ABD ile koruma krizi: İlk günden bu yana yaşananlar
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın korumalarının Türkiye'nin Washington Büyükelçiliği binası önündeki protestoculara saldırısı sonrası süreç nasıl ilerledi?
Tarih 16 Mayıs 2017. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump, ilk yüz yüze görüşmelerini gerçekleştirdi. Uzun bir diplomatik pazarlık sonrası gerçekleşebilen yüzyüze görüşme yalnızca 20 dakika sürdü. Ana gündeminde ABD'nin YPG'ye ağır silah yardımında bulunması, Fethullah Gülen'in Türkiye'ye iadesi ve tutuklu işadamı Reza Zarrab'ın olduğu görüşmede bu gündemlerde mutabakat sağlanamadı. Görüşmede ABD'nin Türkiye'ye silah satışı, üzerinde anlaşmaya varılan tek konu oldu. ABD medyasının ilgisiz kaldığı görüşme sırasında Beyaz Saray önünde Cumhurbaşkanı Erdoğan'a yönelik protesto gösterisi düzenlendi.
Görüşme sonrası iki lider ve bakanlar yemek yedi. Yemeğin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ve beraberindeki heyet Türkiye'nin Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç'ın resmi konutuna gitmek için Beyaz Saray'dan ayrldı.
ABD 'TÜRKİYE DEMOKRASİSİ'NE TANIKLIK ETTİ
Türkiye'nin Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç'ın resmi konutu önüne gelen Türkiye heyeti, Erdoğan'ı desteklemek için konut önüne gelenlerin yanı sıra protesto gösterisi ile de karşılaştı. "Demirtaş'a özgürlük" pankartları ile konut önünde eylem yapan gruba yine konutun önünde toplanan Erdoğan destekçileri, önce sözlü tacizde bulundu. Daha sonra ise Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın korumalarının da desteğiyle fiziksel saldırıda bulundular.
Saldırı öncesinde korumalara 'dağıtın' emri verildiği iddia edildi. Dakikalarca süren saldırıda 1'i polis olmak üzere 11 kişi yaralandı. Başına megafonla darbe aldığı belirtilen bir kişi, darbenin hemen akabinde ve hastanede toplam iki kriz geçirdi.
ABD'DEN İLK AÇIKLAMA: ŞİDDET HİÇBİR ZAMAN İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNE UYGUN BİR KARŞILIK DEĞİLDİR
ABD Savunma Bakanlığı, saldırının ardından Türk güvenlik güçlerinin de karıştığı şiddet olayından dolayı endişeli olduklarını açıkladı. ABD Dışişleri Bakanlığı ise “Şiddetin hiç bir zaman ifade özgürlüğüne uygun bir karşılık olmadığı” hatırlatı ve “barışçıl protestoları ve ifade özgürlüğünü her yerde desteklemekteyiz” açılaması yaptı. Washington Belediye Başkanı Muriel Bowser da saldırıyı güçlü şekilde kınadığının altını çizerek "adaletin sağlanması için çalışacaklarını" söyledi.
BÜYÜKELÇİLİK, SALDIRIYI 'MEŞRU MÜDAAFA' OLARAK NİTELEDİ
Saldırı ABD'de neredeyse her kesimin tepkisini çekti. "Burası üçüncü dünya ülkesi değil" diyen Cumhuriyetçi Senatör John McCain, 'Büyükelçinin ABD'den atılması gerektiğini' belirtip Türkiye'nin özür dilemesi istedi.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert, 'kaygılarını mümkün olan en güçlü haliyle Türk hükümetine ilettiklerini' belirterek olayla ilgili çok büyük bir soruşturma yürütüldüğünü ilk kez duyurdu.
Olay ardından Türk Büyükelçiliği'nden yapılan açıklamada ise göstericilerin, Erdoğan'ı selamlamak için bir araya gelen barışçıl grubu kışkırttığı ileri sürülerek "Amerikalı Türkler, meşru müdafaayla cevap verdi ve bir kişi ciddi bir şekilde yaralandı. Şiddet olayları ve yaralanma izinsiz ve kışkırtıcı gösterilerin sonucunda meydana geldi. Umut ediyoruz ki ileride gerekli önlemler alınarak benzeri kışkırtıcı olayların önüne geçilir ve şiddet yaşanmaz." açıklamasında bulundu.
BÜYÜKELÇİ ABD DIŞİŞLERİNE ÇAĞRILDI
Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç, ABD Dışişlerine çağrıldı. Kılıç, bakanlıkta Siyasi İlişkilerden Sorumlu Müsteşar Thomas Shannon’la görüştü.
