Aramızdan ayrılışının 10. yılında Enver Karagöz

Kemal YALÇIN

İşkenceciler bir daha şiir okumaması için 
boğazına kaynar su dökerek onun gür sesini yok etmişlerdi!

Enver Karagöz’ü tanır mıydınız? Bileniniz, göreniniz, tanıyanınız vardır elbet! Biz 12 Eylül siyasi göçmenleri onu “Enver Hoca” olarak bağrımıza basmıştık. O da dostlarını, arkadaşlarını, yol arkadaşlarını, can yoldaşlarını, insanları, hepimizi kucaklamıştı. 

Son kez Hrant Dink’in 19.1.2007 günü İstanbul’da katledilmesini protesto için Köln’de yapılan mitingde Köln’de birlikte yürümüştük. Sessiz sesiyle haykırıyordu nefes nefese:

“Hepimiz Hrant’ız, hepimiz Ermeniyiz!” diye...

Dom Kilisesi’nin önünde resimlerini çekmiştim. Sırtında yeşil parkası, kalbinin üstünde Hrant’ın resmi vardı. Çok resimlerini çekmiştim daha önceki yıllarda. Fotoğraf makinamda, kalbinin üstünde madalya gibi Hrant’ı taşıyan son resmi kaldı. Şimdi bu satırları yazarken bana bakıyor gülümseyerek!
Enver Karagöz aramızdan ayrılalı 10 yıl oldu.

Onun hayatını Sevgili Eşi Işılay anlatmış, ben kaleme almış, Anadolu’nun Evlatları adlı kitabımda 2009 yılında yayınlamıştım. Onunla yaşadığım hatıralar cap canlı duruyor hafızamda…

***

“Enver Hoca’yı kaybettik!”
Çaresizliğin kahredici hüznü kaplıyor dünyamı! Hatıralar denizine atıyorum kendimi! Enver Hocalı damlalara, dalgalara tutunuyorum. Dünya başka türlü dönüyor, zaman başka zaman şimdi!
Fakir Baykurt’tan dinlemiştim onun hikâyesini...

“Şavşat Ortaokulu’nda öğrencimdi Enver. Akıllı, uslu, çalışkan, tutuğunu koparan bir öğrenciydi. Sonra devrimci bir öğretmen oldu. Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER) içinde görevler aldı. TÖB-DER Artvin Şubesi Başkanlığı yaptı. 12 Eylül 1980 darbesi başına büyük belalar getirdi... Sıkıyönetim mahkemelerinde yargılandı. İşkenceler, zulümler gördü.”

Enver Hoca’yla 1992 yılında, Türk-Kürt Dostluk Girişimi çalışmaları sırasında tanıştık. Enver Hoca 1989 yılında kurulan Türkiye/Almanya İnsan Hakları Derneği (TÜDAY) kurucuları ve yöneticilerindendi. Zamanla birbirimizi daha yakından tanıdık; bağlandık birbirimize. 

Siyasi mücadelede gerilimler, tartışmalar, kırgınlıklar oluyor. Enver Hoca, her zaman dürüst, her zaman tutarlı, her zaman sevecen, her zaman saygındı. 

Eleştirici, ama birleştiriciydi. 
Yıkıcı değil, yapıcıydı. 

Türk-Kürt Dostluk Girişimi zamanla görevini tamamladı, TÜDAY’la birleşti. TÜDAY ise işlevini yavaşlattı. Kapatalım mı, yaşatalım mı sorularına cevap aranır duruma gelindi. Tam bu aşamada Enver Hoca, “İnsan hakları mücadelesi bitmeden, TÜDAY kapatılmamalıdır!” düşüncesini savundu. Birkaç arkadaşla birlikte TÜDAY’ın zor işlerini üstlendi.

***

Enver Karagöz, 1948 yılında Şavşat’ta doğmuştu. Okudu, öğretmen oldu. Artvin’de öğretmenlik yapıyordu. Dünyada ve Türkiye’de rüzgârların soldan estiği bir zamandı. Türkiye kabına sığmıyor, kendine yeni bir yol, yeni bir düzen arıyordu. Yer yerinden oynuyordu. Devrim şarkıları söyleniyordu şehirlerde, ovalarda, dağlarda. Yeni bir dünyayı; ekmek, gül ve hürriyet günlerini kurabilmek için işçiler, gençler, devrimciler dişini tırnağına takmış uğraşıyordu.

