Karadon’da madenci nefes alamıyor

Tamer Arda ERŞİN
Ankara

Sayıştay’ın Zonguldak'taki Karadon Kömür İşletmelerinde 2015 yılında yaptığı denetimlere göre, madenciler kömür tozları nedeniyle nefes alınamayacak koşullarda çalışıyor. Üstelik bu tozlar madenlerdeki grizu patlamalarına davetiye çıkarıyor. 

Sayıştay’ın 2015 yılında Türkiye Taş Kömür Kurumu (TTK) Karadon Kömür İşletmeleri denetim raporuna göre işletmede 1 yılda 798 kaza meydana geldi. Kazalarda 1 kişi öldü.  Müessese iş kazaları sonucu işçilere  2013 yılında 3.9 milyon TL, 2014 yılında 8.85 milyon TL, 2015 yılında ise bir önceki yıla göre yüzde 38 oranında artışla 12.2 milyon TL tutarında  tazminat ödedi. Meslek hastalığına yakalanan işçilerin açtıkları davalar neticesinde ise Karadon işletmesi, 2013 yılında 3.1 milyon TL, 2014 yılında 4.37 milyon TL, 2015 yılında da bir önceki yıla göre yüzde 97 oranında artışla, 8.6 milyon TL meslek hastalığı (pnömokonyoz) tazminatı ödedi. 2015 yıl sonu itibarıyla 64 işçiye meslek hastalığı (pnömokonyoz) tanısı konuldu,110 işçinin de henüz tanı konulamadı ancak şüpheli durumda.

İKİ KATI ORANDA KÖMÜR TOZU

Tozla Mücadele Yönetmeliği’ne göre yüzde 5 ve daha az SiO2 (Silikon Dioksit) içeren kömür tozları için maruziyet sınır değeri 2.4 mg/m³. Ancak Müessese Gelik ve Kilimli İşletmeleri yeraltı işyerlerinde İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı’nca 2015 yılı toz ölçüm sonuçlarına ilişkin düzenlenen çizelgeler incelendiğinde bu sınırın iki katı aşıldığı tespit edildi. Aşılan sınır değerler farklı tarihlerde yapılan ölçümlere göre şöyle: 

• 25 Aralık 2015 tarihinde Akdağ tabanda 5,39 mg/m³,
• 28 Aralık 2015 tarihinde Kilimli İşletmesinde  2,67 mg/m³,
• 04 Şubat 2015 Gelik İşletmesinde 2,51 mg/m³,
• 23 Aralık 2015 tarihinde Kilimli İşletmesi 2,44 mg/m³,
• 19 Eylül 2014 tarihinde Gelik İşletmesi 5,35 mg/m³,
• 24 Nisan 2014 tarihinde Kilimli İşletmesi  2,76 mg/m³,
• 28 Mart 2014 tarihinde Gelik İşletmesi 3,25 mg/m3,
• 28. Ekim 2014 tarihinde Kilimli İşletmesi 4,83 mg/m³,
• 27 Ekim 2014 tarihinde Kilimli İşletmesi  6,84 mg/m³.

PATLAMAYA DAVETİYE ÇIKARIYOR

Denetçilerin kömür tozlarıyla ilgili dikkati çeken öngörüsü ise şöyle: “Yeraltı kömür ocaklarında oluşan patlamaların nedenleri arasında kömür tozunun tek başına patlaması ya da başlamış bir patlamaya (grizu v.d.) katılması (ki bu durum facianın büyümesine yol açabilir) şeklindeki olaylar ilk sıraları almaktadır. Özellikle boyutları büyük olan facialara yol açan patlamaların ilk akla gelen nedeni kömür tozu patlamasıdır. Bir toz patlamasının olması için havada askıya geçmiş kömür tozu bulutunun bir ateşleyici kaynakla temasa geçmesi gerekmektedir. Araştırmalar ocaklarda metan hava karışımlarını patlatabilecek her türlü kaynağın bir toz bulutunu da patlatabileceğini göstermektedir.”

İŞÇİ NEFES ALAMIYOR AMA ÇALIŞMAYA DEVAM

Denetçileri, son iki yılda değişik tarihlerde yapılan ölçüm sonuçlarının incelenmesinde bunlar gibi çok sayıda örnek verilebileceği, çoğu yerde sınır değerin de aşılmasına rağmen çalışmanın durdurulmadığı, işçilerin tahliye edilmediği, solunabilir tozla mücadele çalışmalarının zaman zaman aksadığı, devamlılık arz edecek şekilde yapılamadığı açıkladı. Denetçiler meslek hastalıklarına ve ciddi miktarlarda meslek hastalığı tazminatlarının ödenmesine neden olan tozla mücadeleye ağırlık verilmesi ve meslek hastalığının önlenebilir bir hastalık olduğu bilincinin yerleştirilmesi tavsiyesinde bulundu.