BASINDAN TEPKİ: 'BURADA PROTESTOCULARI DÖVEMEZSİNİZ'
Washington Post, saldırıyı “Burada protestocuları dövemezsiniz” başlığıyla başyazısına taşıdı. Gazete, başyazısında Erdoğan’ı ‘diktatör’ olarak nitelerken Erdoğan’ın ABD’ye geldiğinde ‘çok rahat’ davrandığı belirtti. Yazıda “Erdoğan kendini o kadar evinde hissetmişti ki eşkıyalarının barışçıl protestoculara saldırmasında sorun görmedi” ifadeleri kullanıldı. Yazıda ayrıca korumaların ABD'ye alınmaması çağrısı yapıldı.
SALDIRIYA UĞRAYAN CEREN BORAZAN'DAN TRUMP'A ÇAĞRI
Korumaların saldırısına uğrayan Ceren Borazan Twitter üzerinden ABD Başkanı Trump'a çağrı yaptı. Erdoğan'ın koruması tarafından darp edilen Borazan, saldırganın yakalanıp yargılanmasını istedi.
Borazan'ın binlerce kez paylaşılan çağrısı şöyle:
"Sayın @POTUS, fotoğrafta saldırıya uğruyorum. Protesto gösterisi sırasında bu adam tarafından saldırıya uğradım. Bu kişinin bulunması ve yargılanması için lütfen bana yardım edin"
REX TILLERSON: SALDIRININ KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNU TÜRKLERE İLETTİK
22 Mayıs'ta Fox News Sunday'e konuşan ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, saldırı için "Kesinlikle kabul edilemez" dedi. Tillerson, "Yaşananlardan dolayı dehşete düştüğümüzü Büyükelçi Kılıç'a ilettik" dedi.
ABD KONGRESİ SALDIRIYI KINADI
25 Mayıs'ta ABD Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın korumalarının Washington’daki protestoculara saldırısını kınayan karar tasarısını kabul etti.
Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı Ed Royce, Cumhuriyetçi Parti Çoğunluk Lideri Kevin McCarthy ile Demokrat Partili Üye Whip Steny Hoyer tarafından hazırlanan tasarı Dış İlişkiler Komisyonu’nda görüşüldükten sonra onaylandı.
Oturumda konuşan kongre üyeleri, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ve korumalarına yönelik çok sert eleştiriler yöneltti. Olayların hesabının Türk hükümetinden sorulması gerektiği savunulan konuşmalarda, saldırıya karışan korumaların bir an önce adalet önüne çıkarılması, ABD’de bulunanların sınır dışı edilmeleri, dışarıda olanların da gelecekte ülkeye girişlerinin yasaklanması çağrısında bulunuldu.
KONGRE SALDIRIYA KARIŞANLARIN SORUŞTURULMASINI İSTEDİ
ABD Kongresi, haziran ayı başlarında saldırıya karışanların sorumlu tutulması gerektiğine dair bir açıklama yayımladı. Demokratlar ve Cumhuriyetçiler karar için bir araya gelip olayı kınayarak "Kavgaya karışan bütün Türk güvenlik görevlileri ABD yasaları altında soruşturulmalı, haklarında gerekli işlemler yapılmalı" çağrısında bulundu.
Türkiye ise olaydan yeterli güvenlik önlemlerini almayan ABD makamlarını sorumlu tutmaya devam etti.
2 KİŞİ TUTUKLANDI
Soruşturmada ilerleme kaydedildi. Saldırganların kimlikleri tek tek tespit edildi. 14 Haziran günü ABD’de yaşayan Eyüp Yıldırım ve Sinan Narin, kavgaya karıştıkları ve ağır nitelikli saldırı suçu işledikleri gerekçesiyle tutuklandı.
BEKLENEN GERÇEKLEŞTİ: YAKALAMA KARARI
Tarihler 15 Haziran Perşembe gününü gösterdiğinde ABD Kongresinin çabaları sonuç buldu. Büyükelçilik önünde meydana gelen saldırıyla ilgili 12 koruma hakkında yakalama kararı çıkardı. Korumalar, büyükelçilik konutu önünde protestoculara saldırmakla suçlandı. Washington Belediye Başkanı Muriel E. Bowser ve Emniyet Müdürü Peter Newsham, ortaklaşa yaptıkları basın toplantısında, korumaların kimliklerinin yüz tanıma teknikleri kullanılarak, pasaport ve vize işlemlerindeki fotoğraf ile olay sırasında çekilen videoların karşılaştırılması sonucu belirlendiğini söyledi. Polis yetkilileri, 12 kişiden 7’sine karşı ağır nitelikli saldırı, 5’ine karşı da hafif ceza davası açılacağını ve haklarında tutuklama kararı çıkarıldığını açıkladı.
