İç tüzük değişikliği: 3 dakikalık ‘demokrasi’

Derya KAYA
Ankara

AKP ve MHP tarafından birlikte hazırlanarak Meclis gündemine getirilen ve kabul edilen iç tüzük değişikliği’ni muhalefet eden CHP ve HDP’li vekiller değerlendirdi.
 
Değişikliğe göre; Mecliste usul tartışmalarında lehte ve aleyhte en çok ikişer kişiye tanınan 10’ar dakikalık söz hakkı da 3’er dakikaya inecek. Grup önerileri üzerinde her parti grubuna tanınan 10’ar dakikalık süre, öneriyi veren gruptan bir milletvekiline 5 dakika, diğer gruplara ise 3’er dakikayla sınırlandırılacak.  Ayrıca Meclise vekillerin pankart ve döviz ile girmesi yasaklanıyor. 

‘OHAL’İN MECLİS’TEKİ AYAĞI İÇ TÜZÜK’

Evrensel’e yeni iç tüzük değişikliğini değerlendiren CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, 20 Temmuz’da ilan edilen OHAL’in Meclisteki uygulanma biçiminin iç tüzük değişikliği olduğunu söyledi. AKP’nin toplumun her kesimini terbiye etmeye çalıştığını belirten Ağbaba, “OHAL’in Meclisteki ayağı iç tüzük değişikliğidir. 15 Temmuz’da silahlarla, tanklarla, toplarla yıkılmayan Meclis, iç tüzük değişikliği ile teslim edilmiştir” dedi. Ağbaba, sadece muhalefetin değil, tüm mazlumların sesinin kısılmak istendiğini söyledi. Bundan sonra sokağın daha meşru hale geldğini belirten Ağbaba, iç tüzük değişikliği ile fiili olarak dokunulmazlıların da kaldırıldığını söyledi. Ağbaba, 15 Temmuz darbe girişiminde dik duran Meclisin kendi parmaklarıyla Meclisi teslim ettiğini kaydetti. Ağbaba, vekillerin konuşma hakkının kısıtlanmasını ve Meclise pankart, döviz vb. materyalerle girmesinin engellenmesinin kabul edilemez olduğunu söyledi. Yoklamanın kaldırılmasıyla fiilen Meclisin işlevinin ortadan kaldırıldığını kaydeden Ağbaba, “AK Parti Meclisteki tüm vekilleri kendi vekilleri gibi istiyor. Vekilleri sadece el kaldırıp indiren parmaklardan ibaret görüyor” dedi.

‘DEĞİŞİKLİĞE RAĞMEN SUSMAYACAĞIZ’ 

HDP Genel Başkan Yardımcısı Meral Danış Beştaş ise iç tüzük değişikliğinin faşizmin kurumsalaşması olduğunu söyledi. İç tüzükte yapılan değişikliği “çok vahim” olarak değerlendiren Beştaş, iki muhalefet partisine rağmen çoğunluğun baskısıyla geçirilen değişikliği kabul etmeyeceklerini ve susmacaklarını söyledi. Sokakta halkı susturmaya çalışanların Mecliste de vekillerin konuşma ve muhalefet etme hakkını kaldırdıklarını kaydeden Beştaş, “Geçmişle yüzleşme ve hakikatlerin ortaya çıkması engellenmek isteniyor. Farklılıkların Mecliste zikredilmesi yasaklanmak isteniyor. Kürtlerin, Alevilerin, Ermenilerin yaşadıklarının anlatılması engelleniyor. Tekçi zihniyet tekamül ettirilmeye çalışılıyor” dedi.

‘MİLLET İRADESİ GASBEDİLİYOR’

Meclis duvarında yazan “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” sözünün “Egemenlik kayıtsız şartsız iktidarındır, çoğunluğundur” haline geldiğini belirten Beştaş, millet iradesinin iç tüzük değişikliği ile gasbedildiğini söyledi. Beştaş, değişikliğin anayasaya aykırı olduğunu belirterek, anayasanın da rafa kaldırıldığının bir kez daha görüldüğünü söyledi. Beştaş sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu kazanımlar kimsenin lütfu değildir. O yüzden susmayacağız. Türkiye’nin geleceği gerçek bir demokrasiden geçer, farklılıkların kabulü, çoğulcu bir yaşamdan geçer, ‘halkların kardeşliği’ demek yetmiyor. Bunun içeriğinin doldurulması, onurlu bir kardeşlik ve eşitliğinin savunulması gerekir.”

{327576}}

DEĞİŞİKLİKTE NELER VAR?

