Balıkesir’in yüzü ‘Hayır’a dönük

Kadir YALÇINKAYA
Balıkesir

Sabah Yenikapı’dan Bandırma’ya gidecek deniz otobüsüne yetişmeye çalışırken, metrobüste eskiden aynı fabrikada çalıştığım bir arkadaşımla karşılaştım. Benim gibi erken kalktığı için mahmur bir halde sağa sola bakıyor. Beni görünce gelip yanıma oturdu. “Bu kadar erken nereye?” diye sordum. “İşe” dedi. Beş altı yıldır çalıştırdığı çiğ köfte dükkânını devredip işe girmiş. “Neden kapattın?” diye sordum. “İşyerimin olduğu bölgeye Suriyeliler geldi, kendi işyerlerini açtılar, biz iş yapamaz olduk” diye yanıt verdi. 

Söz dönüp dolaşıp 16 Nisan’daki referandumuna geldi. “Durumu nasıl görüyorsun?” diye sordum, cevap verdi: “Tanıdığım AKP’liler içinde ‘hayır’ diyecekler var. Bana göre ‘hayır’ önde, ama sandıktan ne çıkar endişeliyim.” Çevresinde ‘hayır’ oyu vereceklerin, tek adamlığa karşı olduğunu ve ekonominin durumundan memnun olmadıklarını söylüyor. 

BANDIRMA’DA BİR ÇAY OCAĞI SOHBETİ

Balıkesir Bandırma’ya vardığımda arkadaşlarla buluşup çorbalarımızı içtikten sonra bir çay ocağına gittik. İçerde at yarışı oynayanlar ve gazete okuyanlar vardı. Sessizliğin hakim olduğu çay ocağı sahibine sordum, “Referandumda ne olur sence?” diye. “Biz esnafız, burada esnaflar fikrini söylemez” dedi. “Peki buraya gelenler ne diyor, vatandaş ne diyor?” deyince anlatmaya başladı: “Milletin kafası karışık, tam da neye oy verdiklerini bilmiyorlar. ‘Hayırcı’ olanlar maddeleri daha iyi biliyor. ‘Evetçi’ olanlar bakmamış bile. Karasızlar var. Ben MHP’liyim ama daha karar vermedim.” Yapılacak değişikliğe genel olarak sıcak bakmıyor ve halkın da böyle baktığını düşünüyor. Kararsızların ‘hayır’a yakın olduğunu kendinden bildiğini ifade ediyor.

Yan masada kalın gözlükleriyle gazete okuyan yaşlı bir amca, söze giriyor: “Ben Atatürk’ü gördüm. Seksen küsur yaşındayım, neyin ne olduğunu biliyorum. Bunlar Cumhuriyet’i yıkmaya çalışıyorlar. Tabi ki ‘hayır’ diyeceğim. Burada ‘hayır’ açık ara önde olur. ‘Hayır’, en az yüzde 70 olur.” 

Bandırma’da CHP gözle görünür bir çalışma yapıyor. Bunun yanında MHP’den ayrılan ‘hayırcı’lardan Sinan Oğan’ın katıldığı salon toplantısının etkili ve kalabalık geçtiği belirtiliyor. Üniversitede referandum çalışmalarına hocaların da katıldığı ve evet-hayır oylarının dengede olduğu ifade ediliyor. Fabrikalarda ve üniversitelerde AKP’li olup da referandumda ‘hayır’ oyu kullanacak işçiler ve öğrenciler olduğunu öğreniyoruz.

İL MERKEZİNDE OYLAR BİRBİRİNE YAKIN 

Balıkesir il merkezindeyiz. AKP araçları şehirde turluyor. İlde ‘evet’ gazetesi çıkarılmış, köşelerde ve meydanlarda dağıtılıyor. Dağıtılanlara çok da fazla ilgi yok. İlçelerin tersine şehir merkezinde daha görünür bir AKP çalışması var. AKP’li kadınlar düzenli olarak evleri geziyor. AKP’nin yanı sıra CHP de kent merkezinde sesli propagandaya ağırlık vermiş durumda. 

İl düzeyinde kurulan ve içinde 37 sendika, parti ve emek örgütlerinin yer aldığı Balıkesir Demokrasi Platformu ise henüz harekete geçmiş değil. Emek ve demokrasi cephesinde yer alan kurumların referandum çalışmasının henüz görünür olmadığını gözlemliyoruz. 

İlçelerin tersine merkezde ‘evet’ oyunun fazla çıkacağını söyleyenler olmakla beraber, ‘hayırcı’ların kendilerini açıktan ifade edemedikleri de belirtiliyor. Diğer illerde, ‘hayır’ propagandası yapanlara dönük saldırılar, burada ‘hayır’ çalışması yürütenler üzerinde tedirginlik yaratmış. Geçmişte bir çok kez HDP binasına yönelik saldırılar düzenlenmiş olması bu tedirginliği artırıyor. 
Ancak Balıkesir’in en bilinen isimlerinden eski Belediye Başkanı ve MHP Milletvekili İsmail Ok da ‘hayır’ çalışması yürütüyor. Meral Akşener ve diğer MHP muhaliflerine dönük saldırılar, MHP tabanında, hatta AKP içinde tepkilere neden oluyor. 
Merkezde görüştüğümüz bir grup kamu emekçisi, referandum tartışmalarının her tarafta artık daha canlı bir hale geldiğini söylüyor. Kamudaki değişik kurumlarda anayasa değişikliği maddelerinin sorgulandığını, AKP’ye oy veren kamu emekçileri arasında ‘hayır’ diyeceklerin bulunduğunu söylüyorlar.

