15 Temmuz darbe girişimi: Karanlık güne dair bilinenler
249 kişinin hayatını kaybettiği ve halen birçok noktası aydınlatılamayan 15 Temmuz darbe girişimi günü yaşananları derledik.
Türkiye, 15 Temmuz 2016 günü yakın tarihinin en sıra dışı, en korkunç gecesine tanıklık etti. 8 bini aşkın asker, 74 tank, 36 helikopter ve 34 uçağın kullanıldığı darbe girişimi, halkın sokaklara çıkarak karşı koyması, bastırılmış olması ve aradan geçen 1 yıla rağmen tamamen aydınlatılamamış olması gibi özellikleriyle tarihi darbelerle dolu olan ülkemizde ayrıksı bir yer edindi.
AKP iktidarıyla yıllarca el ele yürüyen Gülen Cemaati’nin ordu içerisindeki yapılanmasının yanı sıra polis ve sivil ayaklarının da rol oynadığı darbe girişimi bizzat Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından “Allah’ın bir lütfu” ifadesiyle tanımlandı.
Darbe girişimi, iktidara, tüm muhalif kesimleri cendere altına alacağı bir OHAL ilan etme olanağı sağladı. OHAL’le ‘FETÖ’ ve onun zihniyetiyle yıllarca mücadele eden yayınevleri, televizyon kanalları kapatıldı. Medya üzerindeki baskı yoğunlaştırıldı. Gazeteciler, yazarlar, milletvekilleri tutuklandı. Akademisyenler, kamu emekçileri, kamu işçileri ihraç edildi. 3 gün önce Erdoğan'ın sermaye temsilcilerine ballandıra ballandıra anlattığı üzere emekçilerin grev hakkı fiilen ellerinden alındı. Türkiye halen OHAL altında yoluna devam ederken yönetim sistemini dahi “tek adam rejimi” yönünde şaibeli bir referandumla değiştirdi.
249 kişinin hayatını kaybettiği darbe girişimi gününde yaşananları hazırlanan iddianamelerden ve medyaya yansıyanlardan yararlanarak derledik.
14.00 - ‘BİLİNEN’ İLK İHBAR
Pilot Binbaşı O.K., Ankara Yenimahalle’deki MİT karargahına gitti ve TSK içerisinde darbe faaliyeti olabileceğine dair ihbarda bulundu. 15 Temmuz Çatı İddianamesi’ne göre Binbaşı O.K., 15 Temmuz günü Kara Havacılık Komutanlığı’nda görevli bir pilot binbaşının kendisine “Akşam 19.00’dan itibaren 2 Sikorsky ve 1 Cougar helikopteriyle izinsiz uçuş yapılacağını, uçuşun geç saatlere kadar devam edeceğini, bu arada MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın alınacağını, kendisi gibi çağırdığı pilotun da aynı cemaatten olduğunu, uçuşu yaparken başka bir pilot yarbayın kendilerine yardımcı olacağını” söyledi. Binbaşı O.K, “Bana ne olabileceğini sordular. Ben de büyük bir faaliyet olabileceğini hatta darbe faaliyeti olabileceğini söyledim” ifadelerini kullandı.16.15 - MİT-TSK GÖRÜŞMESİ
Saat 16.00 sularında ihbarcı subayın kimliğinin teyit edilmesi sonrası MİT Müsteşarı Hakan Fidan, Genelkurmay Karargahında İkinci Başkan Orgeneral Yaşar Güler’i aradı. O sırada “Terörle Mücadele Toplantısı”nda olan Güler, 16.15’te kendisine ulaşan “Fidan sizinle görüşmek istiyor” notu üzerine toplantıdan ayrıldı. Fidan, Güler’e, “Bugün MİT müsteşarlığına bir subay geldi. Çok önemli şeyler anlattı. Ben size yardımcımı gönderiyorum o size teferruatını anlatacak” dedi. 17.32’de MİT Müsteşar Yardımcısı, Genelkurmay Karargahına geldi. Bilgilendirmeyi yapıp 17.45’te ayrıldı. Bu sırada Orgeneral Yaşar Güler, MİT’ten gelen bilgiyi Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar’a iletti. Akar, Fidan’ı karargaha çağırttı.
