Bitmeyen bir yolculuk: Gide Gide

Geçtiğimiz yıl ağustos ayında kaybettiğimiz Ressam, Yazar ve Fotoğrafçı Fikret Otyam, arkasında geniş bir resim, kitap ve fotoğraf arşivi bıraktı. Türkiye’nin toplumsal, kültürel ve sanatsal birikimine eşsiz ve yeri doldurulamaz katkılarda bulunan Otyam’ın ardından, 90. yaş gününde, O’nu anmak üzere düzenlenen bu sergiye 44 sanatçı fotoğraflarıyla katılıyor.

Otyam’ın gezi yazılarına verdiği isimden adını alan sergi “Bitmeyen Bir Yolculuk: Gide Gide Fikret Otyam’ın Ardından”, sanatçının kızları Elvan Baransel, İrep Otyam Bilgiç ve Döne Otyam’ın girişimleriyle, Beşiktaş Belediyesinin desteği ve sanatçı dostlarının iş birliğiyle hazırlandı. 

BİZ DE ARDINDAN ‘GİDE GİDE’ DİYORUZ

Fikret Otyam’ın kızı Küratör Döne Otyam, babasına ve sergiye dair düşüncelerini Milliyet Sanat’tan Fisun Yalçınkaya’ya verdiği röportajında şöyle anlatıyor; Çok küçüktüm. Babamı nadir görürdüm. Hep seyahatteydi. Ankara’dayken de gazetede nöbette olurdu. Doğu ve Güneydoğu seyahatlerinden döndüğünde en güzel masallar, onun bu gezilerde yaşadıkları olurdu. En güzel şarkılar, derlediği türküler olurdu. Yayımlandığında ise bunları daha önce duymuş olmak bana mutluluk verirdi. Bir ayrıcalıktı. Ablalarım daha da hakimdi tabii konulara. Şimdi en büyük hatıra, arşivim. Onlardan dinlemek artık beni mutlu ediyor. Onun röportaj serileri ve fotoğrafları benim hayatımı yönlendirdi. İlgi alanlarımı, hayata bakışımı biçimlendirdi, tıpkı ablalarımda da olduğu gibi. Çok özel ve dolu dolu bir çocukluk yaşattı bana. Babamın ‘Gide Gide’leri bitmiyor. İşte şimdi biz de ardından ‘Gide Gide’ diyoruz. Sonrasında da torunları diyecek mutlaka.

Otyam, ressamlığa bir tabelacıda gördüğü renkli boyalar ve fırçaları görünce, fotoğrafçılığa ise ağabeyi Müzisyen Nedim Otyam’ın fotoğraf merakından etkilenerek gönül verir. Üç arkadaşıyla doğduğu yer Aksaray’da Foto Üç Yıldız’ı kurmuştu. 

1942 yılında Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Aksaray’a geldiğinde aynı zamanda, Halkevi Başkanı da olan babası Eczacı Vasıf Otyam’dan Halkevi’nin fotoğraf makinası, körüklü bir Folklander’ini ödünç alarak İsmet İnönü’nün fotoğrafını çekti. Böylece fotoğrafçılığa ilk adımını atmış olan Otyam, Akademiye başlasa da fotoğraf aşkından hiçbir zaman vazgeçmemişti.

GEVEZE BİR BÜLBÜL, ÇAPKIN BİR AŞK TÜRKÜSÜ...

1953-1996 yılları arasında Anadolu insanının yaşamını belgelediği fotoğraflarını “Fotoğraflarla Gide Gide” başlığı altında toplar ve sergiler. 1950’lerden itibaren çıkardığı söyleşi, gezi kitaplarına da aynı adı verir. “Gide Gide”. Otyam’ın yakın dostu Orhan Kemal, sanatçının fotoğralarını şöyle yorumluyor; “Bütün yazıları, çizgileri hatta fotoğraf çekimlerine rağmen Fikret Otyam bence her şeyden önce alabildiğine yakın bir dost... Bu dostluğun rengi, kokusu, tadı var. Mesela dallarda geveze bir bülbül, güneş vurmuş pırıl pırıl bir su, yamaçlarda yansıyan çapkın bir aşk türküsü, Picasso’dan rasgele birkaç desen, hatta Sait Faik’in ‘Hişt Hişt’ hikâyesindeki Burgaz baharı yüklü taptaze bir pasaj...”

Otyam’ın ressamlılığının yanı sıra fotoğraf ve yazarlık çalışmaları da biyografisinde önemli bir yer tutar. Bu sergide, ulusal ve uluslararası alanda önemli bir yere sahip 44 fotoğrafçı ve sanatçı yer alıyor ve Fikret Otyam anısına “Gide Gide” diyorlar.

Fotoğraf Tarihçisi Engin Özendes ve Sanat Tarihçisi Fırat Arapoğlu’nun yazılarının bulunduğu bir katalog da sergiyi belgeliyor. Fikret Otyam’ın Gide Gide kitap serileri ve fotoğraflarından ilhamla oluşturulan bu sergi, Fikret Otyam’a bir “saygı” sergisi ve böylece, fotoğrafın önemli isimlerinin, Fikret Otyam’ın “Gide Gide” kitap ve fotoğraflarından ortaya çıkan kavramsallığı altında bir araya gelmelerini sağlıyor. Sergi 3 Ocak’ kadar İstanbul Fulya Sanat’ta görülebilir.

FİKRET OTYAM KİMDİR?

1926’da Aksaray’da dünyaya gelen Fikret Otyam, İlk ve ortaöğrenimini Aksaray’da tamamladı. Otyam’ın lise öğrenimi kesintili olarak Ankara ve Kayseri’de sürdü.

Liseden sonra İstanbul’a giderek Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Orta Resim Bölümünde öğrenime devam etti, Ünlü Ressam Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun atölyesinde ders aldı. 1953’te mezun oldu. Aynı yıl evlendi, ertesi yıl kızı Elvan dünyaya geldi. Bu evlilikten İrep ve Döne adında iki kızı daha olmuştur. Gazeteciliğe 1950 yılında henüz Devlet Güzel Sanatlar Akademisinde öğrenci iken Son Saat gazetesinde başladı. Falih Rıfkı Atay’ın çıkardığı Dünya gazetesinde yazar ve Yazı İşleri Müdürü Ali İhsan Göğüş’ün yardımcısı oldu; ardından Ulus gazetesinde çalıştı.

1953’te ilk kez Güneydoğu ve Doğu Anadolu’yu gezen Otyam, gazetecilik yaşamı boyunca Anadolu ve Güneydoğu Anadolu ile ilgili yaptığı röportajlarla tanındı. Bu röportajlarını çok sayıda kitapta topladı. 

Uzun yıllar Cumhuriyet gazetesinde köşe yazarlığı yapan Otyam; Abdi İpekçi cinayetinden sonra emekli olmaya karar verdi. Antalya’nın Gazipaşa ilçesi Serinus Kalesi altında, Deliçay yanında bir ev yaptırdı, eşi Filiz Otyam’la 1979’da yerleştiği bu evde resim yapmaya ve kitaplarının basımı ile uğraşmaya ağırlık verdi.  Akdeniz Gazetecilik Vakfı ve Altın Portakal Kültür Sanat Vakfının kurucu üyelerinden olan Otyam, böbrek yetmezliği nedeniyle Antalya’da 9 Ağustos 2015’te yaşamını yitrdi. Otyam’ın cenazesi Nevşehir’in Hacıbektaş ilçesinde bulunan “İz Bırakan Aydınlar Gömütlüğü”ne defnedildi.