İsviçre’de referanduma katılım yüksek, hayır avantajlı

İsmail ŞİMŞEK*

Türkiye'de 16 Nisan’da yapılacak olan anayasa referandumuna sayılı günler kala yurt dışındaki oy kullanma işlemleri devam ediyor. İsviçre’de Bern, Cenevre ve Zürih kentlerinde toplam 94 bin 32 seçmen, 9 Nisan Pazar gününe kadar oy kullanabilecek. Bern’de 20 bin 518  seçmen, Cenevre’de 10 bin 968 seçmen ve Zürih’te 62 bin 546 seçmen bulunuyor. 

İSVİÇRE’DEKİ TÜRKİYELİLERİN SEÇİMLERİ

2014 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçiminde yurt dışında yaşayan Türkiye vatandaşları ilk defa oy kullanmışlardı. Seçmenlerin randevu sistemi ile oy kullanmaları sonucunda İsviçre’de katılım yüzde 8.32 seviyesinde kalmıştı. Sadece 8 bin 715 seçmen sandığa gitmiş, Recep Tayyip Erdoğan 3 bin 453 oy, Ekmeleddin İhsanoğlu 2 bin 779 oy ve Selahattin Demirtaş da 2 bin 483 oy almıştı.

7 Haziran 2015 genel seçimlerinde de İsviçre’de 35 bin 804 seçmen 168 sandıkta oy kullanmış, katılım yüzde 39.34’e yükselmişti. HDP 17 bin 012 oy, AKP 8 bin 991 oy, CHP 6 bin 250 oy ve MHP 2 bin 425 oy almıştı. 1 Kasım seçimlerinde ise HDP 18 bin 867 oy, AKP 12 bin 30 oy, CHP 7 bin 374 oy ve  MHP 2 bin 331 oy almıştı.

PADİŞAHLIK İSTEYENLER OLDU

16 Nisan için haftalar öncesinden çalışmalarına başlayan ve İsviçre’de yaşayan Türkiyeli emekçilerin örgütü olan Demokratik İşçi Dernekleri Federasyonu (DİDF), 16 Nisan’da yapılacak olan referandum için günler öncesinden çalışmalarına başlayarak, bu veriler doğrultusunda önüne görevler koymuş, market önlerinden kahvehanelere; Türkiyeli göçmen emekçilerin dinine, milliyetine ve genel seçimlerdeki tercihlerine bakmadan referandumda ‘hayır’ istemek için yüzlerce, binlerce emekçiyle yüz yüze gelmiş, paneller örgütlemiştir. Lozan ve Basel’de düzenlenen panellerde anayasa referandumunun Türkiye işçi ve emekçileri için daha fazla sömürü, daha fazla baskı ve demokrasinin son kırıntılarından da vazgeçmek anlamına geldiği anlatılmıştır. 

Birçok yerde olduğu gibi İsviçre’de de ‘evet’ diyeceğini belirten kesimlerin temel nedeni ‘Erdoğan’a destek’. Hayır diyeceklerini söyleyenler ise değişikliğin daha fazla bilincinde. Evet diyen esnafların arasında Türkiye’de “padişahlık” ya da “İslam Cumhuriyeti” isteyenler olması ise dikkat çekici. 

Öte yandan İsviçre’de geçmiş seçimlere oranla katılımın yüksek olması bekleniyor. Kararsız oylardan bahsetmek pek mümkün değil, evet ve hayır oyları ise bir kutuplaşma yaratmış görünüyor. 

‘EVET’ÇİLER KONUŞMAK İSTEMİYOR

Evet destekçileriyle konuşmak pek mümkün değilken, hayır destekçilerinin sesi daha yüksek çıkıyor. “Ben AKP’liyim ama hayır diyeceğim” diyen seçmen de mevcut. Referanduma ilgi de geçmiş seçimlere oranla daha yüksek.

Evet taraftarlarının gerekçeleri Türkiye’dekilere benzer; “Yol yaptı, köprü yaptı, ülke gelişiyor, büyüyoruz, yabancı ülkeler gelişmemizi istemiyor...”

Yaşadığı ülkedeki göreceli demokrasinin kendi ülkesinde olmasını istemeyen Türkiyeli seçmene kimi İsviçrelilerin tepkisinin ise “Ya başkanlığa hayır dersiniz, ya da gider diktatörlükte yaşarsınız” şeklinde olması dikkat çekiyor. 

İSVİÇRE KAMUOYU ‘HAYIR’ ÇAĞRISI YAPIYOR

Uzunca bir süredir İsviçre’nin de gündeminde olan Türkiye’deki başkanlık anayasası referandumuna, siyasi partilerden, farklı kurum ve kişiler ile basından ‘hayır’ çağrıları yapılmaya devam ediliyor. 

Cenevre’de gerçekleşen “Türkiye’de demokrasiye destek” miting ve yürüyüşü, Bern’deki “Hayır Mitingi” öncesi ve sonrası tartışmalar, İsviçre’deki kimi medya kuruluşlarının Tükiyeli seçmene açıktan yapmış oldukları demokrasi çağrıları, sol partilerin kendi içinde özel gündem yaptığı çalışmalar İsviçre’de yaşayan Türkiyeli göçmen emekçilerin, buradaki siyasi yaşama katılımlarının da bir sonucu.

Her ne kadar İsviçre’deki oy oranlarını tahmin etmek için erken olsa da, geçmiş seçimler ve İsviçre’de yaşayan Türkiyeli göçmenlerin siyasi eğilimleri dikkate alındığında ‘hayır’ın önde çıkmasını beklemek mümkün. 

* İsviçre DİDF Yöneticisi