İl merkezinde ‘sistem değişikliği’, ‘rejim değişikliği’ tartışmalarının ‘hayır’ oylarını artırdığı, kararsızları ‘hayır’a doğru kaydırdığı yönünde tespitler var.

Burhaniye'ye giderken sıkı güvenlik önlemleri dikkatimizi çekiyor. Biz buradayken Cumhurbaşkanı ve Başbakanın da katıldığı 18 Mart etkinlikleri vardı. Güvenlik önlemlerini, buna bağlıyoruz. Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu da uğramış ilçeye. Mitinginin canlı geçmediğini öğreniyoruz. Son dönemde Hollanda ve Almanya ile yaşanan gerilim ilçeyi pek etkilememiş görünüyor.
İlçede sesli propaganda araçları dolaşıyor. Görüştüğümüz kişiler, ilçede baskın bir şekilde ‘hayır’ oyu çıkacağını söylüyor. Örneğin, bir cami imamı da referandumda ‘hayır’ oyu vereceğini açıklamış; değişikliklerden endişeli olduğunu ve cumhurbaşkanına verilen yetkilerin ‘hayra alamet’ olmayacağını ifade etmiş. İlçede AKP’li olup da ‘hayır’ oyu vereceğini söyleyenlerde en ufak bir çekince yok. Bunlardan biri de AKP’li belediye meclis üyesi. Etrafındakiler de onunla birlikte hareket ediyor. İlçede MHP muhalifleri ana gövdeyi oluşturuyor, Burhaniye’de ‘hayır’ oyunun yüksek çıkacağını belirtiyorlar.

Demokrasi güçleri de ilçede platform oluşturmaya çalışıyor. Ancak CHP diğer örgütlerle birlikte görünmemek için platforma sıcak bakmıyor. Yani ilçede herkes kendi ‘hayır’ çalışmasını sürdürüyor. 

EDREMİT VE AYVALIK’TA RÜZGAR‘HAYIR’DAN ESİYOR

Edremit'teyiz. “Seçim olsa yine AKP’ye oy veririm” diyen AKP’li bir marangoz, buna karşın referandumda ‘hayır’ diyeceğini söylüyor: “Bu kadar yetki kimseye verilmez, kimse kimseye tapusunu vermez. Belediye başkanı, milletvekili, başbakan, cumhurbaşkanı oldun, daha ne istiyorsun?” 

İlçe merkezinde de köylerinde de ‘hayır’ oyunun artışta olduğunu dinliyoruz Edremitlilerden. Edremit’te Emek ve Demokrasi Platformu ortak işler yapmaya çalışsa da, aslında burada da her parti ayrı çalışma sürdürüyor. CHP, EMEP ve diğer demokrasi güçleri çalışmalarına hız vermiş durumda. MHP muhalifleri de ‘hayır’ çalışması yürütüyor. Ayvalık’ta da ‘hayır’ açık ara önde gibi. CHP, ilçede görünür bir çalışma sürdürüyor. Bunun yanı sıra ortak platform kurmanın arayışları sürüyor ancak bu pek mümkün görünmüyor. Neden aynı; CHP, diğer demokrasi güçleriyle yan yana olmak istemiyor. Ayvalık’ın köylerinde de geçmişte AKP’ye oy verenlerin şimdi kararsız durumda oldukları tespiti yapılıyor.

SUSURLUK’TA ‘REFERANDUM RÜŞVETLERİ’

Ayranı ve tostu ile meşhur Susurluk... Görüştüğümüz bir arkadaş, “Küçük sanayide tanıdıklarım var, AKP’ye geçmişte oy vermişler ancak şimdi ‘hayır’ diyecekler” diyor. 

Geçmişte 1500 kişinin çalıştığı şeker fabrikası bünyesinde çalışan sayısı 300’ün altında ve fabrika üretim yapmıyor. İşçiler kurum içinde görevlendiriliyor ve diğer illere çalışmaya gönderiliyor. Şimdilerde ‘fabrika açılacak ve yeniden üretim yapacak’ söylentileri dolaşıyor. ‘Referandum rüşveti’ olarak görülen bu sözler pek de gerçekçi bulunmuyor. Hala hazırda burada çalışan işçiler arasında özellikle ekonomik gidişat sorgulanıyor. 

Geçmişte uzun bir sendikal örgütlenme süreci yaşayan, uzun süre direniş yaşanan Yörsan’da şimdi işveren eliyle örgütlenmiş olan Öz Gıda-İş Sendikası yetkili. Fabrikada sözleşme süreçleri işçilerin bilgisi dâhilinde yürütülmüyor. Teknik bölümde çalışan yaklaşık 50 işçi arasında hem CHP’liler, hem de AKP’liler var. ‘Evet’ diyenler maddeleri fazla bilmiyor, “Recep Tayyip Erdoğan ne yaparsa doğrusunu yapar” diyorlar. Maddeler tartışıldığında ise savunamıyorlar. 

Yine Susurluk’ta bir arkadaş anlatıyor: “AKP ilçe başkanının dükkânına uğradım, yoktu. Televizyon açıktı ve Cumhurbaşkanı konuşuyordu. Orada çalışanlar ve oturanlar konuşmaya tepki duyarak, referandumda ‘hayır’ vereceklerini söylediler.” 

Burada da Hollanda ve Almanya ile tırmandırılan kriz yeterli bir etki yaratmış değil. MHP’li muhalifler de ilçede daha güçlü bir ‘hayır’ için çalışıyor. İlçede Çanakkale köprüsü temel atma töreninin ‘evet’ propagandasına dönüşmesine de tepkiler var.  

{referandum}}