Mayıs ayı işsizlik rakamları açıklandı: 330 bin yeni işsiz

Fırat TURGUT
İstanbul

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) mayıs ayı işsizlik rakamlarını açıkladı. Buna göre işsizlik geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9.4 düzeyinden yüzde 10.2’ye yükseldi. İşsiz sayısı 330 bin kişi artarak 3 milyon 225 bine ulaştı. TÜİK rakamlarının yoğun teşvike rağmen istihdam yaratılamadığının, işsizlikteki ivmenin arttığının ifadesi olduğunu belirten DİSK-AR, geniş tanımlı gerçek işsizlik rakamının 219 binlik artışla 5 milyon 879 bine yükseldiğini bildirdi.

TEŞVİK SEFERBERLİĞİ FAYDA ETMEDİ!

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR), TÜİK’in açıkladığı işsizlik rakamlarını değerlendirdi. İstihdam ve işsizlikteki eğilimlerin doğru değerlendirilmesi için önceki yılların ayını dönemi ile karşılaştırma yapılması gerektiği vurgulanan DİSK-AR raporunda, mayıs 2017’deki istihdam yaratma kapasitesinin geçen yılın mayıs ayına göre kötüleştiğine dikkat çekildi: “2017 yılında sağlanan yoğun teşviklere ve ‘istihdam seferberliği’ iddialarına rağmen, son bir yılda yaşanan istihdam artışı 621 bin ile sınırlı kaldı. Oysa bir önceki dönemde (mayıs 2015-mayıs 2016) istihdam artışı 795 bin olarak gerçekleşmişti. Türkiye ekonomisi yoğun teşviklere rağmen, ancak bir önceki dönemden daha az istihdam yaratabildi.”

İŞSİZLİK İVMESİ ARTIYOR

Ücretli istihdamında yaşanan artışın çok düşük olduğu ifade edilen raporda, şu bilgilere yer verildi: “Mayıs 2016-mayıs 2017 döneminde ücretli istihdamı sadece 283 bin kişi arttı. İstihdam teşviklerinin esas olarak ücretli istihdamını hedeflediği düşünülecek olursa, 283 bin kişilik artışın son derece düşük olduğunu söylemek mümkün. Türkiye ekonomisi bir önceki dönemde (mayıs 2015-mayıs 2016) 874 bin yeni ücretli istihdamı yaratmıştı.”

İşsizlikte ivmenin arttığı kaydedilen raporda “mayıs 2014-mayıs 2015 döneminde 238 bin kişilik işsiz artışı yaşanırken, mayıs 2015-mayıs 2016 döneminde işsiz artışı 106 bine düştü. Mayıs 2016-mayıs 2017 döneminde ise işsiz artışı 330 bine yükseldi” denildi.

İŞKUR NİTELİKLİ İSTİHDAM SAĞLAMADI

Teşviklerden yararlanmanın koşulunun istihdamın İŞKUR kanalıyla yapılması olduğunu hatırlatarak, bu nedenle İŞKUR verilerinin teşviklerin yarattığı ek etkiyi ölçmek açısından en önemli gösterge olduğunu vurgulayan DİSK-AR, şu değerlendirmeyi yaptı: “İŞKUR verilerine bakıldığında ocak-mayıs 2017 döneminde 438 bin kişi işe yerleştirilmiştir. Bir önceki yılın aynı döneminde bu sayı 385 bin 946 idi. Bir diğer ifade ile İŞKUR kanalıyla işe yerleştirenlerin sayısından bir önceki yılın aynı dönemine göre artış 52 bindir. Böylece teşviklerin yaratmış olduğu ek artış 52 bin ile sınırlı kalmıştır. İşe yerleştirmedeki artış oranı ise yüzde 14 ile sınırlı kalmış oldu. Öte yandan İŞKUR verilerine göre kayıtlı işsiz sayısı mayıs 2016’da 1 milyon 956 bin iken, mayıs 2017’de 485 bin artışla 2 milyon 441 bine yükseldi. İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısında ise yüzde 25 oranında bir artış yaşandı. Dolayısıyla İŞKUR verileri açısından da istihdamda ciddi bir artıştan söz edilemez. Tersine kayıtlı işsiz sayısında önemli bir artış söz konusudur.”

