Güneşin batışını göremeyenler: AVM emekçileri

Salman GÖZELYUZ

Kentlerin ışıltısının yansıtıldığı, her türlü kaprisin, ekonomik şımarıklığın hüküm sürdüğü AVM’lerde çalışanlar gün yüzü görmüyor. Günde 12 saat asgari ücretle çalıştırılan ve asla güneşin batışına tanık olmayan AVM çalışanları birçok hastalık riskiyle de karşı karşıya.

Sömürü çarkının işçi emeği üzerinde en fazla döndüğü alanların başında gelen Alışveriş Merkezi (AVM) emekçileri, emeklerinin karşılığını da alamıyor. Kentlerin “çağdaş yüzü” olarak görülen, her türlü kaprisin hüküm sürdüğü, iş yükünün ağır olduğu AVM’lerde çalışanlar günümüzün yer altı çalışanları ile eşit koşullarda çalışıyorlar. Çünkü her iki iş kolunda da çalışanlar gün yüzü görmüyor. Sabah saat 10.00’da iş başı yapan AVM çalışanları, en erken akşam saat 10.00’da işten çıkıyor. Herkesi memnun etmek için emek harcayan bu çalışanlar, başta 1 Mayıs olmak üzere, dini bayramlar ve resmi tatil günlerinden de yararlanamıyor. Ağır çalışma koşullarına mecbur bırakılan AVM çalışanları emek sömürüsünün yanı sıra, psikolojik ve fiziksel birçok hastalık riski ile de karşı kaşıya.

‘BEŞ YILDIR GÜNEŞİN BATIMINA ŞAHİT OLMADIM’

Üniversite mezun olduğu halde işsiz kalan ve 5 yıldır AVM’de çalışan Mert Bozkurt, AVM’lerdeki çalışma koşullarına değinerek, çalıştığı günden beri güneşin batışına şahit olmadığını belirtiyor. Bozkurt, Adnan Menderes Üniversitesi İktisat Bölümü’nü bitirmesine rağmen AVM’ler de güvencesiz çalışma şartlarına mahkum edildiğini söyleyerek, ”Mağazalar çok en erken saat 22.00’da kapanıyor. Eve gitmen 23’ü buluyor. Eve gittikten sonra çok yorulduğun için ailenle zaman geçiremiyorsun. Hiçbir sosyal aktiviten yok. Yine herkesin bayram kutladığı günlerde ve tatil yaptığı hafta sonlarında sen çalışmak zorunda kalıyorsun” sözleriyle çalışma koşullarına dikkat çekiyor.

TÜM GÜNÜ AYAKTA GEÇİRENLER

Bunca ağır çalışma koşullarına rağmen asgari ücrete mecbur bırakıldıklarını belirten Bozkurt, çalıştıkları süre boyunca sadece 1 saat 15 dakikalık mola hakları olduğunu dile getirdi. Bozkurt, “Çalıştığımız iş gereği bize verilen mola dışında oturmamız yasak. Çok fazla ayakta kaldığımız için bazı geceler yorgunluktan uyuyamıyoruz” diyerek çalışma şartlarının ağırlığında yakındı.

EN TEMEL SORUN ÇALIŞMA SAATLERİ

Ömrünün yarısını AVM’ler de çalışarak geçtiğini söyleyen Pankut Torun (40) ise çalışma koşullarına ilişkin olarak şunları belirtti: “20 yıldan fazla bir süredir AVM sektöründe çalışıyorum. En temel sorunlar çalışma saatleri. AVM’lerin çalışma saatleri sabah 10.00 ile akşam 10.00 arası. Çocuğum ile vakit geçirmeye zaman bulamıyorum. Yani bu çalışma koşulları ile diğer insanlar gibi bayramları yaşayamıyoruz. Emeğimizin karşılığını alamıyoruz. Kemer sıkmamıza rağmen ay sonunu zar zor getiriyoruz. Sosyal anlamda tamamen izole ediyor bu çalışma koşulları. Eşiniz, akrabalarınız ve arkadaşlarınız resmi ve dini tatil günlerinde tatil yaparken siz çalışıyorsunuz.”

GÜNEŞİ GÖRMEYENLER

AVM işçilerinin yaşadığı yoğun çalışma koşulları ve bulundukları ortamların yarattığı sağlık sorunlarına dikkat çeken İş Yeri Hekimi Dr. Arif Müezzinoğlu, AVM işçilerinin başta solunum yolu hastalıkları olmak üzere birden fazla hastalık riski ile karşı karşıya olduğunu söyledi. Müezzinoğlu, “AVM çalışanları bulundukları ortam gereği güneş ışığını görmediklerinden kaynaklı çok yaygın D Vitamini eksikliği yaşadıklarına” işaret etti. Müezzinoğlu, ayıraca pek çok hastalığın gelişiminde etkisi olan psikosomatikin (Psikolojik kökeni olan fiziksel hastalıklar) bariz olarak yaşandığını vurgulayarak, “Dolaşım sisteminde varisler gelişiyor. Çünkü aktif durmuyorlar. Öyle durumlar dolaşım sistemi hastalıklarını çok arttırıyor. Yine varis, bel fıtığı ve hemoroid (basur) gibi hastalıklar bu tür çalışma alanlarında gelişen hastalıklardır” diye belirtti.

AVM İŞÇİLERİ DUYGU VE DÜŞÜNCE TÜKETİR

AVM çalışanlarının psikolojik durumlarını değerlendiren psikolog Şükran Pelin Balcı, AVM işçilerinin güneşi göremedikleri için ruhsal ve bedensel olarak sorun yaşadıklarını aktardı. Balcı, ayrıca “AVM işçilerinin sürekli talep karşılama yükü var. Bu da stokta bulunan olumlu duygu ve düşünceyi kullanmaya neden olur ve zamanla olumlu olan duygu ve düşünce kullanımı tükenir” şeklinde konuştu. Balcı, AVM işçilerinin ayrıca çok hızlı ya da çok yavaş yaşam örüntülerine girebileceklerini de kaydetti.

KENDİLERİNE YETMEMEYE BAŞLIYORLAR

AVM işçilerinin ilişkilerinde zamanla sosyal kopukluklar oluştuğuna da dikkat çeken Balcı, “Hepsini bir arada değerlendirdiğimizde BASIC-Ph olarak tanımladığımız birçok alanda (duygu, düşünce, inanç, hayal kurma, bedensel ve sosyal) kendilerine yetemediklerini görüyoruz. Bu alanlarda problemlerin olması birden fazla semptoma neden olsa da çoğunlukla depresyon, kaygı bozukluğu, duygu dalgalanmaları ve öfke kontrol problemlerine neden olur. Kişisel alanın genişletilmesi öncelikli öneridir” ifadelerini kullandı. (Ankara/DİHABER)