Rakkalılar bir kapanın içinde ve kurtarılmayı bekliyor

Tim RAMADAN* 
The Guardian

IŞİD bir yılı aşkın bir sure önce Suriye’de fiili başkent olarak kullandığı Rakka’nın kapılarını sivillere kapattı ve kentten kaçışı engelledi. Bundan sonra örgütün bazı üyeleri, kişi başı 800 dolara kadar çıkan miktarlar karşılığında çıkışa izin vermeye başladılar. Savaş nedeniyle zaten tüm birikimlerini çoktan kaybeden ve böyle bir paraya sahip olmayan halkın çoğunluğu kendilerini bir kapan içinde görüyor ve kurtarılmayı bekliyorlar.

IŞİD tarafından üç yıl önce işgal edildiğinden beri Rakka’da yaşamaya devam ediyorum ve birçok haber kuruluşu için çalıştım. Şimdi IŞİD kontrolü altındaki bölgelerde yaşananları kayıt altına alan Sound And Picture (Ses ve Görüntü) isimli bir grup için çalışmaktayım. Halen burada yaşamakta olan yaklaşık 5 bin aile gibi ben de Rakka’nın bir gün tekrar güzel bir yer olacağı ümidimi koruyorum.

ÇİFT KİMLİKLİ HAYATLAR

Hiç kimse IŞİD kontrolü altında, onların kanunlarına uymaya zorlanarak ve her gün tehlike içinde yaşamaktan hoşlanmaz. Hayatta kalabilmek için ikili yaşamlar yaşamaktayız. Herkesin sahip olduğu en az iki kişiliği mevcut. Birincil kişiliğimiz IŞİD’den nefret ediyor ancak bu kişilik evin dışına çıkarsa size infaza kadar götürebilir. İşte bu nedenle ikincil bir kişiliğe ihtiyaç duyuluyor.

Militanlarla ortak paydalar barındırmak zorunda olan bu ikincil kişilik bir IŞİD üyesi gördüğünüzde ya da kontrol noktalarının birinde durdurulduğunuzda hemen devreye girer. IŞİD hakkında ne düşündüğünüz sorulduğunda onları tatmim edecek bir yanıt vermelisiniz ki yolunuza ve günlük hayatınıza devam edebilesiniz. Asıl kişiliğinizi çocuklarınızdan dahi saklamak durumundasınız çünkü militanlar onlara da ailelerinin örgüt aleyhine konuşup konuşmadıklarını soruyorlar.

HAYATTA KALMAK İÇİN

Birkaç ay önce, gece bir kontrol noktasından geçmek zorundaydım ve oradaki IŞİD üyeleri beni durdurup sorular sormaya başladılar: “Nereden geliyorsun? Nereye gideceksin? Neden gece dışarı çıkıyorsun?​” Ardından da dini sorular sormaya başladılar ve yanıtlayamazsam beni şeriat eğitim kampına göndereceklerini söylediler.

Kampa gittiğimi ve oraya yönelik hava bombardımanında öldüğümü hayal ettim. Tabii ki ikinci kişiliğimi kullandım ve sorularına İslami anlatılarla ve eski Müslüman efsaneleriyle yanıt verdim. Çok etkilendiler, övücü sözler söyleyip geçmeme izin verdiler. Durum aslında gülünçtü çünkü hikayelerin tamamına yakınını ben uydurmuştum. 

Burada tek bir hata hayatınıza malolabilir. Ancak siviller iç çelişkilerle de mücadele etmek zorundalar. Ne zaman hangi kimliğimizi kullanacağımızı bilmek zorundayız ama sahte kişiliğimizin asıl benliğimizi kontrol etmeye başlamasına da karşı koymalıyız.

İnsanların çoğu IŞİD üyelerinin görünüşüne benzer biçimde şalvar giyip sakallarını uzatarak dini kolluk gücü olan Hisbah ile sorun yaşamamaya çalışıyorlar. Kısa bir sakala sahip olmak ya da pantalon giymek 150 dolar para cezası, 3 ay hapis ya da şeriat kampına zorunlu ziyaret ile cazalandırılabilir. Sigara içmek kırbaçlama ile cezalandırılabiliyor. Bir arkadaşım sigarasını yakarken sakalının da bir kısmın yanlışlıkla yaktığı için bir ay evden çıkmadığını anlatmıştı.

DOKTOR VE GIDA BULUNAMIYOR

Son birkaç aydır Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Rakka’nın kontrolünü geri almaya çalıştıkça burada kapanda yaşayan halk için durum daha da zorlaştı. Hava saldırıları ve top ateşi gün boyu devam ediyor ve birçok insan hayatını kaybetti. IŞİD keskin nişancıları kaçmaya çalışanları hedef alıyor. Kentte doktor yok ve piyasada yiyecek bulunamıyor. Elektrik olmadığı için dolaplarımızda bulunan gıdalar da çürüdü. Şehrin kuşatılacağı herkesin malumuydu ancak fiyatlar yüksek olduğu için siviller yiyecek stoku yapamadılar. Bir ay önce elimde bir somun ekmek, bir çanak zahter bir adet salatalık ve biraz da helva vardı. Çıkıp başka birşey alamazdım çünkü yakınlarda yiyecek satan herhangi bir dükkan bulunmuyor. Hava saldırıları nedeniye yürüyerek uzun yollar katetmek çok tehlikeli.

Ancak SDG’nin daha fazla mahalleyi kontrol altına alması keskin nişancılara rağmen kaçışı biraz kolaylaştırmış oldu. SDG’nin aldığı bir bölgeye kaçan bir kom-şum evinin anahtarını bana vererek yiyecekleri alabileceğimi söylemişti. Evinde biraz arpa, bir kg kadar kekik, bir kap zeytin, bir torba bulgur, biraz kuru ekmek ve altı fosilleşmiş sigaranın bulunduğu bir paket buldum. Başka kaçanlar da arkalarında yiyecek bırakmıştı. Ama ben IŞİD’e burada tam üç yıldır direnmekteyim ve şimdi vazgeçemem

*Rakka’daki Suriyeli gazeteceinin kullandığı takma isim
(Çeviren: Ali Karataş)