Yunanistan: Uçuruma götüren kısıtlamalar

Yunanistan hükümeti zorlu pazarlıklar sonucu, acılı yaptırımlara boyun eğerek temmuzda ödenecek borçlar için gereken parayı geçen hafta aldı. 

Kitlesel işten atmalar kolaylaştırılacak, zaten 12 ayla sınırlı olan işsizlik parası daha da azaltılacak, 2010’dan bu yana maaşlarının yarısını kaybeden emeklilerin maaşları yüzde 18’e varan oranda kesintiye uğratılacak. Yunanistan’da uzun süreli işsizler devlet yardımı almadıkları, akraba, eş dostun yardımıyla geçindikleri için emeklilik maaşı bir nevi sosyal yardım işlevi görmekteydi, şimdi o da yok edilecek. 

Emeklilik maaşlarının kesintiye uğratılmasıyla ülkede yoksulluk korkunç boyutta arttı. 2009’da yüzde 2.2 iken 2016’da yüzde 13.6 oldu. Yeni kısıtlama planı uygulamaya sokulduğunda yoksullaşmanın yaygınlaşacağı kesin. 

KISIR DÖNGÜ

Yunan hükümeti 2 Mayıs’ta 3.6 milyar avroluk yeni kısıtlama planını 2015 ağustosunda verilen yardım programının taksitini ödeyebilmek için kabul etmek zorunda kaldı. Atina, temmuz ayında bu paraya sahip olmak zorunda, çünkü özel yatırımcılar ve Avrupa Merkez Bankasına geri ödemek zorunda olduğu 7 milyar avro tutarındaki parayı başka türlü toparlayabilmesi mümkün değil. 

Uluslararası Para Fonunun (IMF), uzun süreden beri talep ettiği borçların iptal edilmesine Alman hükümeti ısrarla karşı çıkıyor. Almanya’nın egemenliğindeki AB kriz politikasının iflas ettiği, Yunanistan’ı yıkıma götürdüğü açık olmasına rağmen ısrarından vazgeçmiyor. Yunanistan’da yıllık gayrisafi milli gelir 2010 yılında 226 milyar avro iken 2016’da 176 milyon avroya indi. Gayrisafi milli gelirin borçlanmaya ayrılan bölümü ise 2010’da yüzde 125 iken 2016’da yüzde 184 oldu. 

Acı verici kısıtlamalar, küçülen ekonomik hizmetler, artan devlet borçlarından oluşan kısır döngüden çıkış uzaktan da olsa görünürde yok. 

KİTLESEL İŞTEN ATMALAR KOLAYLAŞTIRILACAK

Atina’nın kabul etmek zorunda kaldığı yaptırımlar arasında iş hukukunda yapılacak değişikliklerle işçi haklarının önemli ölçüde yok edilmesi yer alıyor. Örneğin grev yapmak, sendika üyelerinin yüzde 50’sinin onay vermesine bağlı olacak, grevin yasalara uygun olup olmadığı ya da yasaklanıp yasaklanmayacağı konusundaki karar süreci hızlandırılacak. Kitlesel işten atmalar kolaylaştırılacak, Yüksek İş Konseyi (ASE) sadece gerekli hukuki formalitelere uyulup uyulmadığını kontrol edecek. İşletmeler, işçilere yönelik bilgi verme zorunluluğunu yerine getirdilerse şimdiye kadarki üç ay müddet zorunluluğundan önce de işten atabilecekler. 

Bu yaptırımlar, şimdi bile AB içinde işsizliğin en yüksek olduğu bir ülke için getiriliyor. İstatistik dairesi Elstat’ın verilerine göre şubat ayında çalışabilecek durumdaki insanların yüzde 23.2’si (1.1 milyon kişi) işsizdi. Gençler arasındaki işsizlik oranı ise hemen hemen yüzde 48.

