Maddeleri bir kez daha okumadan oy kullanmayın

Türkiye yarın sandık başına gidecek. AKP ve MHP’nin kararıyla apar topar hazırlanan 18 maddeyi oylayacak. 2 aydır tartışılan paketi bir kez daha hazırladık... 18 maddeyi okumadan oyunuzu vermeyin. 

41.MADDE / Tarafsız yargı
Anayasa’nın yargı yetkisiyle ilgili  9. maddesinde yer alan ‘yargının bağımsızlığı’ ilkesine ‘tarafsızlık’ ilkesi de ekleniyor. 

42.MADDE / 600 vekil
550 olan milletvekili sayısı 600’e çıkarılıyor. Bu artış, ‘referandum öncesi milletvekillerine rüşvet’ olarak yorumlanıyor. 

43.MADDE / 18’inde vekil
25 olan milletvekili seçilme yaşı 18’e indiriliyor. Milletvekili adaylık nitelikleri arasından ‘askerliğini yapmış olmak’ şartı çıkarılıyor.

44.MADDE / Yeniden 5 yıl
TBMM ve cumhurbaşkanı seçimi aynı gün yapılacak. Seçimlerin aynı gün yapılması Cumhurbaşkanı seçilen ismin partisinin de mecliste çoğunluk olması anlamına geliyor.

45.MADDE / Meclisin yetkisi zayıflıyor
Meclis’in görev ve yetkileri yeniden düzenleniyor ve en çok eleştiri alan düzenlemelerden biri bu. Öncelikle, Parlamento’nun ‘Bakanlar Kurulu’nu ve bakanları denetleme yetkisi’ kaldırılıyor. 
Cumhurbaşkanına KHK çıkarma yetkisi veriliyor. 

46.MADDE / Gensoru yok
Meclis’in hükümet ve bakanlar hakkında gensoru verme ve bakanlara sözlü soru yöneltme mekanizmaları kaldırılıyor. Sadece yazılı olarak soru yöneltilebilecek. 

47.MADDE / Partili, tarafsız cumhurbaşkanı
Bugüne kadar var olan 'Tarafsızlık' ve 'Her partiye aynı mesafede kalma' ilkesi yok ediliyor. ‘Partili cumhurbaşkanı’ maddesi bu. 

48.MADDE / Kararnameyle yürütme
Kamuya atama yöntemleri kararname ile belirlenecek. Cumhurbaşkanı, yürütme ile ilgili konularda sınırsız kanun hükmünde kararname çıkarabilecek. Bu meclisi şeklîleştirecek; meclisin cumhurbaşkanı vesayeti altına girmesine neden olacak. Cumhurbaşkanı; bakanlıkların yeniden yapılandırılması ve yürütmeyle ilgili konuları, tek başına hazırlayacağı kararnameyle düzenleyebilecek. 

49.MADDE / 400 Oy ile Yüce Divan
Bu madde ile Cumhurbaşkanına ömür boyu koruma verilirken “cumhurbaşkanı için yargılanma yolu açılıyor” şeklinde propaganda ediliyor. Evet yargılama var. Fakat bu neredeyse imkansız. Yargılama olabilmesi için şunlar gerekli: Soruşturma açılmasını istemek için 301 milletvekilinin imzası. 360 vekil de soruşturma açılmasına karar verebilmeli. 400 gizli oyla Yüce Divan’a gönderme kararı alınmalı. Bu arada Yüce Divan (AYM) için 15 üyeden 12’ünü Cumhurbaşkanı atıyor! Yani AYM’nin karar alabilmesi neredeyse mucize. 

410.MADDE / Cumhurbaşkanı vekili yönetebilir
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların atanma ve görevden alınma usulleri düzenleniyor. Onlar da cumhurbaşkanı yetkilerine ve dokunulmazlık haklarına sahip olacaklar. Cumhurbaşkanı, istediği sayıda yardımcı atayabilecek. Cumhurbaşkanı, hastalığı ya da yurtdışı gezisinde bir yardımcısını yerine atayabilecek. Bu kişi cumhurbaşkanına ait tüm yetkileri eksiksiz kullanabilecek

411.MADDE / Başkan TBMM’yi feshedebilir
‘Karşılıklı fesih hakkı’ getiriliyor. Buna göre, cumhurbaşkanı hiçbir şarta bağlı olmaksızın seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Karşılığında Meclis de Cumhurbaşkanını feshedebilir. Meclis’in bunun için 360 milletvekilinin oyuna ihtiyacı var. Tabii Meclis’i feshetme Cumhurbaşkanının iki dudağının arasındayken Meclisin 360 vekile ihtiyacı var. 

412. MADDE: Sıkıyönetim şartları OHAL’e taşındı
Referanduma sunulacak düzenlemeyle sıkıyönetim uygulaması Türkiye’nin anayasal sisteminden kaldırılıyor. Bu da olumlu görünüyor. Fakat sıkıyönetim ilanı gerektiren şartlar büyük ölçüde olağanüstü hal (OHAL) uygulamasının içine taşınıyor. Yani OHAL ilan yetkisi cumhurbaşkanına geçiyor. Cumhurbaşkanı, tek başına alacağı kararla 6 aylık OHAL ilan edebilecek.

413. MADDE: Askeri yargı kaldırılıyor
Askeri mahkemeler, Türk hukuk sisteminden çıkıyor. Savaş hali dışında askeri mahkemeler olmayacak. Karargâhta veya kışlada bile olsa herhangi bir suçlamayla karşılaşan askerler artık sivil mahkemelerde yargılanacak. Bu değişiklik kamuoyunun geneli tarafından desteklenen nadir maddelerden biri. Tabii, demokratikleşme için sivil mahkemelerin de askeri mahkemeler gibi çalışmasının önlenmesi gerekiyor.

414. MADDE: HSYK İktidara bağlanıyor’
Yargının yapısını kökten değiştiren madde burada gizli. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, ‘yüksek’ niteliği alınarak ‘Hâkimler Savcılar Kurulu’ adıyla yeniden yapılandırılacak. Kurulun üye sayısı 22’den 13’e, daire sayısı 3’ten 2’ye düşürülüyor. Yargıç ve savcıların seçimle kurula üye göndermesi yöntemi bu düzenlemeyle sona eriyor. Mevcut sistemde olduğu gibi cumhurbaşkanının atadığı adalet bakanı kurulun başkanı, müsteşar da doğal üye olacak. Cumhurbaşkanı kalan 11 üyeden 4’ünü de atayacak. Böylece cumhurbaşkanı, başkan dahil 13 üyeden 6’sını doğrudan belirlemiş olacak (Şu anda cumhurbaşkanı 22 üyeden 6’sını belirliyor). 13 üyeden geriye kalan 7 üye için TBMM’de seçim yapılacak.
Teklif referandumda kabul edilirse, Anayasa Mahkemesi (AYM) 17 üyeden 15 üyeye düşecek. Mevcut Anayasa’daki hükümle 12 üyeyi yine cumhurbaşkanı atayacak.

415. MADDE: Bütçeyi hazırlayacak olan da Cumhurbaşkanı 
Cumhuriyet kurulduğundan beri ülke bütçesini bakanlar kurulu belirliyor ve Meclis’e sunuyor. Anayasa değişikliği teklifi referandumda kabul edilirse, bütçeyi artık cumhurbaşkanı hazırlayacak ve Meclis’e gönderecek. Mecliste çoğunluk partisinin Cumhurbaşkanının partisi olduğunu unutmayalım. 

416. MADDE: Cumhurbaşkanlığı DDK ‘idari başsavcı’ gibi
Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Devlet Denetleme Kurulu kararnameyle yeniden yapılandırılacak. DDK, özel şirketler dışında neredeyse ülkedeki tüm kurumları ‘idari bir başsavcı’ gibi soruşturabilecek. ÇAYKUR, TPAO, MKE gibi sermayesinin yarıdan fazlasına kamunun katıldığı her türlü kuruluş, Türk-İş, DİSK gibi işçi sendikaları, meslek kuruluşları, Türkiye Barolar Birliği, TOBB, Türk Tabipleri Birliği, gibi meslek birlikleri cumhurbaşkanlığının soruşturma alanına girecek.

17. MADDE Yasa 2019’da yürürlüğe girecek
Yeni sisteme göre cumhurbaşkanı ve TBMM’nin birlikte seçildiği ilk sandık 3 Kasım 2019’da kurulacak. Ancak Meclis’in bu tarihten önce erken seçim kararı almasının önünde hiçbir engel yok. Bu takdirde yeni parlamentonun yanı sıra cumhurbaşkanı seçimi de yapılacak

418. MADDE: Referandumdan sonra genel başkan olabilir
Teklif, referandumda kabul edilirse Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, seçim kararının Resmi Gazetede yayımlanmasından itibaren hemen partisine dönüp genel başkan olabilecek.