2016’nın manşetleri ne dedi?

Burcu KARAKAŞ

Bir yılı daha geride bırakırken, 2016’ya damgasını vuran bazı olayların gazetelere nasıl yansıdığına baktık. Sadece birkaç haber üzerinden yaptığımız inceleme bile medya için “aynı tas aynı hamam” dememize yetti. 

OHAL İLANI

15 Temmuz darbe girişiminden beş gün sonra ülke genelinde olağanüstü hal (OHAL) ilan edildi. OHAL ilanı gazetelere farklı şekillerde yansıdı. Sabah gazetesi, “Demokrasiden asla taviz yok” manşetinin spotunda, “Cumhurbaşkanı Erdoğan: Darbeci terörist yapılanmaya karşı demokrasiyi korumak için 3 ay olağanüstü hal kararı alındı” ifadelerine yer verdi. Hürriyet, “3 ay OHAL” sürmanşetiyle çıkarken, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Ekonomik faaliyetlere kısıtlama yok” sözünü ön plana çıkardı. Habertürk, “Darbeci teröre karşı olağanüstü hal” manşeti atarken, Akşam gazetesi, “Demokrasi için OHAL”, Star ise “Darbeciye OHAL, vatandaşa huzur” manşetiyle çıktı. OHAL kararını duyururken hukuk vurgusu yapan gazete sayısı azdı. Birgün gazetesi, “Tüm Türkiye’de 3 ay OHAL!” sürmanşetinin altına Prof. İbrahim Kaboğlu’nun yazısını manşete çekerek, “Hukuktan asla vazgeçilmemeli” dedi. “OHAL ilan edildi” manşetiyle çıkan Cumhuriyet ise birinci sayfasında “Özgürlükler askıda” kutusu yaparak OHAL uygulamalarının getireceklerine dikkati çekmişti.

TÜRKİYE’NİN YENİ AYIBI

Dünyaca ünlü yazar Aslı Erdoğan, 19 Ağustos’ta “örgüt propagandası yapmak”, “örgüt üyesi olmak” ve “halkı kışkırtmak” suçlamalarıyla nöbetçi mahkeme tarafından tutuklandı. 20 Ağustos’ta gazeteler arasında bu haberi büyük görenlerden biri, “Türkiye’nin yeni ayıbı: Aslı Erdoğan tutuklandı” başlığıyla Cumhuriyet oldu. Birgün gazetesi de tutuklama haberini birinci sayfasından “Düşünceler susturulamaz” başlığıyla duyurdu. Hürriyet, “Yazar Aslı Erdoğan tutuklandı”, Habertürk ise “Aslı Erdoğan tutuklandı” başlığıyla haberi küçük gördü. Milliyet ise birinci sayfasında aynı habere yer vermedi. 

‘AB’İLER ŞOKTA!’

Aralarında HDP Eş Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın da bulunduğu 9 milletvekili 4 Kasım’da tutuklandı. Ertesi gün gazetelerin çoğu değişik ifadelerlerle haberi manşetlerine taşımıştı. “Meclis’ten Cezaevine” manşetiyle çıkan Habertürk, hukuki açıdan konuyu saptırarak spotuna, “Savcılıklara ifade vermeye gitmeyen vekillerden 9’u tutuklandı” yazdı. Karar gazetesi “Hendek siyaseti buraya kadar” manşeti atarken, Star gazetesi “HDP’li vekiller zorla getirildi: Hesap zamanı” dedi. Hürriyet ise “9 tutuklama” manşetiyle çıktı. Takvim ise her zamanki gazetecilik dehasını konuşturarak, Avrupa Birliği’ne atıfta bulunmak için, “HDP’nin terör sevici vekilleri hapiste: AB’iler şokta” manşetini atmıştı. 

İSTİSMAR ÖNERGESİ

Ateşli tartışmalara neden olan ve kamuoyu tepkisi sonucunda şimdilik rafa kaldırılan çocuk istismarına ilişkin önergenin ana akım medyada, sivil toplum örgütleri ya da kadın derneklerinin değil, yetkililerin yaptığı açıklamalar üzerinden yer bulduğunu görüyoruz. 19 Kasım tarihli Hürriyet konuyu, “Meclis’te görüşülen düzenlemeye tepki var: İstismarın affı olur mu” manşetiyle okuyucularına ulaştırırken, Sabah gazetesi birinci sayfadan “Tecavüzcüye değil, erken evlenene af” haberine alt köşede Başbakan Binali Yıldırım ile Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın açıklamaları ile yer verdi. Aynı haber kutusunda bir de “örnek vaka” yer alıyordu:

“Ayşenur, Esma, Canan ve Fadime... Aşık oldukları gençlerle kaçtılar, reşit olmadan evlendiler. Eşleri hapse girdi, çocuklarıyla yalnız kaldılar.”

“Nereden çıktı şimdi bu yasa” manşetiyle çıkan Karar gazetesi ise spotunda, “Hükümet tecavüzcülerin af kapsamında bulunmadığını belirtiyor. Hukukçular ise uyarıyor: Bu düzenleme istismarın önünü açar” ifadeleri kullanmıştı. 

16 İŞÇİ SÖZ KONUSU OLUNCA...

Siirt Şirvan’da bir bakır madeninde 17 Kasım’da meydana gelen iş cinayetinde 16 işçi toprak altında kaldı. Soma katliamına geniş yer veren medya, bu kez işçi sayısını muhtemelen haberi büyütmek için “yeterli” görmediği ve öte yandan ülke gündemi OHAL ile meşgul olduğu için bu kez olması gereken tepkiyi göstermedi. Hürriyet cinayeti, birinci sayfanın sağ alt köşesinde küçük bir kutu yaparak, “Bakır madeninde göçük: 4 ölü” haberiyle gördü. Sabah, birinci sayfada logosunun altında bir bant çekerek “Madende heyelan faciası” yazdı. Cumhuriyet de Hürriyet gibi haberi büyütmeyerek, “Siirt’te maden ocağında göçük” kutusuna birinci sayfanın sağ alt köşesinde yer verdi. Sözcü gazetesi ise konuyu birinci sayfadan duyuracak kadar önemli görmemişti. 

TRANS KADIN YAKILIRSA

Son birkaç yıldır kadına şiddet konusunda daha “hassas” hale gelen medyamız, Hande Kader cinayetinde ikiyüzlülüğünü gözler önüne serdi. İstanbul Zekeriyaköy’de yakılarak katledilmiş halde bulunan trans Hande Kader hemen hiçbir gazetede birinci sayfadan haber olmadı. Kader ile ilgili tüm haber ve yazılar bütün gazetelerde LGBTİ hareketinin öncülük ettiği sosyal medya duyuruları sonrasında “gecikmeli” olarak yayımlandı. Yaptığım araştırma sonucunda gördüğüm kadarıyla yalnızca Evrensel gazetesi 20 Ağustos’ta eylem haberini birinci sayfasından “#HandeKadereSesVer” başlığı ile duyurdu.