATO harcamalarının ülkeler arasında adil paylaşılmasını sağlayacağının sözünü verdi. NATO’nun giderlerinin yüzde 70’i ABD tarafından karşılanıyor.

AVRUPA GÜVENLİĞİYLE KENDİ İLGİLENSİN

Trump’ın tartışmaya açtığı bir diğer önemli nokta da Avrupa ülkelerinin kendi güvenliğini sağlaması gerektiği oldu. Kurulduğu 1949’dan bu yana SSCB’ye karşı ABD’nin liderliğini yaptığı NATO şemsiyesi altında birleşen Avrupa ülkeleri, güvenlikle ilgili pek çok sorunu da NATO’ya havale etmiş durumda. Trump’ın Avrupa ülkelerini kendi güvenlikleriyle ilgilenmeye çağırması aslında 1990’lı yıllarda Varşova Paktı’nın dağılmasından sonra yapılan tartışmaların tekrarı.

O dönem de Avrupa’nın artık kendi güvenliğini sağlaması gerektiği ifade edilmiş, ancak bu yönde fazla ilerleme sağlamamıştı. Bunda ABD’nin NATO dışında bir askeri örgütü istememesi büyük bir rol oynuyor.

ALMANYA: TRUMP HAKLI

Trump’un Avrupa’yı göreve çağırması bası AB ülkeleri tarafından, ABD’nin kendilerini yalnız bırakacağını ifade ederken, Almanya ise Trump’ın haklı olduğunu söyleyerek AB ordusunun kurulması konusunda adımların hızlandırılmasını istedi. 

Almanya Savunma Bakanı Ursula von der Leyen, Brüksel’de AB Savunma Bakanları toplantısından sonra yaptığı açıklamada, Trump’ın Avrupa’yı göreve çağırmasının doğru olduğunu ifade etti. Von der Leyen, bu nedenle AB’nin kendi güvenliğini sağlamak için çabalarını hızlandırması gerektiğini de dile getirdi. Ancak, bunun olabilmesi için AB üyesi ülkelerin tümünün onay vermesi gerekiyor. 

Brexit kararı alan İngiltere, uzun bir süre AB ordusunun kurulmasına karşı çıktı. Brexit kararından hemen sonra Almanya ve Fransa tarafından yapılan açıklamalarda, AB’nin ortak dış ve savunma politikası için zaman geçirmeden karar alması gerektiği ifade ediliyordu. Buna rağmen, İngiltere’nin resmi olarak AB’den ayrılmadan AB ordusuna onay vermeyeceği belirtiliyor. Yanı sıra, AB üyesi Baltık ülkeleri ve Polonya’nın da Avrupa’da NATO’nun yerini tutacak bir orduya soğuk bakacağı tahmin ediliyor. Bu ülkeler, Rusya tehdidini gerekçe göstererek ABD’nin NATO üzerinden bölgede olmasını istiyorlar.

Almanya-Fransa ekseninin başını çekmeyi planladığı Avrupa ordusunun ne kadar NATO’dan bağımsız olacağı ise belirsizliğini koruyor. Zira, daha önce bu ordunun NATO’nun altyapısını kullanması gerektiği dile getirilmişti.

AP, ORDUYA ‘EVET’ DEDİ

Avrupa Parlamentosu (AP), AB’ye üye ülkelerin askeri işbirliğini güçlendirmesi için ‘ortak bir savunma gücü’ oluşturulması ve bir askeri operasyonel merkez kurulmasını içeren kararı 25 Kasım’da onayladı. AP’de 255 ‘Hayır’ oyuna karşı 369 ‘Evet’ oyu ile kabul edilen kararda, üye ülkelere daha fazla savunma harcaması yapma çağrısı da yer almıştı. Karar tasarısında imzası bulunan liberal parlamenter Urmas Paet, amacını “Birlik’imiz büyük savunma zorluklarına karşı donanımlı değil. Avrupa, NATO’ya ve ABD’nin dayanışmasına bel bağlamaya devam ediyor” sözleriyle açıklamıştı. Bağlayıcılığı bulunmayan kararın 15-16 Aralık’ta yapılacak AB Liderler Zirvesi’nde ele alınması bekleniyor.