Türkiye, başka bir Türkiye idi o zaman. Gençler okuyor, araştırıyor, düşünüyor, yazıyor, örgütleniyordu. 
Enver Karagöz de o gençlerden biriydi.
Hem okuyor, hem yazıyor, hem haykırıyordu gür sesiyle!

İyi bir örgütçüydü. Özü sözü bir devrimci gençti. Kendinden çok seviyordu yurdunu, toprağını, insanlarını...

Öğrencilik yıllarında olsun, öğretmenlik yıllarında olsun toplantılarda, mitinglerde, gösterilerde şiirler okurdu. En sevdiği şairlerden biri Nazım Hikmet’ti. Nazım Hikmet’in şiirleri sadece okumaz, yaşardı, yaşatırdı...
Enver’in sesi, dinleyenlerin damarlarına girer, akar giderdi ta akla kadar!

***

Karanlıktan medet umanlar,  sermaye düzenini savunanlar devrimci kabarışı durdurabilmek için 12 Mart 1971 darbesini yapmışlardı. Ama ileriye akan nehir bu engeli aşmıştı. 
Zaman 1975 sonrası yıllardı. Yeni bir darbenin hazırlığı içindeki “gizli” güçler kan akıtmaya, can almaya başlamıştı. 12 Mart 1980 darbesine gelinceye kadar beş bin kadar gencin, aydının, işçinin, emekçinin, insanın kanına girdiler. İşte bu ölüm kalım günlerinde Enver Karagöz, Artvin’de sözü geçen devrimci bir öğretmendi. Çok kez ölümle burun buruna gelmişti.  Kendisine kurulan pusulardan kurtulmuştu. O inadına güzel günlerin bayrağını sallıyor; barış, kardeşlik, özgürlük şiirlerini haykırıyordu...

***

12 Eylül 1980 günü, tankların paletleri, silahların dipçikleriyle kesildi barışa, özgürlüğe, kardeşliğe giden yollar. Sınırsız bir kinle saldırıyorlardı devrimcilere, ilericilere, yeni bir düzen için mücadele edenlere.
12 Eylül sonrası altı yüz bin kadar insan gözaltına alındı, işkenceden geçirildi, sorgulandı, hesap soruldu...
Enver Hoca, o insanlardan biriydi.
Eşiyle birlikte gözaltına alınmıştı. 
Artvin Devrimci Yol Davası’ndan yargılanmıştı.
Erzurum’a götürüldü. Oradaki işkencehanede günlerce işkenceden geçirildi. Enver Hoca, esir alınmıştı. Ama teslim olmuyordu. Konuşmuyor, kimseyi ele vermiyordu. Ağır işkencelerle onu kana buladılar. 
Enver Hoca, kana bulandı, ama alnına kara bir leke sürdürmedi.
İşkenceciler onun onurlu tutumundan çılgına dönmüştü. 
Yapabilecekleri en büyük kötülüğü yaptılar:
“Haydi bakalım bir daha oku o şiirleri! Haydi bir daha haykır bakalım o komünistin, o vatan hainin şiirlerini!” diyerek boğazına kaynar su döktüler!
Enver Hoca’nın ses tellerini kaynar suyla yaktılar!
Ey insanlık! Ey Türkiye! Sen o kaybolan sesi duydun mu?
Ey Anadolu! Sen öz evladının boğazına kaynar su dökenleri unuttun mu?
O seni hiç unutmadı!

***

Enver Hoca, boğazının yakılmasından sonra gırtlak kanseri oldu. Hapisten çıktı. Tedavi için Almanya’ya geldi. Almanya’ya iltica etti. İlticası kabul edildi. Tedavileri aralıksız devam ediyordu. Bazen bir lokma ekmek, bir damla su bile geçemedi boğazından. Ama Enver Hoca direndi.  Kanseri yendi. Sesi, sesini kaybetmişti. Tısıltı halinde zorlanarak konuşabiliyordu.
Gene şiirler yazdı. 
Gene şiirler okudu. 
Susmadı!