Yeni yasama yılının açılmasıyla uygulamaya başlayacak olan değişikliklere göre; Meclise vekillerin pankart, döviz vb. materyallerle girmesi yasaklanıyor. Bütün partilerin üzerinde anlaştığı Danışma Kurulu önerileri üzerinde her gruba tanınan 10’ar dakikalık konuşma hakkı da kalkıyor. Danışma Kurulunda uzlaşma sağlanamadığı durumlarda partilerin, kendi gündemlerine ilişkin getirdiği grup önerileri üzerindeki konuşma sürelerinde de kısıtlamaya gidilecek. Grup önerileri üzerinde her parti grubuna tanınan 10’ar dakikalık süre, öneriyi veren gruptan bir milletvekiline 5 dakika, diğer gruplara ise 3’er dakikayla sınırlandırılacak. Milletvekillerinin oylama öncesinde yoklama talebine de sınırlama getiriyor. Buna göre milletvekilleri, sadece görüşmeye tabi tezkerelerin oylanması ile kanunların maddelerine geçilmesi ve tümünün oylanmasında yoklama isteyebilecek. Usul tartışmalarında lehte ve aleyhte en çok ikişer kişiye tanınan 10’ar dakikalık söz hakkı da 3’er dakikaya inecek.
Diğer değişiklikler de şöyle:
-Milletvekili yeminini etmeyen milletvekillerinin, bu sıfatlarından kaynaklanan haklarından yararlanması engellenecek.
-Anayasa değişiklikleri hariç, kanun tasarı ve tekliflerinin maddelerinin oylanmasında artık açık oylama talebinde bulunulamayacak. Tasarı ve tekliflerin tümünün oylamasında, en az 20 milletvekilinin talebi halinde açık oylama yapılabilecek. Aksi halde bu oylamalar ve maddelerin oylamaları işaret oyuyla yapılacak.
-Bir milletvekili veya bakana, “Geçen birleşim tutanağında yer alan bir beyanını düzeltme" kapsamında tanınan 5 dakikalık söz hakkı kaldırılıyor. Milletvekili ya da bakan bu talebini Meclis Başkanlığına yazılı verecek.
-Milletvekilleri, tasarı ve tekliflerin komisyonlara havalesine ilişkin oturumun başında yaptığı itirazı, bundan sonra yazılı olarak Meclis Başkanlığına iletecek.
-Değişiklik önergeleri aykırılık sırasına göre okunup işleme konulacak. Aynı mahiyetteki önergelerden en kısa olanı okunup, diğer önergelerin sadece imza sahipleri okunarak birlikte işleme alınacak.
-TBMM Genel Kurulunda, genel görüşme ve Meclis araştırması önergelerinin özetleri okunmayacak.
-Genel Kurul’daki görüşmeler sırasında Cumhurbaşkanına, TBMM’ye, TBMM Başkanına, Başkanlık Divanına, birleşimi yöneten başkanvekiline, milletvekiline, Türk milletinin tarihine ve ortak geçmişine, Anayasa’nın ilk 4 maddesinde çerçevesi çizilen anayasal düzene hakaret eden, söven, Türkiye Cumhuriyeti’nin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü esasında Anayasa’da düzenlenen idari yapısına aykırı tanımlamalar yapan milletvekili hakkında, Meclisten geçici çıkarma cezası uygulanacak.
-Fiili saldırıda bulunan, TBMM Genel Kurulu ve komisyonlara silahlı olarak giren milletvekilleri de Meclisten geçici çıkarılacak. Geçici olarak Meclisten çıkarılan milletvekili, izin alıp kürsüden af dilerse, izleyen birleşimden itibaren Meclise girebilecek.
-"Kınama" ve "Meclisten geçici çıkarma" cezasına çarptırılan milletvekili için ilk defa para cezası uygulanacak. Buna göre, "kınama" cezası alan milletvekilinin bir aylık ödenek ve yolluğunun üçte biri, "Meclisten geçici olarak çıkarma" cezasına çarptırılan milletvekilinin ise bir aylık ödenek ve yolluğunun üçte ikisi kesilecek.
-TBMM Genel Kurulu, milletvekili genel seçimi kesin sonuçlarının YSK ilanını takip eden 5. gün yerine 3. gün saat 14.00’te toplanacak. Milletvekili andını içmekten imtina eden milletvekillerinin, bu sıfatlarından kaynaklanan haklarından yararlanması engellenecek.
-Genel Kurulu yöneten TBMM Başkanı ya da başkanvekillerinin frak giyme zorunluluğu kalkacak, koyu renk elbise giyebilecekler.
-Süresinde komisyonda gündeme alınmayan tasarı ve tekliflerin, Genel Kurulda doğrudan gündeme alması üzerinde komisyon, hükümet ve teklif sahibi 5’er dakikayı geçmemek üzere söz alabilecek. Her hafta salı günü, farklı partilerden bir milletvekili bu istemde bulunabilecek. Bir milletvekili, bir yasama yılında birden fazla teklifin doğrudan gündeme alınmasını talep edemeyecek.
-TBMM Genel Kurulunun mesai saatleri de uzayacak. Aksi karar alınmadıkça her salı 15.00’te toplanan Genel Kurul, salı günleri yine aynı saatte açılacak, 21.00’de kapanacak. Çarşamba ve Perşembe günleri 15.00-19.00 saatleri arasında çalışan Genel Kurul, teklifin kabulüyle 14.00-21.00 saatleri arasında mesai yapacak.
-Oturumu yöneten Başkan ve Divan üyeleri toplantı yeter sayısına dahil edilecek.