Fransa’da seçim sonuçları ne anlama geliyor?

Deniz UZTOPAL
Paris

Süprizlerle dolu yoğun ve uzun bir kampanyadan sonra Fransa’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turu geçtiğimiz pazar günü yapıldı. Kesin sonuçlara göre Emmanuel Macron yüzde 24.01, Marine Le Pen yüzde 21.3, François Fillon yüzde 20.01 ve Jean-Luc Melenchon yüzde 19.58 oy aldı. Hükümet partisi Sosyalist Partinin adayı Benoit Hamon ise son 40 yılın en kötü oyunu alarak yüzde 6.36’da kaldı. 

İKİ PARTİLİ SİSTEM ÇÖKTÜ

Her şeyden önce bipartizm, yani iki ana partili seçim düzenine bağlı sistem bugüne kadar aksamalarla birlikte işliyordu fakat bu seçimlerde tamamen çöktü. Merkez sağ ile merkez solu temsil eden iki ana düzen partisi 1958’de inşa edilen 5. Cumhuriyet tarihinde ilk turda elendi. İlk tur öncesinde eski cumhurbaşkanlarının ve başbakanların ön seçimlerde elenmesi, Fransa siyasi yaşamındaki altüstlere zaten işaret ediyordu. 

Ardından ilk turda iki ana partinin elenmesi de işlerin eskisi gibi gitmediğini bir kez daha gösterdi. 

Göstergelerden biri de 39 yaşında, hayatında hiç seçime katılmamış, Avrupa’nın en eski bankalarından olan Rothschild’de üst düzey yetkili olarak çalışmış, Cumhurbaşkanı François Hollande’a danışmanlık yapmış, amacının “milyarder olmak” olduğunu açıkça ilan etmiş birisinin, dünyanın en zengin 6. ülkesi ve temel emperyalist güçlerinden olan Fransa’nın Cumhurbaşkanı olma ihtimalinin yüksek olmasıdır. 

MEDEF’TEN FKP’YE MACRON’CU İTTİFAK

Cumhurbaşkanlığının ikinci turuna kendisini “sistem üstü” olarak tanıtan Emmanuel Macron ile aşırı sağcı Marine Le Pen kaldı. Böylelikle 2002’de aday olan babası Jean-Marie Le Pen’den sonra ilk defa aşırı sağın adayı ikinci tura kalabildi. 

2002’de “Faşizm iktidara geliyor” diye ülkenin neredeyse tüm siyasi ve sendikal güçleri sağcı Jacques Chirac’ı desteklemişti. Bu seçimlerde de ona benzer bir hava estiriliyor. Eskisi gibi olmasa da yine de bir “ulusal birlik” sağlanmış durumda. 

Elenen iki ana düzen partisinin adayları Fillon ile Hamon, Macron’a oy verme çağrısı yaptı. Ardından Fransız Komünist Partisi, CFDT Sendikası, öğrenci sendikası UNEF, Hristiyan Demokratlar Sendikası CFTC ve Patronlar Örgütü MEDEF de Macron’a oy verme çağrısında bulundular. 

Fakat örneğin “Boyun Eğmeyen Fransa” nın adayı ve 7 milyon seçmenin oyunu alarak büyük bir başarı kazanan Jean-Luc Melenchon, derhal çağrı yapmayı reddetti. Bu yazı yazılırken hâlâ Macron’a destek için bir açıklaması olmamıştı. Melenchon’un hızla yürürlüğe sokulan “Le Pen’e karşı birlik” tuzağına hemen düşmemesi emek mücadelesi açısından olumlu görülmeli. 

BU TEZGAHA DİRENENLER DE VAR

Diğer taraftan ülkenin en büyük ve en mücadeleci sendikası CGT de (Genel İş Konfederasyonu), 2002 seçimlerinden farklı olarak uzun yıllar mücadele ettiği Macron’a açıktan oy verme çağrısında bulunmadı. 

İşçi sınıfı partisi Fransa İşçileri Komünist Partisi PCOF da yaptığı değerlendirmede “Le Pen’e karşı birlik” tuzağına düşmeme çağrısında bulundu. 