EMEKLİLİK MAAŞLARINDA KISITLAMA

Eş zamanlı olarak Yunan hükümeti emeklilik maaşlarında radikal kesinti yaparak 1.8 milyar avro (gayrisafi milli gelirin yüzde 1’i)  tasarruf yapmak zorunda bırakılıyor. Emekliler örgütü ENDISY’nin verdiği bilgiye göre bu, krizin başlamasından bu yana yapılan 23. kısıtlama. Emeklilik maaşları yüzde 18’e varan oranda, ortalama yüzde 9 azaltılacak. 11 milyonluk nüfusta 900 bin kişi bu kısıtlamalardan etkilenecek. ENDISY, yapılan kısıtlamalara bağlı olarak geçen yedi yıl içinde ellerine geçen para yarı yarıya azalan emeklilerin bazılarının telefon, elektrik ve ilaç paralarını ödeyemeyecek durumda olduğunu bildiriyor.  Yunanistan’da işsizler maksimum bir yıl işsizlik yardımı aldıktan sonra devletten herhangi bir yardım alamadıkları için akraba ve yakınlarının yardımıyla yaşamaktalar. Emeklilik maaşı, bu anlamda ailelerin geleneksel  geçim kaynağı durumunda. İşsizliğin artması, emekli maaşlarının da azaltılmasıyla bu fonksiyon yok edilmiş oluyor.

VERGİDEN MUAFİYET SINIRI DÜŞÜRÜLECEK

AB, vergiden muafiyet sınırını düşürmeye zorlayarak yunan hükümetinin gayrisafi milli gelirin yüze 1’i oranında tasarruf yapmasını da zorunlu kıldı. Buna göre şimdiye kadar yılda 8 bin 636 avroya kadar olan gelir vergiden muaf tutulurken şimdiden sonra 5 bin 681 avro olacak. Aylık geliri 500 avro bile olmayanlar vergi ödemek zorunda bırakılacaklar. 12 ayla sınırlı olan işsizlik parasında da azaltmaya gidilecek. Şimdi bile 1.31 milyon işsizden 127 bin’i  işsizlik paraları yetmediği için devletten yakıt yardımı almakta. KUTU

ARIŞI YOKSULLUK

Yunanistan'da aşırı yoksulluk/sefalet korkunç boyutta. Bağımsız araştırma enstitüsü NEOsis’in verilerine göre aşırı yoksulların oranı 2009’da yüzde 2.2 iken 2011’de yüzde 8.9’a, 2016’da ise yüzde 13.6’ya çıktı. Yaklaşık 1.5 milyon Yunanlı aşırı yoksulluk içinde yaşıyor. NEOsis, aşırı yoksulluk eşiğini kırsal kesimde yaşayan bir kişi için 176 avro, Atina’da yaşayan dört kişilik bir aile için ise 879 avro olarak belirliyor. Halkın en yoksul beşte birinin içinde borçlanma astronomik düzeye erişti. Bu en yoksul beşte birin yüzde 27.1’i kirasının tamamını ödeyemeyecek durumda, yüzde 65.4’ü konut yan masrafları konusunda borçlu. NEOsis raporu, aşırı yoksulların bazılarının ise ayakta kalabilme/yaşayabilme konusunda aşılamayacak problemlere sahip olduğunu ortaya koyuyor. 

PROTESTOLAR

Yeni kısıtlama programına karşı protestolar da durmak bilmiyor. 1 Mayıs’ta yaygın eylemlerle AB ve Almanya’nın tasarruf dayatması protesto edildi. 11 Mayıs’ta sendikacılar Maliye Bakanlığı binasını işgal ettiler. 17 Mayıs’ta ise bir günlük genel grev yapıldı. Kamu Hizmetleri Sendikası ADEDY Başkanı Odysseus Trivalas, protestoların devam edeceğini “Bizi çok sıcak bir bahar bekliyor” sözleriyle duyurdu. 

*German Foreign Policy’den çeviren Semra Çelik