18.15 - AKAR’DAN ASKERİ UÇUŞ YASAĞI EMRİ
MİT Müsteşarı Hakan Fidan, Genelkurmay Karargahına geldi ve toplantıya geçildi. Orgeneral Güler’in ifadesine göre Fidan, toplantıda “Bu olay daha büyük bir şeyin parçası olabilir” ifadesini kullandı. Bunun ardından Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar, Türk hava sahasının her türlü askeri uçuşa kapatılması emrini verdi. Akar, Kara Kuvvetleri Komutanı Salih Zeki Çolak’ı çağırarak ihbar edilen uçuşun gerçekleştirileceği saat olan 19.00 öncesi Kara Havacılık Komutanlığı’na gitmesini istedi. 19.00’da uçuş yapılması halinde, uçanların derdest edilmesi emrini verdi.
18.30 - FİDAN’DAN ERDOĞAN’IN KORUMA MÜDÜRÜNE TELEFON
Orgeneral Güler’in ifadesine göre MİT Müsteşarı Hakan Fidan, yaşananlardan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ı haberdar etmek üzere Koruma Müdürünü aradı. Fidan, “Sayın Cumhurbaşkanıyla görüşebilir miyim” diye sorduktan sonra “Peki Muhsin(Koruma Müdürü), dışarıdan bir saldırı olsa yeterli gücün, silahın ve adamın var mı?” sorusunu sordu. Fidan bu soruyu bir kez daha sorduktan sonra “Kolay gelsin” diyerek telefonu kapattı.
ERDOĞAN DARBEYİ NE ZAMAN ÖĞRENDİ?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, darbeyi ne zaman öğrendiğine dair CNN International’a verdiği yanıtta “O gün akşam 20.00 gibi bir haber aldık, dediler ki 'böyle böyle Türkiye genelinde İstanbul, Ankara gibi bazı gelişmeler var, bir hareketlilik var” demişti. Erdoğan, Al Jazeera’ye yaptığı açıklamada ise “İlk haberi eniştemden aldım. Açık ki bir istihbarat zaafı var” demişti.
18.48 - ÇOLAK, KARA HAVACILIK’TA TEFTİŞE BAŞLADI
Orgeneral Çolak’ın konvoyu Kara Havacılık Komutanlığı’na giriş yaptı. Saat 19.12’de Genelkurmay Başkanı Akar’a herhangi bir hareketlilik gözlenmediğini rapor etti. Çolak, teftişi sırasında herhangi bir tespitte bulunamayarak 21.25’te Komutanlık’tan ayrıldı. Darbecilerin bu saatlerdeki hareketlilik üzerine saat 03.00’te başlaması planlanan darbe girişimini erkene, 20.30’a çektiği Akıncı Üssü iddianamesinde yer aldı.
20.22 - HAKAN FİDAN, KARARGAHTAN AYRILDI
MİT Müsteşarı Hakan Fidan, Genelkurmay Karargahı’ndan ayrıldı. Fidan’ı uğurlayan Üsteğmen Kübra Yavuz da darbe girişimi sonrası tutuklananlar arasındaydı.20.30 - ASKERİ HAREKETLİLİK BAŞLADI
Silahlı Kuvvetler Merkezi’nin emrine rağmen Hava Kuvvetleri Harekat Merkezi ulaştırma uçakları için uçuş iznini serbest bırakan bir emir yayınladı. Bu saatlerde 33 Özel Kuvvetler görevlisini taşıyan otobüs, Genelkurmay Karargahı’na doğru yola çıktı.
20.46 - DİŞLİ-AKAR GÖRÜŞMESİ: AKAR DERDEST EDİLDİ
Stratejik Dönüşüm Daire Başkanı Mehmet Dişli, 40 dakika önce ayrıldığı Genelkurmay Karargahı’na geri döndü. Genelkurmay Başkanı Akar’ın Başdanışmanı Albay Orhan Yıkılkan’ın odasına geçti. Dişli saat 21.00’de Akar’ın odasına girdi. Akar’ın başyaveri Yarbay Levent Türkkan’ın ifadesine göre Dişli, Akar’a darbeyi tebliğ etti. Ancak Akar, darbenin başına geçmeyi reddetti. Bunun üzerine Akar, Dişli’nin emriyle derdest edildi ve kelepçelendi.