***

Eşi Işılay her zaman kol kanat gerdi kocasına.
Biricik kızı ve biricik oğlu sevgiyle, saygıyla, anlayışla sarıldılar babalarına.Bunun zorluklarını, bunun onurunu yaşayan bilir ancak.Enver Hoca’yı yaşatan en etkili ilaç eşinin, çocuklarının sevgisiydi.

***

“Elveda!” bile diyemeden ayrılmıştı kendini hem var eden, hem de kahreden topraklardan.
Suçu insan olmaktı! 
O, tutarlı bir devrimci, dürüst bir yurtsever ve yılmaz bir insan hakları savunucusuydu.
Suçu, yurdunu özünden çok sevmesiydi!
Uğruna ölümlere gidip geldiği yurdundan ayrılmak ölümden beterdi.
Yurt özlemini, vatan hasretini yaşayanlar bilir.
Dağını taşını, güneşini ayını, gülünü dikenini özler insan...
Taş yerinde güzeldir!
Açan çiçekler meyveye durmaz hiçbir zaman hatıralar içinde...
Enver Hoca, tam on sekiz yıl gidemedi Türkiye’ye!
Yollar ona kapalı, gökyüzü ona yasaktı!
Uzun yıllar sürdü yurduna giden yolları açabilme uğraşı.
Avukatlar, dosyalar, araştırmalar, incelemeler derken yıllar geçti!
Nihayet 2004 yılında Türkiye’ye gidebilme imkânı doğdu.

***

Avukatı, “Türkiye’ye girişte seni gözaltına alabilirler. Ama merak etme! Çabucak bırakırlar. Ben de seninle olacağım!” demişti.
Büyük bir heyecanla, 18 yıl aradan sonra İstanbul Atatürk Havaalanı’nda ayaklarını kendi toprağına basmıştı. Etrafına baktı. 
İstanbul ile göz göze geliverdi.
Derelerden sel gibi, tepelerden yel gibi geçmişti zaman!
Pasaport kontrolündeki polis:
“Siz biraz bizimle geliniz!” dedi.
Önce Havaalanı Polis Karakolu...
Sonra Terörle Mücadele Şubesi’ne götürdüler.
Sorgulama başladı!
Sorgulamada bulunan polis yetkililerinden biri:
“Beni tanıdın mı?” dedi ezilerek.
“Tanımadım!” dedi Enver Hoca. Ama anlamıştı karşısındakinin kimliğini:
“Nereden tanıyayım? Gözlerimizi mi açmıştınız?”
Karşındaki kendini tanıttı:
“Ben Erzurum’da sorgulamada bulunmuştum!” dedi.
Enver Hoca’nın boğazına kaynar su döken işkencecilerden biri karşısında duruyordu. 
Enver Hoca’nın işkencelerdeki direnişini hatırlamıştı:
“O günler öyleydi!” dedi gözlerini kaçırarak.
Sonra yanındakilere “Hemen işlemlerini yapın!” emrini verdi.
İşkenceciler hâlâ işbaşındaydı.

***

18 yıl aradan sonra Artvin’e, Şavşat’a, Ankara’ya gitti. Anadolu’yu dolaştı. Hasretlerini giderdi. 
Çıkışta engel çıkarmadılar.
Türkiye kapıları, Enver Hoca’ya açılmıştı.
İstediği zaman gidip gelebilmenin zevkini de yaşadı. 

***

Enver Hoca, Türkiye’de dünyaya gelmişti. Almanya’da ayrıldı dünyadan! Doğduğu topraklara “Elveda!” bile diyemeden, ömrüne doyamadan, özlediği günleri göremeden sessizce yumdu gözlerini çok sevdiği hayata!
Ey Anadolu! Seni çok seven bir evladıngeldi geçti bu dünyadan! 
İşkenceciler, bir daha şiir okumaması için boğazına kaynar su dökerek onun gür sesini yok etmişlerdi. Senin bu barbarlıktan haberin oldu mu?