Yılda iki gün çalışan kurum: ‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü’
Kalıcı yaz saati uygulaması adım adım nasıl bugüne geldi? Tartışmalar Zimbabwe’den Sevgilerle'nin özel bölümünü hatırlattı.
Görkem Kınacı
İstanbul
Kalıcı yaz saati uygulaması, 2016 eylülünde Enerji Bakanlığının ‘kış saati artık uygulanmayacak’ kararıyla devreye sokuldu. Uygulama, günümüze (2 Ekim 2018) kadar yoğun tartışmalarla devam etti.
'İleri saat' uygulamasına yönelik tepkiler, kısalan kış günlerinde iyice yoğunlaştı. Gün daha doğmadan uyanıp karanlıkta evden çıkmak zorunda kalan çok sayıda kişi, başta taciz olmak üzere ciddi sorunlarla karşı karşıya kalıyor. Uygulamanın en büyük mağduru çocuklar ve emekçi kadınlar...
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı konu hakkında günde ortalama 40-50 şikayet geldiğini belirtmiş, konuyu gözden geçireceğini açıklamıştı. Kış saatine geçileceği umutları yaratan değerlendirmeden beklenen sonuç çıkmadı. Bakan Berat Albayrak’ın açıklaması gecikmedi: “Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, bilimsel raporlarla enerji tasarrufu sağladığı ispatlanan kalıcı yaz saati uygulamasından taviz vermeyecek."
KARMAŞIK ÇÖZÜM ARAYIŞLARI
Bu açıklama üzerine tepkiler daha da arttı, en azından çocukları uygulamadan kurtarmak için okulların ders saatini ertelemesi gündeme alındı. Ankara Bağımsız Milletvekili Aylin Nazlıaka, konu hakkında Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz ile görüştü. Sorunun il bazında çözülebileceği açıklandı ve konu yerel yönetimlere devredildi.
ÇOCUKLAR OKULA YA DA SERVİSE NASIL BIRAKILACAK?
Ancak okullarda ders saatlerinin ileri alınması gerçekleşirse, sorun daha da derinleşebilir. Çocuğunu okula ya da en kötü ihtimalle servise bırakmak zorunda olan emekçi aileler bu bir saatlik fark nedeniyle, ‘çocuklarını bırakma derdi’yle başbaşa kalacak.
İŞYERLERİ DE MESAİYİ BİR SAAT İLERİ ALSA...
İlk duyuşta sıcak karşılanan ancak başka sorunları bereberinde getirecek olan gündemdeki ‘ders zilini öteleme’ tartışmasına mesai saatlerini ileri alma tartışması eklendi. Valiliklerin talimatıyla kamu kurum ve kuruluşlarında mesai saatleri ileri alınabilir; fabrikalar, işletmeler, işyerleri de kendi yönetimlerinde böyle bir karar alabilir.
İÇİŞLERİ HALKIN YANINDA OLACAK MI?
Böylece Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının ‘tasarruf’ gerekçeli ısrarı nedeniyle vazgeçilmeyen uygulama bu ‘parlak’ fikirlerle boşa çıkarılabilir. Konu, halkın güvenliği ve huzuru olunca; Enerji Bakanlığının ısrarına İçişleri Bakanlığının ne dediği merak konusu?
TAKVİMLER DEĞİŞTİ, MEVSİM YİNE SONBAHAR
27 Eylül 2017'de Danıştay kalıcı yaz saati uygulamasını durdurdu. Uygulamaya karşı açılan davayı idari mahkeme ve Danıştay 10. Dairesi reddetmiş bunun üzerine karara itiraz edilip üst mahkemeye başvurulmuştu. Davayı inceleyen Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, bakanlığın yetkiyi aşan karar aldığını belirterek 'kalıcı yaz saati' uygulamasının yürütmesini durdurdu.
Ancak hükümetin uygulamadaki inadı bitmedi, karara yanıt gecikmedi. Dönemin Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ, Danıştay'ın sürekli yaz saati uygulamasını durdurmasının ardından, konuya ilişkin bir KHK çıkarılarak düzenleme yapılacağını duyurdu.
Dönemin Enerji Bakanı Berat Albayrak ise kararın hiçbir etkisi olmadığını sadece usulle ilgili olduğunu söyledi ve önceki yıl (2016 sonu ve 2017 başı) 540 milyon liralık bir tasarruf yapıldığını iddia etti. Ancak uzmanlar hiç de öyle düşünmüyordu...
SAAT TORBAYA GİRDİ
27 Ekim 2017'de Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu kararına göre, sürekli yaz saati uygulamasının bir yıl daha (28 Ekim 2018'a kadar) uygulanması kararlaştırıldı.
Uygulamanın sürekli hale gelebilmesi için 7 Kasım 2017'de bir adım daha atıldı. TBMM Genel Kurulunda görüşülen Torba Kanun'un 6. maddesinde yer alan düzenleme kabul edildi. Buna göre, 26 Aralık 1925 tarih ve 697 sayılı Günün Yirmidört Saat Taksimine Dair Kanun'un 2. maddesinde yapılan değişiklikle, Bakanlar Kurulu'na bir saati aşmamak koşuluyla ileri saat uygulama yapma yetkisi verildi.
KARANLIK SABAHLARDA SÜREKLİLİK KARARI
'İleri saat' uygulamasının devam ettirilmesine ilişkin son karar ise bugün (2 Ekim 2018) Resmi Gazete'de yayımlandı. Cumhurbaşkanı kararında, bütün yurtta uygulanan mevcut ileri saat uygulamasının (tüm yıl yaz saati, GMT+3) her sene, yıl boyu sürdürülmesinin kararlaştırıldığı belirtildi. Başka bir deyişle milyonlarca insan, -alınacak yeni bir karara kadar- karanlık kış sabahlarına mahkum edildi.
ZİMBABWE’YE SEVGİLER...
Konu hakkındaki onca tepki, bunca tartışma akıllara Zimbabwe’den Sevgilerle programının özel bir bölümünü getirdi. Kapatılan Hayatın Sesi Televizyonu’nda yayınlanan ve Oyuncu Sadi Celil Cengiz ve Şair Esnaf Çetin Tankoç’un sunduğu mizah programında saatleri ileri alma konusu gündeme gelmişti. Bugünkü tartışmalar hiç düşünülmese de 29 Mart 2015’te yayınlanan programda saatlerin ileri-geri alınması esprili bir şekilde gündem ediliyor. Programın özel kısmında ise halka ‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü’ soruluyor.
‘SAATLERİ AYARLAMA ENSTİTÜSÜ’
Kapatılan Hayatın Sesi Televizyonu çalışanlarından Serdar Canik’in halka mikrofon uzattığı bölümde, -videoda da izleyebileceğiniz gibi- saatlerin ileri ya da geri alınmasına birbirinden ilginç cevaplar geliyor. En eğlenceli kısımlarsa İstanbul Aksaray’da halka yöneltilen ‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü’ sorusuyla karşımıza çıkıyor. Vatandaş ‘enstitü’ye verip veriştirmekten geri durmuyor.
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü’ adlı romanının ismine gönderme yapılarak sorulan soru ve gelen yanıtlar bizi bu karanlık kış günlerinde biraz eğlendirebilir.
Zimbabwe’den Sevgilerle programının 29 Mart 2015 tarihli 19’uncu bölümünün tamamı:
