Çocuğun payına düşen sömürü ve ölüm

Fırat TURGUT
İstanbul

DİSK/Genel-İş Sendikasının “Emek Araştırmaları/Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak” raporu, Türkiye’de çocuk işçiliğin ve çocukların çalışma şartlarının ne kadar vahim boyutta olduğunu ortaya koyuyor. “İlk kez 23 Nisan 1920’de toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisinin işlevsizleştirilmesinden duyduğumuz kaygılarımızla bu raporu geleceğimiz olan tüm çocuklara armağan ediyoruz” denilen rapora göre Türkiye’de 2 milyon çocuk işçi bulunuyor. Çocukların büyük bir kısmı kayıt dışı olarak çalışıyor, iş cinayetlerinde ölüyor.

STAJYERLER HESABA KATILMIYOR

Çocuk işçilerin sayısına ilişkin güncel veriler sadece 15-17 yaş grubunda olan çocuk işçiler için mevcut. 15 yaş altı ve tarımsal alanlarda mevsimlik olarak çalışan çocuklara ilişkin veriler bulunmuyor. Ayrıca mesleki eğitim alan, özellikle turizm sektöründe uzun saatler çalıştırılan stajyerler, yani  “çocuk işçiler” ve çocuk işçiliği sayılabilecek uygulamalar ile çıraklık eğitimi alanlar resmi olarak çocuk işçi sayılmıyor.

2 MİLYONA YAKIN ÇOCUK İŞÇİ VAR

2015 yılında 17 yaşına kadar çalıştırılan çırak sayısı ise 401 bin 464 olarak açıklandı. SGK’nin yayınlamış olduğu verilerde ise çırak işçi sayısı oldukça yüksek. Aralık 2016 verilerine göre çırak işçi sayısı 1 milyon 170 bin. 2012 yılında 601 bin olan 15-17 yaş arası çocuk işçi sayısı, 2016 yılına gelindiğinde 709 bin oldu. Bu verilere dayanarak çırak ya da çocuk işçi ayrımı yapmadan genel olarak Türkiye’de çalışan çocuk sayısının yaklaşık 2 milyona yaklaştığı söylenebilir. Bu durum çocuk emeği sömürüsünün geldiği noktayı açık bir şekilde ortaya koyuyor.

15-17 YAŞ ARASI ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN YÜZDE 80’E YAKINI KAYIT DIŞI

Çocuk işgücü kır ve kent ayrımında farklı biçimlerde istihdam edilse de çocuklar kentlerde de kırlarda da kayıt dışı çalıştırılıyor. 2016 TÜİK verilerine göre çocuk işçilerin yüzde 78’i kayıt dışı çalışıyor. 2016 yılında 15-17 yaş arası çocuk işçi sayısı 708 bin. Bu çocukların 558 bini kayıt dışı çalıştırılırken, 150 bini sigortalı. Yani çalışan her 10 çocuktan 8’i kayıt dışı.

ÇOCUK YOKSULLUĞUNDA EN KÖTÜ ÜLKE

Türkiye’de çocuk işçiliğinin artışında, çocuk yoksulluk oranının yüksek olmasının önemli bir etkisi var. Türkiye, AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında çocuk yoksulluk oranı en fazla olan ülke. Türkiye’de çocukların yoksulluk oranı yüzde 25,3 iken, AB’ye üye ülkelerle karşılaştırıldığında yoksulluk oranı en fazla olan ülke konumunda. 

ÇOCUKLAR ÇALIŞIRKEN ÖLÜYOR

İş cinayetine maruz kalan çocuk sayısına ilişkin İşçi Sağlığı İş Güvenliği Meclisi tarafından veriler tutuluyor. Bu rapora göre de iş kazası sonucu hayatını kaybeden çocuk işçi sayısı artıyor. 2012 yılında 32 çocuk, iş cinayetlerinde hayatını kaybetmişken, 2016 yılına gelindiğinde 56 çocuk iş cinayetleri sonucu yaşamını yitirdi.