21.15 Darbe girişimine katılan askerler, kuzey ve güney nizamiyeleriyle nöbet kulübelerinin girişlerini kontrol altına aldı. Akıncılar Üssü’nden hareket eden 33 Özel Kuvvetler personeli 21.20’de karargaha girdi. Karargahı ele geçirme harekatı başlatıldı.
21.30 - ÖLDÜRÜLEN İLK DARBECİ: MEHMET AKKURT
İkinci Başkan Yaşar Güler, elleri ve gözleri bağlı bir şekilde bir araca bindirilip güney nizamiyeden çıkarıldı. Bu sırada durumu fark eden Nöbetçi Muhafız Tabur Komutanı Yarbay Osman Tolga Kılınçarslan müdahale etti. Kılınçarslan’a 3 el ateş edildi. Kılınçarslan’ın yaralanması üzerine Nöbetçi Subayı Üsteğmen Muhammet Reşit Budak, Kılınçarslan’a ateş eden Mehmet Akkurt’u vurarak öldürdü. Akkurt, 15 Temmuz’da öldürülen ilk darbeciydi.
21.37 - DARBECİLERDEN HAZIRLIK İKAZI VE BİRLİK İNTİKALİ MESAJI
Darbeciler tarafından ele geçirilen Personel Plan ve Yönetim Daire Başkanlığı Mesaj ve Evrak Dağıtım Sistemi (MEDAS) üzerinden ‘’HAZIRLIK İKAZI VE BİRLİK İNTİKALİ” konulu mesaj yayınlandı.
21.49 - DARBECİLERİN İLK KURBANI: BÜLENT AYDIN
Akar’ın başyaveri Levent Türkkan’ın “Komutanımız bekliyor” diyerek çağırdığı Kara Kuvvetleri Komutanı Çolak, derdest edilmek istenince koruma Başçavuş Bülent Aydın müdahale etmek istedi ve darbeciler tarafından öldürüldü. Aydın, darbe girişiminde öldürülen ilk kişi oldu. Çolak’ın koruma müdürü Yüzbaşı Burak Aydın da sol bacağından vuruldu.21.48 - PARTİGÖÇ VE TURHAN’DAN ‘ATAMA’ LİSTESİ
Tüm kuvvet ve Komutanlıklara Personel Plan ve Yönetim Daire Başkanı sıfatıyla Mehmet Partigöç ve General Amiral Şube Müdürü sıfatıyla Cemil Turhan imzalı “Atama” listesi gönderildi. Yıldıray Oğur, Türkiye gazetesindeki köşe yazısında atama listesine dair şunları yazdı: “Atama listesinde TSK’de görevli 326 general ve amiralden 94’ü Genelkurmay Başkanlığı ya da mensubu bulunduğu kuvvet komutanlıkları emrine alındı. 167 general görevine devam etti. 61 general üst görevlere atandı. 3 pozisyona (Gnkur. Bşk., K.K.K., ve Dz. K.K.) herhangi bir atama yapılmadı.
Darbenin ardından atama listesinde karşısında “görevine devam” yazan 229 generalden; 148’i ihraç edildi, 4’ü istifa etti, 31’i emekliye sevk edildi, 2’si kendi rızalarıyla emekli oldu. 34’ü hâlâ göreve devam ediyor.)22.09 - İSTANBUL’DA KÖPRÜLER KAPATILDI: TÜRKİYE, ‘DARBE’DEN HABERDAR OLUYOR
Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprüleri askerler tarafından kapatıldı. Bu saatlerde F-16’lar Ankara’da alçak uçuş yapmaya başladı. TRT Genel Müdürlüğü de ele geçirildi. Türkiye, bu saatler itibariyle yaşanan sıra dışı gelişmelerin ne anlama geldiğini merak etmeye başladı.23.00 İstanbul Saraçhane’de İstanbul Büyükşehir Belediye binasına askerler giriş yaptı. Gece boyunca belediye binası önünde toplanan sivillere açılan ateşte 20’ye yakın kişi hayatını kaybetti. Çok sayıda kişi yaralandı.
23.03 - YILDIRIM’DAN İLK AÇIKLAMA: KALKIŞMA GİRİŞİMİ OLUYOR
Başbakan Binali Yıldırım, bir televizyon kanalının canlı yayınına bağlanarak “Bir kalkışma girişimi” olduğunu duyurdu. Yıldırım, “Bu girişime izin verilmeyecektir. Bunu yapanlar en ağır bedeli ödeyecektir. Askerin içerisinde bir grubun kalkışması söz konusu” dedi.
23.05 Genelkurmay Başkanı Akar, darbeci Mehmet Dişli, Fırat Alakaş ve diğer özel kuvvet görevlileriyle A-1 kapısından çıkartıldı ve Akıncı Üssü’ne götürülmek üzere helikoptere bindirildi.23.24 Ankara Gölbaşı’daki Özel Kuvvetler Eğitim Merkezi bombalandı.
23.45 Atatürk Havalimanı’ndaki hava trafiği engellendi.
00.00 Güvenlik kaynakları, “Askeri kalkışma ordu içerisindeki FETÖ/PDY mensubu bir grup subay tarafından yapılmaktadır” açıklaması yaptı.
00.09 Ankara Yenimahalle’deki MİT karargahına askeri helikopterlerce ateş açıldı.
00.11 ERDOĞAN, İSTANBUL’A HAREKET ETTİ
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Marmaris’ten Atatürk Havalimanı’na doğru hareket etti.
00.13 DARBECİLERİN BİLDİRİSİ TRT’DEN OKUNDU
Darbeci askerlerin bildirisi TRT’de Spiker Tijen Karakaş’a okutuldu. “Tüm yurtta yönetime el konmuştur, Silahlı Kuvvetler sıkıyönetim ilan etmiştir” denildi. Daha sonra TÜRKSAT, TRT’nin yayınını kesti.00.37 ERDOĞAN’DAN CANLI YAYINDA ‘MEYDAN’ ÇAĞRISI
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, CNN Türk canlı yayınına bağlanarak halkı meydanlara çağırdı. Erdoğan, “Bugünkü gelişme Silahlı Kuvvetlerimizin içerisindeki bir azınlığın kalkışma harekatıdır” dedi.00.40 Camilerden sela okunmaya başlandı.
00.45 Genelkurmay Başkanlığı resmi internet sitesinden darbe bildirisinin tam metni yayınlandı.
00.50 - ‘AKAR REHİN’ AÇIKLAMASI
Anadolu Ajansı, Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar’ın rehin tutulduğunu duyurdu.
00.50 Hava Kuvvetleri Komutanı Abidin Ünal, İstanbul Moda Deniz Kulübü’ndeki düğünde darbeciler tarafından derdest edildi. Düğünde 22 hava generali yer alıyordu.
00.57 - TÜRKSAT BOMBALANDI
TRT yayınlarını kesen TÜRKSAT’ın Gölbaşı’daki tesisleri bombalandı. Bombardıman sonrası yayını kesilen kanallar arasında olan Hayatın Sesi TV internet üzerinden canlı yayınına devam etti. Türksat yayını 04.00 sıralarında geldi.
01.00 - GENERALLER, TV’LERE BAĞLANARAK DARBE KARŞITI ÇAĞRILAR YAPTI
Darbe girişimine katılmayan generaller, televizyon kanallarına bağlanarak darbe girişiminin başarılı olamayacağına dair açıklamalar yapmaya başladı.01.01 Ankara Emniyet Müdürlüğü bombalandı.
01.39 TBMM Genel Kurul Salonu açıldı.
01.40 - KÖPRÜDE SİVİLLERE ATEŞ AÇILDI
Boğaziçi Köprüsü üzerindeki sivillerin üzerine ateş açıldı. Gece boyunca köprüde sivillere 4 kez tank atışı yapıldı.01.50 Emek Partisi, “Ne darbe ne tek adam diktatörlüğü. Laik, demokratik Türkiye” açıklaması yaptı.
02.00 Darbe girişiminde bulunanlara yönelik gözaltılar başladı.
02.16 - ÖMER HALİSDEMİR HAYATINI KAYBETTİ
Özel Kuvvetler Komutanı Zekai Aksakallı’nın emriyle, Özel Kuvvetler Komutanlığı’nı ele geçirmek üzere 40 kişiyle karargaha giren Semih Terzi’yi, askerlerin arasına karışarak öldüren Ömer Halisdemir, darbeci askerler tarafından vurularak yaşamını yitirdi.02.20 - GÖLBAŞI ÖZEL HAREKAT BOMBALANDI: 42 ÖLÜ
Ankara Gölbaşı Özel Harekat Daire Başkanlığı havadan bombalandı, 42 polis hayatını kaybetti.