Fransa sermayesi, Le Pen’i korkuluk olarak kullanarak düzeni pekiştirmeyi hedefliyor ama istendiği gibi bir birliğin sağlanamaması, antiliberal kesimler içerisinde düzeni daha ileriden sorgulamaya yönelik bir eğilimin olduğunun işareti.

DÜZEN PARTİLERİNE NE OLACAK?

Daha bir kaç ay önce ana muhalefet partisi Cumhuriyetçilerin Adayı François Fillon’un seçilmesine kesin olarak bakılıyordu. Ama ortaya çıkartılan yolsuzluk davalarından sonra Fillon büyük oranda kamuoyu desteğini kaybetti. Yenilgi kesinleşince partinin yönetici organlarında yeniden yapılanma kavgası başladı. Fillon siyasi yaşamına son verdiğini açıklayarak geri çekildi. Arkasında yenilmiş ama partiyi ele geçirmek için sert kavgalara hazır bir kurtlar sürüsü bıraktı. Önümüzdeki haftalarda partide ciddi kavgalar bekleniyor. 

Hükümet partisi Sosyalist Partinin sağ kanadı, seçim sonuçlarını beklemeden partinin adayı Hamon’a karşı bir kampanya başlatmış, Cumhurbaşkanı Hollande bile Macron’u destekleyeceğini ifade etmişti. Hamon’un tarihsel bir yenilgi almasından partinin sağ kanadı Eski Başbakan Manuel Valls’ın ekibi, partiyi tekrar ele geçirmek için saldırılara başladı. Sosyalist Partinin artık eskisi gibi gidemeyeceği konusunda herkes hemfikir. 

ANTİLİBERAL SOL İÇİNDEKİ DİNAMİK

Bu seçimlerin en başarılı adayı Jean-Luc Melenchon oldu. Üç ay önce Melenchon’un 7 milyon oy alabileceğini kimse öngöremezdi. Ama Melenchon kendini bir alternatif olarak sunabildi. Belirtmek gerekir ki Melenchon bunu yapabilmek için kendini sisteme yaklaştıran bir taktik izledi. 2012 kampanyasıyla karşılaştırıldığında örneğin bu seçimlerde ‘bayrak, milli marş’ gibi ulusal sembolleri daha fazla öne çıkarttı. Eskiden her mitingden sonra çalınan ‘Enternasyonal marşı’ unutuldu, yürüyüş ve gösterilere kızıl bayrak getirilmemesi istendi. Eskiden tarihsel olarak ana referansı Jean Jaures olurken, bu kampanya sürecinde 5. Cumhuriyetin kurucusu sağcı Charles De Gaulle ve 1981’de iktidara gelen ilk ‘Sosyalist’ Cumhurbaşkanı François Mitterand oldu. 

Sosyal medyayı iyi kullanan ve ‘sert-sekter’ imajını yok eden Melenchon, önemli bir başarı elde etti. Fakat bu dinamiğin nasıl değerlendirileceği hâlâ tartışma konusu. 

HAZİRANDA PARLAMENTO SEÇİMLERİ VAR

Üstelik 11-18 Haziran tarihlerinde milletvekili seçimleri gerçekleşecek. Bu seçimler de iki turlu olacak. İşçi-emekçilerin taleplerini meclis kürsüsüne taşıyacak adayların seçilmesi için Melenchon ile başta FKP olmak üzere diğer antiliberal örgütlerin birleşmesi gerekiyor. 

Fakat Fransız Komünist Partisinin zayıflaması ve yerini kendi partisi Sol Partiye bırakması için uğraşan Melenchon, böylesi bir birliğe şimdilik çok sıcak bakmıyor. 

Son bir ay içerisinde, Melenchon dinamiği doğmadan, büyük bir rekabet içerisinde olan Sol Parti ve FKP, yine adayların belirlenmesi konusunda yeni bölünmeler yaratabilirler. 

Üstelik kulislerden gelen haberlere göre Melenchon, FKP dışındaki ana temel siyasi oluşumları birleştirerek güçlü bir hareket oluşturmak istiyor.