MEVCUT ARTIŞ DA GEÇİCİ VE EĞRETİ

Mevcut istihdam artışında İŞKUR tarafından düzenlenen ve işsizlik sigortası fonundan finanse edilen programların önemli bir yer tuttuğu belirtilen raporda, “toplum yararına çalışma programları ile aktif iş gücü piyasası programları olarak tanımlanan bu programlarda ocak-mayıs 2017 döneminde toplam 374 bin kişi istihdam edildi. Aktif iş gücü piyasası programları içinde mesleki eğitim kursları ile işbaşı eğitim programları önemli bir yer tutuyor. Bu programlara katılanlar istihdamda kabul ediliyor. Toplum yararına çalışma programlarına ocak-mayıs 2017 döneminde 146 bin kişi katılırken, mesleki eğitim ve işbaşı eğitim programlarına ise 228 bin kişi katıldı. Yıl içinde bu programlara katılanların sayısında ciddi bir artış yaşandı. Bu programlara katılanların ücretleri İŞKUR tarafından ödeniyor. Ancak bu programlar kalıcı değil, geçici süreyle istihdam sağlıyor. Böylece yapay istihdam artışı yaşanıyor. İŞKUR eliyle sağlanan istihdam artışı eğreti niteliklidir, kalıcı ve güvenceli istihdam değildir” denildi.

GERÇEK İŞSİZLİK DAHA YÜKSEK

DİSK-AR raporuna göre, TÜİK tarafından açıklanan standart (dar tanımlı) işsizlik oranını, işsizliğin bütün boyutlarıyla anlaşılması için yeterli değil. Çünkü bu oran, tarım, tarım dışı, cinsiyet ve yaş farkı gözetmeksizin ortalama işsizliği yansıtmakla yetiniyor. Oysa işsizlik kentlerde, kadınlarda ve gençlerde çok daha yüksek. “Mayıs 2017 döneminde tarım dışı işsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 0.9 puan artarak yüzde 12.2 olarak gerçekleşti. Tarım dışı kadın işsizliği ise 2.33 puanlık bir artışla yüzde 17.2 olarak hesaplandı. Tarım dışı genç işsizliği ise 3 puanlık bir artışla yüzde 23.2’e yükselirken, tarım dışı genç kadın işsizliği 6.1 puan artarak yüzde 30.9’a yükseldi” denilen raporda, geniş tanımlı gerçek işsizliğin 219 binlik bir artışla, 5 milyon 879 bine yükseldiği, 574 bin işsizin ise iş bulma ümidini kaybettiği bildirildi.

DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER

Raporda, TÜİK’in mayıs 2017 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarının işsizlikte artış eğiliminin devam ettiğini gösterdiği belirtildi. “Mayıs 2017 TÜİK verileri istihdam seferberliği iddialarını doğrulamazken, istihdam artış hızının bir önceki yılın aynı dönemine göre gerilediğini ortaya koyuyor” denilen raporda, işsizliğin önlenmesi için getirilen öneriler şöyle:

- “Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması” ilkesi doğrultusunda haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37.5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı, 90 saate düşürülmeli
- Uluslararası çalışma normları doğrultusunda herkese en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalı
- İstihdam artışlarında kamunun payı dikkate değerdir. Kamu istihdamının artırılması, kamuda eğreti ve güvencesiz çalışma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam artışının sağlanması yaşamsal önemdedir. Kamu girişimciliği ve hizmetleri istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı ve kamuda personel açığı derhal kapatılmalı.
- Güvencesiz çalışma biçimlerine son verilmeli, tüm taşeron işçilere kadro verilmeli. Kamu taşeron işçileri kamu işçisi olarak kadroya alınmalı.
- Uluslararası Çalışma Örgütü ILO’nun “insana yaraşır iş” yaklaşımı temelinde herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalı.
- Kiralık işçilik yasası (6715) Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmeli.
- Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanımı güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı, herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı.
- Toplum yararına çalışma programları kapsamında çalıştırılanlar daimi işçi statüsüne geçirilmeli.
- İş başında eğitim adı altında çırak ve stajyerlerin ucuz iş gücü deposu olarak kullanılması
uygulamasına son verilmeli.
- İşsizlik Sigortası Fonunun amaç dışı kullanımına son verilmeli.
- Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için iş gücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bakım hizmetleri devletin gereken nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetlerini sağlaması ile kadının üzerinden alınmalı.

GENÇ İŞSİZLİKTE VE KAYIT DIŞINDA ARTIŞ

TÜİK’in Mayıs 2017 işsizlik rakamlarına göre işsizlik geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9.4 düzeyinden yüzde 10.2’ye yükseldi. İşsiz sayısı 330 bin kişi artarak 3 milyon 225 bine ulaştı. Tarım dışı işsizlik ise 0.9 puanlık artış ile yüzde 12.2’ye çıktı. İşsizliğin en fazla hissedildiği kesim ise yine 15-24 yaş arası genç nüfus oldu. Gençler arasında işsizlik 2.4 puanlık artış ile yüzde 19.8’e tırmanırken, 15-64 yaş grubunda bu oran 0.8 puanlık artış ile yüzde 10.4 olarak gerçekleşti. Mayıs döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan kayıt dışı çalıştırılanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0.4 puan artarak yüzde 34.2 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 0.6 puanlık artışla yüzde 22.4 oldu.

{{326577}