02.42 - TBMM BOMBALANDI
TBMM bombalandı. Kulis camları kırıldı. Milletvekilleri sığınaklara indi. TBMM, darbe girişimi gecesi 7 kez bombalandı.03.00 - TRT’DE YAYIN NORMALE DÖNDÜ
TRT’yi ele geçirmeye çalışan askerler gözaltına alındı. Darbe bildirisini silah zoruyla okuyan Spiker Tijen Karakaş, yaşadıklarını anlattı. TRT’de yayın normale döndü.
03.00 Darbenin merkez üssü Akıncı’ya giden sivillerin üzerine ateş açıldı.
03.20 - ERDOĞAN, İSTANBUL’A İNDİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uçağı, İstanbul Atatürk Havalimanı’na indi.03.27 - DARBECİLER, DOĞAN MEDYA CENTER’A GİRDİ
Askerler, Doğan Medya Center’a girdi. CNN Türk yayınını kesti. Yayın, 04.30 sıralarında normale döndü.
04.00 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, darbe girişiminde bulunan Yurtta Sulh Konseyi üyeleri hakkında gözaltı kararı verdi.04.42 Erdoğan’ın Marmaris’te ayrıldığı otele ateş açıldı.
06.40 - KÖPRÜDEKİ ASKERLER TESLİM OLDU
Boğaziçi Köprüsü’nü işgal eden askerler teslim oldu. Gece boyunca köprüde 32’si sivil, 2’si polis toplam 34 kişi katledildi. Darbe girişiminde yer alanlardan 2’si er, 5’i rütbeli 7 asker öldürüldü.06.43 Beştepe’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sarayının çevresi bombalandı.
06.52 Genelkurmay Başkanlığına vekaleten 1. Ordu Komutanı Orgeneral Ümit Dündar atandı.
07.50 İçişleri Bakanı Efkan Ala, 5 general ve 29 albayın görevden alındığını duyurdu.
08.32 - ORGENERAL AKAR KURTARILDI
Ankara Akıncı 4. Ana Jet Üssü’ne operasyon düzenlenerek Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar kurtarıldı.
08.36 Jandarma Genel Komutanlığı’nda hakimiyet yeniden sağlandı.09.46 Eski Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Akın Öztürk ile Kara Kuvvetleri Eğitim ve Doktrin Komutanlığı Muhabere ve Destek Eğitim Komutanı Korgeneral Metin İyidil hakkında vatana ihanet suçundan işlem başlatıldı.
10.07 Genelkurmay Başkanlığı’ndan çıkan 700’e yakın silahsız er ve erbaş polise teslim oldu.
12.25 - BAŞBAKAN YILDIRIM: KALKIŞMA BASTIRILDI
Başbakan Yıldırım, Çankaya Köşkü’nde “Kalkışma bastırılmıştır” açıklaması yaptı. Yıldırım, “Bu olaya karışan 2 bin 839 subay ve asker gözaltına alınmıştır” dedi.
16.08 140 Yargıtay, 48 Danıştay üyesi hakkında gözaltı kararı alındı.16.30 - MEHMET DİŞLİ, GÖZALTINA ALINDI
İddiaya göre Mehmet Dişli, Hulusi Akar’ın talimatıyla Başbakanlık’ta gözaltına alındı. Dişli, saat 21.00’den, 23.04’e kadar Akar’la Genelkurmay Karargahı’ndaki odasında kaldı. 23.04’te Akar’ın bindirildiği helikopterle Akıncı Üssü’ne geçti. 10.30’da yine Akar’la birlikte helikoptere binip Çankaya Köşkü’ndeki Başbakanlık binasına geçti. Akar bu süre içerisinde Başbakanlık’ta darbeye karşı yapılan toplantılarda da bulundu.
17.00 Başbakan Yıldırım, 17.00’de olağanüstü toplanan TBMM’ye hitap etti.
20.02 Anayasa Mahkemesi Üyesi Alparslan Aslan gözaltına alındı.
20.50 Ankara Akıncı 4. Ana Jet Üssü’ndeki operasyonla Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Galip Mendi kurtarıldı.
21.57 Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, başlattığı ‘FETÖ’ soruşturması kapsamında idari ve adli yargıda görev yapan 2 bin 745 hakim ve savcı için gözaltı ve soruşturma kararı verdi.
