Dersim'de 1 milyon yıl öncesine ait insan yaşamı bulguları

Dersim Pertek’e bağlı Tozkoparan Köyü’nde yüzeysel araştırma yapan Düzce Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yasemin Yılmaz, 1 milyon yıl öncesine ait insan yaşamının varlığına dair bulgular elde ettiklerini, paleolitik döneme ait taş aletler bulduklarını söyledi.

Dersim’de insanlık tarihinin Anadolu'daki izleri üzerinde çalışmalar yapan Düzce ve Çorum Hitit Üniversiteleri Arkeoloji bölümleri ile İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü'nden görevliler, Pertek Tozkoparan Köyü’nde yaptıkları çalışmalar ile ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı temsilcisi ile birlikte açıklamalarda bulundu.

Çalışma heyetinin Başkanlığını Düzce Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yasemin Yılmaz, Tozkoparan Köyü'nde bulunan höyükte 1 milyon yıl öncesine ait bulgular elde ettiklerini ve paleolitik döneme ait taş aletler bulduklarını söyledi. Tozkoparan Höyüğü önünde 2 yıldır yaptıkları yüzeysel araştırmalarla ilgili detaylı bilgiler veren Yrd. Doç. Dr. Yılmaz, Anadolu'daki insan yaşamına dair çok önemli sonuçlar elde ettiklerini belirterek, şöyle konuştu:
“2015 yılından bu yana Tunceli'de arkeolojik yüzey araştırması yürütüyoruz. 2015 yılında Mazgirt'te bir yüzey araştırması yürüttük, 2016'da bir ara verdik. 2017'de Pertek'te çalışmalarımıza başladık. Bir ekiple burada çalışıyoruz. Dört kişilik bir ekiple bir çok tarihi kalıntının bulunduğu alanda taramalar ve araştırmalar yaptık ve önemli sonuçlara ulaştık. Bu çalışmalarda özellikle bu bölgede bizim için çok önemli keşifler yaptık. Bizim için en önemlisi arkeoloji literatüründe Paleolitik dediğimiz diğer literatürde eski taş çağı olarak geçen ortalama olarak diğer yerleşmelerde bulduğumuz kalıntılardan 1 milyon öncesine tarihlenebilecek taş aletler bulduk. Bu bizim için önemli bir keşif. Daha önce Keban projeleri çerçevesinde 1968'de Prof. Dr. Kılıç Kökten hocamızın yine Pınarlar höyükte yaptığı çalışmalarda Paleolitik dönemin bölgede varlığını biliyorduk ama bu kadar eskiye gidebileceğini bilmiyorduk. Tozkoparan Höyüğü'nde bulduğumuz buna benzer taş aletlerden yola çıkarak benzerlerinin başka yerleşmelerde mutlak tarihlerde 1 milyona tarihlendiğini öğrendik.”

Yılmaz, Dersim bölgesindeki Neolitik döneme ait izlerin bulunduğunu da belirterek, “İkinci önemli keşfimiz, bizim Neolitik dediğimiz ilk yerleşik toplumların izlerini bulduk. Bunları biraz daha ileride bulduk. Dere Nahiyesi bir düz yerleşme. Bu nedenle önemli. Çünkü, eski toplumlar Paleolitik dediğimiz dönem avcı derleyici olarak yaşıyordu. Cilalı Taş Devri'nde yani günümüzden 10 bin yıl öncesinde yerleşik hayata geçmeye başladılar. Bu yerleşik hayata geçmiş toplumları biz daha güneyden Urfa'dan, Diyarbakır'dan, Gaziantep'ten biliyorduk. Ama, kuzey sınırının bu kadar yukarı geçeceğini bilmiyorduk. Bu keşif Tunceli'de de ilk Neolitik toplulukların olduğunu bize gösterdi. Çanak, çömleksiz Neolitik dönem bu. Bu döneme ait mimari kalıntılar bulduk yüzeyde. Yontma taş alet endüstri dediğimiz bıçaklar, kazıyıcılar bulduk. Bunların  bir kısmı bölgede bulabileceğimiz çakmak taşından yapılmış. Bir kısmı ise şu andaki bilgilerimize göre, bölgede bulunmayan en yakın kaynakların Bingöl'de olduğu opsidyen bıçaklar bulduk ve bu dönemi kuşku götürmeyecek şekilde tarihleyebildik ama detaylarını uzmanlarla birlikte yapacağımız çalışmalar sonucunda belirleyeceğiz” diye konuştu.

Başarılı bir çalışma yaptıklarını dile getiren Yrd. Doç. Dr. Yasemin Yılmaz, özellikle Pertek ilçesine bağlı, Tozkoparan, Pınarlar, Dere nahiyesi ve Günboğazı köylerinde 6 ila 10 bin yıl öncesine ait bir çok kalıntı höyük ve yerleşim yerinin varlığını keşfettiklerini de kaydederek, “Tozkoparan Höyüğü üzerinde yaptığımız yüzey araştırmalarında Anadolu’daki insan yaşamı ile ilgili çok önemli bulgular elde ettik. Bu bizim açımızdan çok büyük inanılmaz bir buluş ve keşif. 1 milyon yıl öncesine ait taş aletler taş bıçaklar ve bulgular elde ettik. Bu taş aletler üzerine uzman arkadaşlarımızla analizler yapacağız. Onun yanı sıra bunların üzerindeki tortu kalıntılarından bir analiz yapacağız. Bunlarla beraber tam tarihini belirleyebileceğiz. Ama bizim göreli kronoloji dediğimiz diğer yerleşmelere göre onların tarihlerini baz alırsak 1 milyon yıla tarihleyebiliriz. Oldukça önemli bir konumda. Büyük bir yerleşme olduğunu tahmin ediyoruz ve bunların sonuçlarını önümüzdeki yıl daha net olarak sizlerle paylaşabiliriz" dedi. (DHA)