ERDOĞAN: BÖYLE BİR ŞEY OLABİLİR Mİ?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 12 koruması hakkında ABD’nin çıkardığı yakalama kararına tepki gösterdi. "Hukuki ve siyasi mücadele" vereceklerini ifade eden Erdoğan "Böyle şey olabilir mi? Bir diğer taraftandan da korumlarımdan 12 tanesi için tutuklama kararı çıkarmışlar. Bu nasıl bir hukuktur? Bu korumalar beni korumayacaksa niçin yanımda ABD’ye götürüyorum? Amerika’nın Hans'ı ile mi kendimi koruyacağım?" ifadelerini kullandı.
ABD BÜYÜKELÇİSİ DIŞİŞLERİ BAKANLIĞINA ÇAĞRILDI
Dışişleri Bakanlığından, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın korumalarından bazıları hakkında tutuklama kararı alındığının öğrenilmesi üzerine ABD'nin Ankara Büyükelçisi John Bass'ın Bakanlığa çağırıldığı bildirildi. Bakanlıktan yapılan açıklamada, "ABD makamları tarafından alınan bu kararın yanlış, yanlı ve hukuki dayanaktan yoksun olduğu, Vaşington Büyükelçiliğimiz önünde yaşanan arbedenin yerel güvenlik makamlarının gerekli önlemleri almamalarından kaynaklandığı, ABD'nin benzer üst düzeyli ziyaretlerde mutat olarak aldığı tedbirler bu defa da aynen uygulanmış olsaydı bu sorunun yaşanmayacağı, dolayısıyla da yaşananlardan vatandaşlarımızın sorumlu tutulamayacağı ABD Büyükelçisine iletilmiştir." denildi.
ABD: KARARI UYGULAMAKTA KARARLIYIZ
ABD Dışişleri Bakanlığı, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 12 koruması hakkında çıkarılan yakalama kararını uygulamakta kararlı olduğunu vurguladı. ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson ""12 Türk güvenlik görevlisine yöneltilen suçlamalar, ABD'nin yasal ifade özgürlüğünü bastırmak için gözdağı ve şiddete başvuran kişilere hoşgörü göstermediği şeklinde net mesaj veriyor" dedi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nauert ise kavgaya karışan ve şiddete başvuran Türk korumaların, ABD'ye geri gelmeleri durumunda haklarında çıkarılan yakalama kararının uygulanacağını belirtti. Nauert, "ABD'nin bu kişilerin iade edilmesini isteyip istemeyeceği" sorularına "Konu ile ilgili atılabilecek olası ek adımları tartıyoruz. Değişik seçeneklere bakıyoruz. Bu hala devam eden bir süreç" yanıtını verdi.
KORUMALAR HAKKINDA SORUŞTURMA AÇILDI
30 Ağustos 2017'de protestocu gruba saldıran 19 kişi hakkında soruşturma başlatıldı. Haklarında soruşturma açılan 19 kilşiden 15'i Erdoğan'ın korumaları.
Erdoğan'ın korumalarının da aralarında bulunduğu 19 kişi hakkındaki iddianame, Adalet Bakanlığı tarafından kamuoyuyla paylaşıldı. Şiddet suçu kapsamında soruşturma açılan 19 kişiden bazıları hakkında tehlikeli silahla saldırı girişiminde bulunmak gibi ek suçlamalar da yer aldı.
2 TUTUKLU SANIK HAKLARINDAKİ SUÇLAMALARI KABUL ETTİ
Erdoğan'ın korumalarının da karıştığı kavganın ardından Columbia Bölgesi Yüksek Mahkemesi'nde yargılanmalarına başlanan 45 yaşındaki Sinan Narin ve 50 yaşındaki Eyüp Yıldırım, suçlarını kabul ettiler.
ABD'de yaşayan ve saldırı sonrası gözaltına alınan Narin ile Yıldırım, davanın tek tutuklu sanıklarıydı.
Sanıklar ABD'de ağır ceza gerektiren nitelikte şiddet suçu işlemeye teşebbüsle suçlanıyordu. Sanıklara aynı zamanda "nefret suçuyla ağırlaştırılan, şiddet suçu işlemeye teşebbüs" ithamı yöneltiliyordu.
